Dagblaðið - 23.06.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ 1979.
er ekki útilokað að skipin muni taka
einhverja flóttamenn upp innan fárra
daga. Ef svo fer munu norsk yfirvöld
ábyrgjast öryggi þeirra, segir Fryden-
lund.
En geta kaupskipin ekki sveigt frá
þessu svæði og þannig forðazt að
taka afstöðu til flóttamannavand-
ans?
Nei, það geta þau varla. Það eru
gildandi siglingalög að bjarga beri
skipbrotsmönnum. Að sigla brott frá
þeim er nánast glæpur. Og það að
breyta um siglingaleið verður ekki
gert nema með talsvarðum fyrirvara.
Bæði er það erfitt á ýmsan hátt og
auk þess brot á samningum.
En fleiri kemur flóttamannavand-
inn við en Norðmönnum. Stjórn-
málamenn um allan heim ráðgast nú
um það hvernig unnt sé að leysa
vandann. Sendifulltrúar erlendra
ríkja i Malasíu reyna að fá þarlend
yfirvöld til að skipta um skoðun og
taka á móti flóttamönnunum. En
viðleitni þeirra ber sennilega ekki ár-
angur. Stjórn Malasíu virðist stað-
ráðin í að leysa vandann á eins
ómannúðlegan hátt og framast er
unnt að ímynda sér.
Flóttamenn sem reknir hafa verið
út á haf þora ekki að snúa til baka.
Þeir vita að malasísk stjórnvöld hika
ekki við að framkvæma hótanir sínar
og skjóta þá. Og lítil von er um land-
vist í nágrannalöndunum. Thai-
lendingar hafa t.d. þverlega neitaðað
taka á móti Víetnömum. Nýlega vís-
uðu þeir þúsundum flóttamanna frá
Kampútseu úr landi. Þar bíða þeirra
varla betri örlög en víetnömsku
flóttamannanna á hafsvæðinu við
Malasíu.
kúgara sína, bandaríska, evrópska og
japanska kapítalista, gegn Sovétrikj-
unum og fylgiríkjum þeirra í þeim
darraðardansi, er leggja mundi
Sovétríkin og Evrópu i rúst og skapa
grundvöll fyrir nýtt kínverskt stór-
veldi á heimsmælikarða. Þessi
draumsýn kínversku leiðtoganna
skýrir m.a. hvers vegna þeim er svo
mjög í nöp við Salt-samningana um
takmörkun (og eyðingu) kjarnorku-
vopna.
Ógnun
við f riðinn
Kínverjum hefur hins vegar gengið
illa að fá þjóðir heims til þess að
skilja og meðtaka þessa nýju heims-
speki sína með einni undantekningu
þó, en það var hinn alræmdi Pol Pot
i Kampútseu og félagi hans Ieng
Sary, sem sátu að völdum í þessu
hrjáða landi i rúmlega 3 1/2 ár.
þýska en báða þessa náunga mun að
sögn fýsa í stríð gegn Rússanum.
Þessi stefna kinversku valdhafanna
er að sönnu ógnun við friðinn í SA-
Asíu og i heiminum, eins og sann-
aðist með þeirri villimennsku sem
viðgekkst i Kampútseu á meðan hún
var vemdarríki Kína og eins og sann-
aðist í þeirri innrás sem Kínverjar
gerðu síðan í Víetnam. Sjaldan hefur
nokkur ríkisstjórn lagst einslágtogsú
kínverska gerði í þeirri innrás er hún
óð með 600 þúsund manna lið inn í
land sem átti í baráttu fyrir tilveru
sinni gegn afleiðingum stríðshörm-
unga og náttúruhamfara.
Ég ætla þá að vinda mér í óheppi-
legu spurningarnar og heppilegu
svörin.
1) Ég tel að fjöldagrafir í Kampút-
seu séu sönnunargögn fyrir
meintum fjöldamorðum Pol Pot-
A „Þar meö höföu kínversku valdhafarnir
myndað það bandalag við bandarísku
heimsvaldastefnuna, sem verður nú æ augljós-
ara með hverjum mánuðinum, sem líður.”
Hvergi áttu Kinverjar traustari
bandamann en í þeim, nema ef vera
skyldi í Jackson, öldungardeildar-
þingmanni á bandaríska þinginu og í
Franz Josef Strauss þeim vestur-
stjómarinnar. Ég tel ekki að sama
gildi um fjöldagrafir Saigon-
stjórnarinnar í Hue frá 1968, þær
voru ekki sönnunargagn gegn
FNL.
II
Engar f réttir úr
menningunni
Ég er sjálfsagt ekki einn áhorfenda
með það á tilfinningunni að ein-
hverju sé áfátt i meðferð fréttastofu
sjónvarps á innlendu menningarefni.
