Dagblaðið - 12.09.1980, Qupperneq 10

Dagblaðið - 12.09.1980, Qupperneq 10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1980. 10 fiýálst, úháð dagblað Utgefandi: DagblaðiO hf. Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson. RitstjórnarfuHtrúi: Haukur Helgason. Fréttastjóri: ómar Valdimarsson. Skrrfstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal. Iþróttir: Hallur Sknonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. AÖstoflorfróttastjóri: Jónas Haraldsson. Handrit: Asgrlmur PAIsson. Hönnun: Hilmar Karisson. Blaflamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Asgeir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur Geirsson, Sigurflur Sverrisson. Ljósmyndir: Bjamlerfur Bjarnlerfsson, Einar ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurflsson, og Sveinn Þormóösson Skrrfstofustjóri: ólafur Eyjótfsson. Gjaldkeri: ÞrAinn Þorleifsson. Söiustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing- arstjóri: MAr E.M. Halldórsson. Ritstjórn Slflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstófur Þverholti 11. Aöalsimi blaflsins er 27022 (10 llnur). Sotning og umbrot: Dagblaörfl hf., Sfflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Slflumúla 12. Prentun Arvakur hf., Skeifunni 10. Askriftarverfl A mánufli kr. 5.500.- Verð i lausasölu 300 kr. eintakifl. Bretland: Pundið ferupp ensamtallt í kalda koli i Látum aðra um landbúnað íslendingar tapa sjö milljörðum ^r króna árlega á því einu að framleiða sjálfir smjör til eigin nota í stað þess að kaupa það fyrir slikk af Efnahags- bandalaginu, sem situr uppi með varan- legt smjörfjall eins og við. Þau rúmu 1.500 tonn, sem við notum af smjöri árlega, kosta okkur níu milljarða króna. í Efnahags- bandalaginu er framleiðslukostnaður þessa magns þrír milljarðar króna eða þriðjungur af okkar tilkostnaði. Efnahagsbandalagið hefur árum saman greitt útflutningsbætur með smjörfjalli sínu og mun gera það um ókomna framtíð. Þar með getur bandalagið boðið upp á 1.500 tonn af smjöri á ári á einn milljarð króna. Ef við ímyndum okkur, að við sætum ekki uppi með landbúnað, mundi það ef til vill kosta okkur tæpan milljarð á ári að flytja inn evrópskt smjör og hafa af því geymslu- og sölukostnað. í þessari einu afurð væri sparnaðurinn sjö milljarðar. Að baki mismunarins liggur misjöfn lega á hnettin- um. Við sitjum í kuldanum við jaðar freðmýrabeltis- ins. Lönd Efnahagsbandalagsins eru hins vegar í tempraða beltinu, alveg eins og gresjur Bandaríkjanna. Misjöfn aðstaða veldur því, að íslenzkur starfs- maður í landbúnaði brauðfæðir tæplega tíu manns, meðan starfsbróðir hans í Efnahagsbandalaginu brauðfæðir tuttugu manns og Bandaríkjamaðurinn heila sextíu manns. Hinn tæknivæddi og vel staðsetti landbúnaður iðn- velda Norður-Ameríku og Vestur-Evrópu framleiðir langtum meiri afurðir en unnt er að losna við. Umframmagnið er boðið fyrir slikk hverjum þeim, sem hafa vill. Nútímalif byggist á verkaskiptingu. Menn búa sjálfir til það, sem þeir gera vel, og láta aðra um hitt. Við seljum til útlanda samkeppnishæfan fisk og ýmsar iðnaðarvörur. í staðinn flytjum við inn þriðjunginn af þörfum okkar. Við látum okkur ekki detta í hug að framleiða eigin bíla eða flugvélar. Ekki heldur hveiti eða sítrónur. En við látum okkur detta í hug að eyða kröftum okkar í framleiðslu á ósamkeppnishæfu kjöti og mjólkur- vörum. Á sama tíma látum við afskiptalausan verulegan hluta af hinum raunverulegu verðmætum Iandsins, orkunni í fallvötnum og jarðvarma. Á þeim sviðum