Dagblaðið - 26.02.1980, Síða 10

BIABItt
frjálst, úháð dagblað
Utgefandi: Dagblaöið hf.
Framkvæmdastjóri: Svoinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
RhstjómarfuHtrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
fþróttir: Hallur Sknonarson. Menning: Aóalsteinn Ingólfsson. Aðstoóarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrlmur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir TómassoÖT'Brag ,
Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albortsdóttir, Gissur SigurÖsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhennsson, Bjarnloifur Bjomleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóösson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjótfsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorleHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing
arstjóri: Mór E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Sföumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaösins er 27022 (10 Ifnur).
Setning og umbrot: Dagblaðiö hf., Sfðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Sföumúla 12. Prentun
Árvakur hf., SkeHunni 10.
Askriftarverð á mánuði kr. 4500. VerÖ f lauaasöiu kr. 230 eintakiö. ,
Mikill þjófnaður
Orðið þjófnaður lýsir bezt aðferðum
ríkisvaldsins gagnvart ungu fólki, sem
gert er að greiða skyldusparnað af tekj-
um sínum. Með því að greiða af þessu
fé of litlar verðbætur og of lága vexti
hefur ríkið haft af fólkinu upphæðir,
sem vel geta numið 2—3 milljörðum
króna á síðustu árum, á núgildandi verðlagi.
Samkvæmt lögum er öllum einstaklingum á aldrin-
um 16—25 ára skylt að leggja til hliðar 15 prósent af
launum sínum, sem greidd eru í peningum, eða sam-
bærilegum atvinnutekjum, í því skyni að mynda sjóð
til íbúðabygginga eða bústofnunar í sveit, eins og það
er orðað.
Nokkrar undantekningar eru frá þessu, aðallega
varðandi gift fólk, sem hefur stofnað heimili.
í framkvæmdinni hafa þessi lög verið notuð til að
rýra þetta sparifé. Ungmennin hafa verið skylduð til að
leggja fyrir fé með miklu lakari ávöxtun en þau gætu
fengið með annars konar sparnaði. Málið hefur komið
til kasta dómstóla. Dagblaðið benti um það leyti á,
hversu ósanngjarnar aðferðir hins opinbera hefðu
verið, svo að raunar væri um stuld að ræða. í reynd
hefur verið um sérstaka skattlagningu á ungt fólk að
ræða, sem enginn mun mæla bót. í framkvæmd hefur
ríkið útvegað sér með þessum hætti ódýrt lánsfé.
Undirréttur dæmdi nokkrar skaðabætur til handa
þeim ungmennum, sem fluttu þetta mál sem prófmál.
Málið fór síðan fyrir hæstarétt. í dómi undirréttar
felst, að skaðabætur eru aðeins dæmdar fyrir hluta af
þeirri fjárhæð, sem af ungmennum landsins hefur
verið tekin. Dómurinn gengur ekki lengra en svo, þótt
augljóst virðist, að tilgangur laganna var alls ekki að
rýra sparifé ungs fólks.
Þannig er nauðsyn á miklu ítarlegri lagaákvæðum til
að tryggja hag ungs fólks í framtíðinni. Nú nýlega
hefur þess orðið vart, að sumir alþingismenn hafa
opnað augun fyrir vandanum.
Helgi Seljan (AB) flytur þannig breytingartillögu við
húsnæðismálafrumvarpið, sem liggur fyrir Alþingi. í
tillögu Helga Seljan segir, að eigendur skyldusparn-
aðar skuli fá fulla vexti og verðbætur til viðbótar við
inneign sina á hverjum tíma.
Þessi tillaga er til bóta, þar sem hún sýnir skilning á
málinu. En óvíst er, að hún sé fullnægjandi trygging.