En öðru hvoru fyllist mælirinn. Ein
slík „uppfylling” átti sér stað á minu
heimili um daginn þegar elskuleg
fréttaþula hvatti fólk, sennilega ekki í
fyrsta sinn, til að senda upplýsingar
og Ijósmyndir til fréttastofunnar
tímanlega fyrir „menningarfréttirn-
ar” á föstudagskvöldum. Af orðum
hennar mátti ráða að þar í bæ biðu
menn með útréttar hendur, reiðu-
búnir að þjóna islenskri menningu á
einhvern hátt. En því miður er þessu
á annan hátt varið. í hinni mein-
leysislegu hvatningu þulunnar lá
nefnilega það sem margan hefur
grunað: að fréttastofa sjónvarps hafi
nú loks gefist upp á allri viðleitni til
að segja frá íslenskum menningar-
málum á líðandi stund.
Fréttir á silfurfati
Nú verða menn sjálfir að færa
henni fréttir á siifurfati, til fram-
reiðslu á þvi ragú senl hnýtt er aftan
við „alvörufréttir” á föstudags-
kvöldum.
Sjái menn sér ekki fært að senda
fréttastofunni nótis af þvi sem er að
gerast á þessu sviði, þýðir það i raun
að ekkert hafi gerst, hvað þá frétta-
menn snertir. Þá er nokkuð sama
hvort um er að ræða sýningu Jóns
Jónssonar heima í bílskúr eða fyrir-
tæki upp á margar milljónir sem ætla
mætti að nokkur þúsund manns
hefðu áhuga á. Það fer síðan eftir því
hve duglegir aðstandendur eru (hvort
sem um Jón Jónsson eða milljóna-
fyrirtækin er að ræða) við að plaga
fréttastofuna með simtölum, hvort
nokkur meiri háttar meðhöndlun
kemur til greina. Sú meðferð er svo
tengd tveggja minútna reglunni svo-
nefndu en þá er myndavél beint að
veggjum eða einhverjum tjáningar-
fullum andlitum í tvær mínútur —
annars þarf að borga fyrir — og
síðan er afrakstrinum smeygt inn rétt
fyrir veðurfréttir.
Engin varðveisla
heimilda
Vilji einhver sannprófa þessa kenn-
ingu, þá ætti sá hinn sami að skoða
fréltaannál þann sem fréttastofa
setur saman fyrir hvert gamlárs-
kvöld, ár eftrr ár, og athuga hve
mikið af svokölluðum ' menningar-
Kjallarinn
Aðalsteinn Ingólfsson
Í framhjáhlaupi má geta þess að
fréttastofan álítur sig ekki skylduga
til að varðveita neitt af þvi menn-
ingarefni sem hún þó glepst til að
festa á filmu, því að notkun lokinni
lendir það nær undantekningarlaust í
ruslakörfunni, öfugi við margt ann-
að.
Þetta er vandra'ðaástand og ekki
nema von að sumir sómakærir lista-
menn kjósi heldur að reiða sig á aðra
fjölmiðla en að eiga það á hættu að
vera spyrtir saman með kökubasar,
kvenfélagsmótum og öðru í þá veru í
föstudagsfárinu. Ástandið er síst betra
þegar um erlendar menningarfréttir
er að ræða. Þó man ég eftir skond-
inni undantekningu hér um daginn,
en þá var minnst á sérstæða Mónu
Lísu myndlistarsýningu í Þýskalandi,
sem var vel þegið og allt það. En
fréttin sú hafði nú samt birst i DB
hálfu ári áður.
Ekki bolmagn
Þegar rætt hefur verið við frétta-
menn sjónvarps um menningarfrétt-
ir, fara þeir annað hvort undan i
flæmingi eða velta hlassinu yfir á
ómaga Lista- og skemmtideildar,
Vöku, og vilja með því vera stikklri.
Hverju eða hverjum sem það er að
kenna, þá er það staðreynd að i nú-
verandi mynd hefur Vaka ekki bol-
magn til að gera það sem þættinum
var frá upphafi ætlað að gera — að
fylgjast með listum á líðandi stund.
Til þess er þátturinn of siuttur, of
sjaldan á dagskrá, undirbúningstimi
hans of takmarkaður og i stað þess
að koma sér upp föstum umsjónarað-
ila i einhvern tíma, eins og gert cr í
barnatíma, þá heldur sjónvarpið fast
í þann háttinn aðgripa menn á hlaup-
um frá öðrum störfum. Þetta er þvi
bagalegra sem fjölbreytni eykst i
menningarmálum okkar og atburðir
dreifast jafnar yfir allt árið.
Kraftaverk
Nú held ég að það sé vel hægt að
,ætlast til þess af fréttastofu að hún
láti fréttamatið ná yfir menningarmál
í ríkara mæli en gert hefur serið. En
til þess að hlaupa undir bagga með
henni, þá væri hægt að hugsa sér
„magasín” þátt í ætt við Vöku á dag-
skrá einu sinni í viku. Hann mætti
vera hálftími á lengd, eða sem svarar
þeim tima sem voðaakstur >Tniss
konar fær í iþróttaþáttum og fréttum
í hverri viku. Mér skilst að samvinna
frétta- og fræðsludeildar annars
vegar og LSD hins vegar teljist með
minni háttar kraftaverkum, en þó
finnst mér ekki fráleitt að ætla að
þessar tvær deildir gætu unnið saman
að slikum þætti. Hann gæti vcrið í
svipuðu formi og Vaka, en með 5
mínútna upplýsingalið og umfram
allt ætti hann að kryfja mál til mergj-
ar. „Prinsessan á bauninni” gæti
verið tilefni þáttar um fjármálastefnu
og menningarpólitik Þjóðleikhúss,
„Nordsat” er efni í annan, skoðun á
kjörum listamanna fyllti þann þriðja
o.s.frv. Það hefur sýnt sig að fylgst er
náið með efni af þessu tagi og lista-
menn og aðrir landsmenn eiga heimt-
ingu á því að staðið sé að því af ein-
urð.