eru verkefni fyrir margfalt fleiri en þá, sem nú stunda land- búnað. Menn einblína of mikið á okkar smjör-, osta- og kjötfjöll. Vandi okkar er ekki eingöngu sá, að við framleiðum dilkakjöt og mjólkurvörur langt umfram eigin þarfir. Vandinn er fremur sá, að við framleiðum þessar vörur yfirleitt! Offramleiðslan kostar okkur eina Kröflu á ári í fjár- festingu og tvær Kröflur í uppbætur og niðurgreiðslur. Þar á ofan kostar landbúnaðurinn okkur eina Kröflu á ári í banni á innflutningi ódýrra afurða. Miðað við samkeppni nútímans og legu landsins er út í hött að stunda hinn hefðbundna landbúnað á íslandi. Svo framarlega sem unnt er að fínna arðbær, samkeppnishæf verkefni fyrir alla þjóðina. Og til þess eigum við nægar auðlindir. Lífskjör byggjast á lögmáli verkaskiptingar. Það lögmál segir, að menn eigi að fást við þau verkefni, sem þeir eru hæfastir til að leysa eða hafa bezta aðstöðu til að leysa, en eigi að láta aðra um hin verk- efnin. — verðbólgan eykst, atvinnuleysi eykst og horfur í brezkum iðnaði ekki taldar bjartar Fyrir fjórum árum féll brezka sterlingspundið stöðugt, Bretum til sárra leiðinda og áhyggna. Nú hækk- ar skráning þess hins vegar stöðugt en samt eru Bretar ekki ánægðir, síður en svo. í október árið 1976 komst pundið lægst. Þá var rikisstjórn Verka- mannaflokksins við völd undir forustu James Callaghan. Pundið var skráð á 1,55 dollara og hafði aldrei komizt lægra. Var það talið vera vegna þess að mikil verðbólga í Bret- landi græfi undan trausti manna á gjaldmiðlinum. Bretar höfðu miklar áhyggjur af þessari slæmu stöðu pundsins. Margir þeirra skömmuðust sín sár- lega fyrir þessa niðurlægingu sem þeim fannst pundið vera komið í. Gjaldmiðill sem eitt sinn var talinn sterkastur allra og nokkurs konar grundvöllur alls gjaldmiðilskerfis heimsins. Gripið var til þess ráðs að fá 3,9 milljarða dollara yfirdráttar- heimild hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðn- um. Á þann hátt tókst að hefta frekara fall pundsins. Nú ríkir stjórn Ihaldsflokksins i Bretlandi undir stjórn Margaret Thatcher forsætisráðherra. Skráning brezka pundsins á alþjóðagjaldeyris- mörkuðum fer sífellt hækkandi. Þetta gerist þrátt fyrir samdrátt í efnahagslífi, mikla verðbólgu, vax- andi atvinnuleysi og lélegar horfur hjá brezkum atvinnuvegum. Brezka sterlingspundið komst nýlega upp fyrir 2,40 dollara markið í skráningu á alþjóðlegum peninga- markaði. Jafnframt yfir 10 franska frankaog nærri því i4,30vestur-þýzk mörk. Ef miðað er við helztu gjaldmiðla heims er pundið nú i 76,5% af virði þess árið 1971. Hefur það ekki komizt hærra síðan árið 1976. Þrátt fyrir þessa sterku stöðu pundsins veldur það og skráning þess miklum deilum í fjölmiðlum í Bret- landi. Þar sem það er svo hátt skráð minnkar það samkeppnismöguleika Breta á erlendum mörkuðum en gerir SKÍTHRÆDDIR VIÐFRELSIÐ Oft finnst almenningi utanrikis- og alþjóðamál langt utan við sinn hug- myndaheim, eitthvað sem aðeins kemur við diplómötum og mál- glöðum veislukrötum, eitthvað sem er bara ráðstefnusnakk og heims- fréttavaðall. En svo kemur sjokk, menn finna fyrir alþjóðamálum í olíu- og bensín- hækkun. Vandamál hafa hrannast að bæjardyrum hvers og eins, menn vakna upp við vondan draum og spyrja, hví eru Arabar svona órólegir, af hverju eru íranir reiðir? Hvað hafa ísraelsmenn verið að að- hafast? Hver og einn fær ekki miklu áorkað, en alþjóðamál koma hverjum og einum mjög svo við, menn þurfa að gera sér grein fyrir þeim, skapa sér heimsmynd. Þau eru margslungin með