Dagblaðið - 23.02.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 23. FEBRUAR 1980.
11
Carter neilar að fara úl í kosninga-
barátluna fyrr en gíslamir í
sendiráðinu i Teheran eru lausir.
stjórnmálum og er nú öldunga-
deildarþingmaður fyrir New York.
Var hann mjög skeleggur i málflutn-
ingi og litrikur fulltrúi.
Staða George Bush nú þykir
nokkuð lik þvi sem staða Carters var
árið 1976. Samkvæmt skoðanakönn-
unum líkar hinum almenna kjósanda
allvel við Bush þó svo hann þekki
ekki mikið til hans. Sama var uppi á
teningnum þegar Carter fór fyrst að
vekja athygli í framboðsbaráttunni
Bush hefur ekki viljað ræða neitt sem
heitir um starf sitt sem forstjóri CIA
og segir að það þjóni ekki hagsmun-
um Bandaríkjanna að fjölyrða mikið
um það.
Hvað viðvíkur baráttu þeirra
Jimmy Carters og Edwards Kennedys
má segja að hún hefur nú snúizt að
miklu leyti upp í persónulegt stríð.
Óttast margir demókratar að slíkt
muni skaða flokkinn þegar að sjálf-
um forsetakosningunum kemur.
Kennedy heldur þvi nú fram að
það sé hrein fjarstæða að ætla að
kjósa forseta á þeim grundvelli að til-
viljunin valdi því að hann gegni enn
embætti, þegar grundvöllur fyrir
stefnu hans í alþjóðamálum bresti.
Kennedy heldur þvi einnig fram að
Jimmy Carter forseti hafi vísvitandi
dregið að leysa mál gíslanna í
Jerry Brown, ríkisstjóri i Kaliforniu,
vill ná útnefningu, en bæði Carter og
Kennedy virðast njóta mun meira
fylgis.
Teheran og auk þess valdið þvi að
Sovétríkin séu sannfærð um að þau
geti farið sínu fram í Afganistan.
Carter hefur snúizt til varnar og
sakað Kennedy um framferði, sem sé
Bandaríkjunum til tjóns.
Kosningabarátta Kennedys sem nú
hefur staðið í þrjá mánuði hefur
gengið mjög illa til þessa. Höfuð-
keppinauturinn, Carter forseti, lætur
nægja að sitja í Hvíta húsinu í
Washington og hringir siðan til nýrra
kjósenda í New Hampshire eftir að
hann' hefur lokið störfum hvern dag.
Sjálfur þýtur Kennedy um allt ríkið
ásamt flestum meðlimum fjölskyldu
sinnar og reynir að skapa einhvern
grundvöll fyrir pólitiskt kraftaverk.
Meira að segja getur svo farið, sam-
kvæmt eigin skoðanakönnunum
starfsliðs hans, að Kennedy fái jafn-
slæma útreið og í Iowa.
(Rcuter)
Ný stjóm hefur
göngu sína
Nú höfum við loksins fengið nýja
ríkisstjórn, meirihlutastjórn, sem
ætti ef hún heldur rétt á málunum að
eiga sterk itök i þjóðinni. Allir vita að
hennar bíða mörg og erfið verkefni
og þeim hefur verið ýtt til hliðar í
stjórnarkreppunni og reyndar lengur.
Allir kjarasamningar eru lausir, og
fyrst verður að horfa á hvernig ríkið
og bæjarfélög semja við sína menn,
þ.e.a.s. BSRB. Við sem vinnum við
hlið þeirra hljótum að taka mið af því
þó við tilheyrum ASÍ, enda er það
fólk illa launað lika.
Hvað sem líður svigrúmi til kaup-
hækkana hljóta þeir sem hafa lægstu
launin að farafram á kjarabætur. Nú
hefur þessi ríkisstjórn lýst yfir að hún
ætli ekki að beita lagasetningum gegn
launamönnum og vilji hafa vinsam-
leg samskipti við þá. Væri nú ekki
tækifæri til að setjast niður og endur-
skoða alla samningagerð? Er nokkurt
vit í því að vera með fleiri hundruð
kauptaxta i gangi? Er nokkurt vit i
því að hafa samningagerð svo flókna
að þeir séu óskiljanlegir venjulegu
fólki? Fyrir hverja er það gert? Vill
einhver svara því? Ég skrifa þessar
línur til að ítreka það, sem ég hef
áður sagt. Við eigum að nota tæki-
færið nú. Koma í veg fyrir að fólk
verði að láta sér nægja laun sem ekki
eru lífvænleg og stokka upp samn-
inga.