Fyrir Alþingi liggur nú einnig þingsályktunartillaga
frá fimm þingmönnum Framsóknarflokksins. Fyrsti
flutningsmaður er Guðmundur G. Þórarinsson. Þar
segir: ,,Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að gera
nú þegar nauðsynlegar ráðstafanir til þess, að ávöxtun
skyldusparnaðar ungs fólks verði ekki lakari en ávöxt-
un ríkistryggðra skuldabréfa.”
Með þessari tillögu er nákvæmlega neglt niður, við
hvað skuli miðað við ávöxtun þessa fjár.
Flutningsmenn nefna þrjú dæmi til að sýna, hvílíkt
óréttlæti hefur viðgengizt.
Einstaklingur, sem leggur tvær milljónir inn á
skyldusparnaðarreikning með þeirri ávöxtun, sem nú
gildir þar, á að fimm árum liðnum rúmar áttamillj-
ónir.
Ef þessi einstaklingur ávaxtaði sparifé sitt á 12
mánaða vaxtaaukareikningi með 43,5% vöxtum, ætti
hann rúmar 12 milljónir eftir fimm ár. Hátekjumaður,
sem legði fram tvær milljónir samkvæmt lögum um
skyldusparnað hátekjumanna, mundi eigarúmarl5
milljónir eftir fimm ár.
Þessi samanburður sýnir, hve mikill þjófnaðurinn er
úr vösum unga fólksins.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 26. FEBRÚAR 1980.
Teheran:
Húsmæður
hamstra mikið
matvörur
—ástæðan einkum ótti við framtíðina, minni
innf lutningur og dreif ingarvandamál
Langar biðraðir fyrir utan kjöt-
verzlanir i Teheran og barátta
húsmæðra þar sín á milli til að
lireppa ný eg‘g eru orðin einkenni
borgarinnar. Eggjaverðið cr til
dæmis ótrúlega hátt og engu er líkara
en húsmæðurnar hamstri ýmsar
vörutegundir algjörlega að
nauðsynjalausu. Skortur á matvöru
er ekki i borginni aðsögn kunnugra.
Íranir hafa áhyggjur af verðbólg-
unni og það af eðlilegum ástæðum.
Kommúnistar, sem styðja núverandi
stjórn, upplýstu nýlega að á (rví ári
sem nýja stjórnin hefur verið við völd
í íran hafi kjötvörur hækkað um 76
af hundraði og bandarísk hrísgrjón,
sem að vísu er einnig skortur á, hafi
nú hækkað um 70 af hundraði á
þessu eina ári. íranskur rís, sem er
dýrari, hefur hækkað enn meira.
Mjólk hefur hækkað um rúmlega 80
af hundraði og þjóðardrykkurinn te
hefur mjög hækkað í verði. Sant-
kvæmt niðurstöðu kommúnista
hefur hækkun á matvöruverði í íran
verið um það bil 80 af hundraði
liðið ár.
Helztu orsakir þessarar verðbólgu
eru Ijósar. Má þar nefna samdrátt í
innflutningi vegna ótryggs ástands i
stjórnmálum og einnig hefur
dreifingarkerfið raskazt af sömu
ástæðum. Auk þess hafa niðursuðu-
verksmiðjur og umbúðaverksmiðjur
átt við að stríða bæði varahluta- og
hráefnisskort. Helzta ástæðan er þó
talin sú fyrstnefnda, minnkandi inn-
flutningur matvöru. Á timum keisar-
ans voru 60% af matvörunni flutt
inn. Auk samdráttar í innflutningn-
um hefur skorturinn orðið auðsærri
en áður vegna stöðugt aukinnar
eftirspurnar. Laun hafa hækkað og
þar sem góðir stuðningsmenn hinnar
nýju stjórnar eyða ekki launum
sinum i óþarfan lúxusvarning frá
Vesturlöndum eða ómerkilegar
skemmtanir eru meiri peningar en
áður til að kaupa fyrir matvörur.