hagsmunaátökum. og reiptogi milli þjóða, kynþátta, trúarbragða. Þar er deilt um mann- félagsskip, mótsagnir auðs og fá- tæktar, yfirdrottnun og undirokun, vanþekkingu, menntunarskort, hungur, auðmagn, ríkiseinokun, andlegt frelsi, lýðræði. Þau eru sliguð vandamálum, sem ekki verða leyst í einni svipan, spegil- mynd af djúprættu ástandi. Þrátt fyrir fréttir um ranglæti og miskunn- arleysi skulum við fara okkur hægt i fordómum. Við getum ekki ætlast til að Bresnév labbi einn góðan veður- dag frá Kreml yfir Rauðatorgið og krjúpi niður í bæn við gráturnar i Basilskirkjunni. Við riku þjóðirnar - förum ekki út á einum degi og gefum allar okkar eigur til fátækra. Við erum sjálf önnum kafin við að berj- ast um rjómann af þjóðartertunni. Bak við gíslatöku i Teheran liggur langur og hryggilegur bálkur. Þó Idi Antin sé hrakinn frá völdum, gengur hörmuleg hungursneyð í garð i Föstudags grein Uganda og forsenda miskunnarleysis Pinochets var að kommúnistastjórn Allendes hafði lagt efnahag þessa blómlegasta S-Ameríkurikis í rúst. Stundum verður mönnum ráðfátt. Á maður t.d. að óska þess að Viet- namar dragi sig út úr Kampútseu, þegar búast mætti við því að Pol Pot hæfi þar nýtt blóðbað, sem gefur ekki eftir Helförinni í sjónvarpinu. Samt verðum við að vona eftir bata í alþjóðamálum. Með öllum þjóðum er að finna skynsama menn sem vilja umbætur með skilningi, réttlæti og sáttum. Þeir fá ekki alltaf ráðið miklu, þegar æsingur og ofstæki vaða uppi. En vonandi miðar öllu í framfaraátt. Mér virðist mega greina nokkuð á milli ólikra lífsviðhorfa hernaðarstefnu og friðarstefnu. Markalínur þurfa ekki að vera skýr- ar, friðarsinnar geta eftir aðstæðum viðurkennt og stutt nauðsyn sterkra landvarna og hernaðarsinnar geta með kröfum um byltingu og blóðsút- hellingu verið að berjast fyrir rétt- læti. Það sem helst aðgreinir er vilji til sátta og viðleitni til að leita skiln ings á dýpri rökum vandamála og þróunar í alþjóðamálum. í langvarandi baráttu milli Austurs og Vesturs hefur um skeið ríkt friðar- stefna, sem gengið hefur undir nafn- inu slökun. Hún fól í sér róttæka breytingu frá Kalda stríðinu. Menn fóru að hugsa upp á nýtt, upp úr Vietnamstríði og afhjúpun grimmdarverka Stalíns. Nokkurs konar friðarsinnar í báðum her- búðum fóru að rabba af meiri skyn- semi og horfa á málin frá nýjum sjónarhól. Kjarni slökunar hefur verið eins konar makabýtti, þar sem báðir aðiljar leggja nokkuð af mörkum til að bæta sambúðina. Vestræn riki hófu stórfellda efnahagsaðstoð, pen- ingalán og viðskipti við Austurblokk- ina og líta nú á kommúnistarikin sem vanþróuð riki er þarfnast hjálpar til að rísa upp á velmegunarstig vest- rænna ríkja. í móti hétu Rússar i Helsinki-sáttmála að draga úr ein- ræðiskúgun, færa þjóðlífið eilítið í átt til lýðræðis með frjálsari skoð- anamyndun, afnámi ritskoðunar og umfram allt að hætta pólitiskum of- sóknum, sleppa úr haldi skoðana- föngum. Þetta virtist ekki svo vitlaust sam- komulag. Tímarnir voru breyttir frá því rússneski kommúnisminn var hættulegt byltingarafl í V-Evrópu. Breyting á viðhorfum kommúnista í V-Evrópu var ein forsenda samkomulagsins. Þeir eru hættir að lita á Rússland sem forustuafl og ógna ekki með blóðugum byltingum. Því var kominn tími til að hætta þess- um heimskulegu illindum og vonir vöknuðu um að Rússar gætu smám saman komið inn í eðlileg samskipti Evrópuþjóða bæði á sviði viðskipta og menningar, þar sem þeir eiga heima. Og að því skyldi slökunin nú

x

Dagblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.