Kjallarinn
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
Spark í andlitið
En einmitt meðan ég er að skrifa
þessa grein dynja yftr okkur tiðindi
sem mörgum þykja 111. Alþýðubanda-
lagið fleygir verkalýðsleiðtogum út úr
flokksráði og virðist með því afþakka
samfylgd þeirra. Grófust er móðgun-
in við forseta ASÍ. Nú muna kannski
margir, að ég var í framboði gegn
honum í varaforsetastarfið á síðasta
Alþýðubandalagsþingi. Það var ekki
persónulegt frá minni hálfu, heldur
tilraun til að brjóta á bak aftur kerfi,
sem ég áleit að stæði ASÍ fvrir
þrifum.
Nú gerist það að Snorri Jónsson
verður óvænt forseti sambandsins
vegna veikinda Björns Jónssonar. Ég
get ekki séð annað en hann hafi þar
viljað gera sitt bezta. Hann er al-
þýðubandalagsmaður og flokkurinn
hefur stutt hann til áhrifa í verkalýðs-
hreyfingunni. Nú er það vitað að
„Þarna er lítil, haröskeytt klíka aö lýsa
yfir fyrirlitningu sinni á verkalýðshreyf-
íngunni
hann hættir i haust. Hann er nú að
leiða kjarasamninga Alþýðusam-
bandsins, m.a. við nýja ríkisstjóm,
sem verkafólk væntir góðs af. Þá
gefur flokkurinn hans, sem alltaf
talar um sig og verkalýðssamtökin
sem eina heild fyrir kosningar,
honum spark beint í andlitið.
Aldrei hef ég horft á verra pólitískt
asnaspark. Yfirklór klippara Þjóð-
viljans er marklaust. Bæði Snorri
Jónsson og Guðmundur J. vita að
hér var um samtök að ræða. Hinir
sjálfsagt lika. Fundarþreyta getur
sjálfsagt haft sitt að segja. Verkafólk
vinnur flest það langan vinnudag að
það sækir ekki nógu vel fundi. Það
fólk sem almennt hefur staðið fyrir
þessari aðför hefur nógan tíma og
góða aðstöðu til undirróðurs. Mcð
þessu er ég ekki að segja að ekki megi
endurnýja verkalýðsforustuna. Satt
að segja finnst mér full þörf á því.
Við erum öll að verða gömul. En
svona aðför á jafn óheppilegutn tima
er ekkert spor i rétta átt.
Ekki heldur jákvætt innlegg til
kvennabaráttu. Þarna er litil harð-
skeytt klika að Iýsa yfir fyrirlitningu
sinni á verkalýðshreyfingunni, sem
hún elskar af öllu hjarta um hverjar
kosningar. Auðvitað fæ ég hana á
eflir mér eftir þessa grein. Ég hef þá
haft hana geltandi á eftir mér fyrr, og
það skiptir mig engu máli. En kann-
ski er leikurinn i og með til þess
gerður að fá verkafólk til andstöðu
við nýju ríkisstjórnina. Við skulum
ekki trúa að óreyndu. Við höfum
yfirlýsingu stjórnarinnar um að hún
vilji vinsamleg samskipti við okkur.
Við skulum dæma hana af verkum
sínum.
Það var þjóðarnauðsyn að mynda
starfhæfa ríkisstjórn. Alþýða manna
styður þessa stjórn. Ég fyrir mitt leyti
óska henni gæfu og gengis.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir,
formaður Sóknar.
/.. .
/" ........
Leitandi læknar
- lokaðir læknar
j blaðaúrklippu, sem mér var send
frá Noregi, er þess getið, að notkun
náttúrlegra lyfja væri mjög vaxandi.
— En aðalefni greinarinnar var frá-
sögn af „einvígi” i sjónvarpinu milli
lækna með mjög skiptar skoðanir.
Jens Lunden, náttúrunnar megin,
og Christian Sandsdalen, sem for-
dæmdi hið náttúrlega og visaði á bug
staðhæfingum um aukaverkanir
lyfja — þær hyrfu þegar sjúklingur-
inn hætti að nota þau.
En Sandsdalen var ekki alveg einn í
leik gegn Lunden. Með honum var
sjálfur „helsedirektören”, land-
læknir Noregs, sem „stöttespiller”,
segir í greininni.
Lunden hélt því fram að sjúklingar
ættu að fá meiri fræðslu um náttúr-
leg lyf. Og þau ættu að vera þáttur í
námi lækna, engu síður en „skólalyf-
in”, sem hann gagnrýndi, vegna
hættulegra aukaverkana þeirra. En
eins og að ofan getur, vísaði Sands-
dalen þessu öllu gjörsamlega á bug.
Náttúrlegum lyfjum væri ætlað að
hafa áhrif á líkamann sem heild. En
læknar meðhöndluðu einstök líffæri,
að gerðri nákvæmri sjúkdómsgrein-
ingu.