Dýpri orsakir fyrir hinum mikla
áhuga fyrir hömstrun eru þó taldar
sálræns eðlis. Íranir eru óvissir unt
hvað framtiðin ber i skauti sér fyrir
þá og þvi koma þeir sér upp vara-
birgðum eins og þeir mögulega geta
VAFASAMT
FRUMVARP
Lagl hefur verið fram á Alþingi
frumvarp um niðurgreiðslu oliu til
upphitunar húsa. Stefnt er að því, að
kostnaður við hitun húsa verði eigi
hærri en 2,5 faidur meðalkostnaður
húsahitunar á hitaveitusvæðum.
Einnig gerir frumvarpið ráð fyrir
sama hlutfalli niðurgreiðslu oliu til
rafmagnsframleiðslu bæði hjáeinka-
aðilum og rafveitum. Það hlutfall,
sem hér yrði um að ræða yrði sam-
kvæmt frumvarpinu um 59% af
verði olíunnar, en það gæti breyst
með breyttum viðmiðunarkostnaði.
Yfirboð
Nefnd skipuð af iðnaðarráðherra
siðastliðið haust taldi eðlilegt að upp-
hæð olíustyrks yrði miðuð við þriðj-
ung kostnaðar og yrði þá mcðalorku-
kostnaður 15 kr/kwst miðað við
verðlag í október.
í frumvarpinu aftur á móti er
miðað við um helmingi meiri niður-
greiðslur þannig að meðalorkuverð i
oliuhitun yrði 9,68 kr/kwst miðað
við verðlag í janúar (sem áætla má að
sé um I 5% hærra en i október).
í frumvarpinu er áætlað að
kostnaður vegna þessa verði um 7—8
milljarðar króna og þetta skal gera án
skattahækkana. í frumvarpi fjárlaga
1980 var gert ráð fyrir 2,3 milljörðum
kr. til niðurgreiðslna oliu til hitunar.
Kjallarinn
Bergsteinn Gizurarson
Villandi
upplýsingar
i frumvarpinu og í fylgiskjölum
me‘ð þvi er gerð vítaverð tilraun til að
villa alþingismönnum sýn og beinlínis
slá ryki t augu þeirra varðandi hita-
kostnað. Á þetta bæði við kostnað
við hitun með olíu og öðrum orku-
gjöfum.
Því er slegið frani, að verð oliu
hafi nær 30faldast á undanförnum
árum, þegar i raun hefur verð hennar
t.d. haekkað í krönutölu 13,5 fall frá
þvi i mars ’74 á sama tíma og bygg-
ingarvísitala hefur hækkað 8 falt.
Það er olían hefur hækkað um 68%
meira en byggingarvisitala á þessu
timabili. Þetta þýðir vissulega miklar
búsifjar fyrir' þá, er verða að nýta
olíu til hitunar og er engin ástæða til
þess að ýkja það.
Mikið er gert úr santanburði við
Hitaveitu Reykjavikur og hversu
litlar hækkanir hafa orðið á töxtuni
hennar i samanburði við oliuverð.
Þess er ekki getið að Hitaveita
Reykjavikur hefur ekki fengið að
hækka taxta sina og þarfnast nú um
50% hækkunar áafnotagjöldum.
Alvarlegustu lilraunir til blekkinga
erú þó útreikningar frá Fjórðungs-
sambandi Vestfjarða, þar sem borinn
er santan upphitunarkostnaður olíu-
notenda á ísafirði og ráðstöfunar-
tekjur þeirra. í fáunt orðum sagt, er
þar komist að þeirri niðurstöðu, að
ntiðað við olíuverð 21. desember
1979 sé þessi upphitunarkostnaður
24,8% af ráðstöfunartekjum en
18,2% þegar olíustyrkur hefur verið
dreginn frá. Að visu sést i útreikning
um fjórðungssambandsins að hér
hefur verið miðað við skattaframtal
1979, það er að segja tekjur ársins
1978.
Þessu er sleppt i greinargerðinni