^ „Mér skilst aö samvinna frétta- og
fræðsludeildar annars vegar og LSD hins
vegar teljist meö minni háttar kraftaverk-
um..
N
2) Ég tel að Sovétríkin séu stór-
veldi.
Skylda
Bandaríkjanna
3) Án þess að vera öllum hnútum
kunnugur um flóttamannavanda-
málið í Víetnam, þá tel ég að
fjórar orsakir liggi þaraðbaki: 1)
Bandaríkin hafa ekki staðið við
skuldbindingar sínar um aðstoð
við endurreisn i Víetnam. 2)
Mestu flóð er geisað liafa i ára-
tugi á þessu svæði cyðilögðu á
síðasta ári óhemju magn matvæla
þannig að matvælaskortur ríkir.
3) Með innrás sinni og hvatningu
til Vietnama af kínverskum
ættum um að yfirgefa landið hafa
Kínverjar aukið á flóttamanna-
vandann. 4) Stór hluti flóttafólks-
ins er efnafólk, sem græddi á
striðinu við Bandaríkin og getur
ekki hugsað sér að taka þátt í
uppbyggingu landsins á jafn-
réttisgrundvelli við aðra þjóð-
félagsþegna. Ég mundi ætla að
Bandarikjastjórn bæri siðferðileg
skylda til þess að taka við þessum
fyrrverandi þjónum sinum í
Víetnam.
4) Frásagnir vestrænna fjölmiðla
frá Kampútseu hafa sjálfsagt
verið á ýmsa lund, bæði réttar og
rangar, þótt ég hafi ekki haft
tækifæri til að kynna mér þær
allar. En meðal annarra orða, er
ekki Verkalýðsblaðið vestrænn
fjölmiðill?
5) Ég held að Sameinuðu þjóðirnar
hefðu ekki getað komið í stað
Einingarfylkingarinnar til frels-
unar Kampútseu.
6) Ef vietnamskir hermenn eru
fangar í Thailandi eru þeir
væntanlega fórnarlömb,
spurningin er hverra?
7) Ég veit ekki hvers vegna Sovét-
Kjallarinn
ÓlafurGíslason
ríkin studdu ekki frelsisbaráttuna
í Kampútseu árin 1970—1975.
Mér hefur alltaf verið það ráð-
gáta.
8) Þaðhefurekkiveriðágreiningur
á milli Víetnama og stjórnvalda í
Kampútseu um landamæri á
landi siðan í maí 1976, er báðir
aðilar samþykktu iínu þá sem
dregin er á franskt kort frá því
fyrir 1954 i mkv. 1:100.000.
Landamerki á landgrunni hafa
hins vegar verið ágreiningsefni og
veit ég ekki hvort búið er að leysa
þann ágreining nú. Víetnamar
hafa ekki hertekið eyjuna Vai,
hins vegar ráku þeir hermenn Pol
Pots af höndum sér þar sem þeir
höfðu ráðist inn á víetnamskar
eyjar „af vanþekkingu” eins og
Pol Pot útskýrði það fyrir Víet-
nömum. Það eru engir
víetnamskir hermenn nú á
eyjunni Vai.
9) Ég álít að á meðan hin nýju
stjórnvöld í Kampútseu álíta að
það sé nauðsynlegt að hafa víet-
namskt herlið í lapdinu ættu þau
ekki að gefa yfirlýsingar um hið
gagnstæða.
10) Mér er ekki kunnugt um
„stuðning” Kinverja við „frelsis-
öfl” í Thailandi, Burma eða
Malasiu, en ég geri þó ráð fyrir að
ólíklcgt sé að Kínvcrjar og Víet-
namar eigi þar sameiginlega
bandamenn eftir siðustu átburði.
11) Mér er ekki kunnugt um téðan
blómsveig eða téðan minnisvarða
í Malasiu.
12) Það var haft eftir menntamála-
ráðherra hinna nýju valdhafa í
Kampútseu, að ólæsi i landinu
hafi aukist úr 60 í 90% á valda-
tíma Pol Pot. Ég hef hvergi
haldið þvi fram, enda hef ég ekki
aðstöðu til að kanna málið.
13) Ekki veit ég hvort Hanoi-stjórn-
in fagnaði innrásinni í Tékkó-
slóvakiu á sinum tíma, en ég veit
að hún hefur lýst yfir stuðningi
við hana „af illri nauðsyn”. Þar
er ég á öðru máli.
Ófafur Gíslason