Landlæknirinn var miklu raun-
særri. Hann viðurkenndi aukaverk-
anir lyfja, en náttúrleg lyf „kan ha
bivirkninger”, — geta haft aukaverk-
anir, sagði hann. Sterkar kvað hann
ekki að orði um þau. Hann viður-
kenndi einnig visst gildi þeirra, en
„skólalyfin” betri. En kvaðst ekki
efast um, að náttúrleg lyf gætu
hjálpað mörgum taugaslöppum, og
hughreyst þá. Og það væri gott og
blessað. En hættan væri sú, að fólk
notaði þau, án undangenginnar rann-
sóknar, og kæmi því ef til vill of seint
til læknis.
Lunden kvað 13% sjúklinga i
sjúkrahúsum liggja þar „pá grunn av
behandlingen”, — vegna meðhöndl-
unarinnar.
í greininni var þess getið, að
Lunden hlyti að vera mjög hugrakkur
maður, þar sem hann viðurkenndi
hiklaust náttúrleg lyf og aðferðir.
Þröngsýni
valdsins
Þessi stutta frásögn hér að ofan er
að ýmsu athyglisverð, þótt i henni sé
fátt eða ekkert, sem almenningur
ekki i rauninni veit, þótt hann leiði
ekki hugann að því, fyrr en að gefnu
tilefni.
Fólk flest veit ofurvel um þröng-
sýni og fjandskap ýmissa lækna gegn
náttúrlegum lyfjum og náttúrlegum
fæðubótaefnum. Þess vegna forðast
margir að minnast á þau við sinn
lækni, til að sleppa við ónot eða
háðsglósur. En fjarri er, að þetta eigi
við alla lækna. Margir eru jákvæðir
gegn náttúrlegum efnum og benda
fólki á þau, þótt ekki gangi þeir fyrir
skjöldu fyrir þau á opinberum vett-
vangi, eins og Lunden i Noregi, og
fleiri kollegar hans, sem beita jöfnum
höndum náttúrlegum lyfjum og hin-
um hefðbundnu, í samræmi við
þekkingu sína, samvisku sína og
læknaeið, opinskátt og ófalið, í
Noregi, í Danmörku, í Svíþjóð, sem
sannar, að læknar þessara þjóða eru
að sprengja af sér viðjar fádæma
þröngsýns lyfja- og læknavalds i
þessum löndum.
Þessu valdi lýsir Wilhelm Schjelde-
rup í bók sinni Nýjar leiðir í lækna-
visindum, sem kom út 1974. Hann
segir, að sænska lyfjavaldið minni á
galdraofsóknir miðalda. En á danska
lækna hafi verið sett „munnkarfa”
til hindrunar þvi, að þeir gagnrýndú
kerfið. — En tveim árum síðar settu
Danir lög, sem ákváðu náttúrlegum
lyfjum og fæðubótaefnum frelsi utan
apóteka.
Geðþóttavald
En Iveim árum þar á eftir voru
okkur Íslendingum sett ný lyfjalög,
sem veittu lyfjavaldinu geðþóttavald
til að banna flest þessara efna. Og
þessu valdi hefur verið beitt, og
misbeitt af svo óheftri óbilgirni, að
ótrúlegt er, að nokkur hliðstæða
fyndist, þótt leitað væri vítt og breitt
um heimabyggðina. — Það er því síst
að furöa, þótt þeir hafi ekki orðið við
Kjallarinn
Marteinn Skaftfells
áskorunum um rökstuðning, þótt
skyldir — skyldir — séu skv.
stjórnarskránni.
Og með öllu er óhugsandi, að lög-
gjafinn hafi ætlast til slíkrar beitingar
laganna. Þetta ber því að leiðrétta.
Mjög athyglisverð er staðhæfing
Lundens um að 13% sjúklinga í
sjúkrahúsum Noregs séu þar vegna
meðhöndlunar. Þvi neitaði land-
læknir ekki. Talan er því sísl of há.
Hverjar eru svo orsakirnar?
Trúlega að mestu ofnotkun og
aukaverkanir lyfja. En hve há skyldi
þessi tala vera hér? Varla lægri. Trú-
lega hærri, ef rétt er að lyfjaaustur sé
enn meiri hér.
En skýrslur um þetta eru ekki
birtar almenningi. Liklega heldur
ekki háttvirtu Alþingi eða heilbrigðis-
málaráðherra. En víst er, að ofneysla
og aukaverkanir lyfja kosta þjóðina
gífurlegar upphæðir, sem sóttar eru i
vasa skattborgaranna, á sama tima
sem þeim er bannaður frjáls að-
gangur að hollefnum, en leyfður
frjáls aðgangur að margs konar
heilsuskaðlegum efnum. — Hlið
þessa máls, sem snýr að sjúklingun-
um, verður ekki metin í krónum. En
það er kominn tími til að spyrna við
fótum og krefjast meira aðhalds við
lyfja- og heilbrigðisvald, og hins
vegar að bann þessa sama valds á
hollefnum verði afnumið.
Marleinn M. Skaflfells
„Lyfjavaldinu hefur veriö beitt og mis-
beitt af óheftri óbilgirni.”
«/
/ V