Dagblaðið - 29.11.1980, Qupperneq 10

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1980.
'mmum
fijúlst, áháð dagblað
vtgefandi: Dagblaflifl hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson. Rrtstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoflarritstjóri: Haujuir Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrrfstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
(þróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aflalsteinn tngótfsson. Aflstoðarfróttastjóri: Jónás Haraídsson.
Handrit: Ásgrfmur Pálsson. Hönnun: Hflmar Karlssón.
Blaflamonn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stofánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hákonardóttir,
Ólafur Geirsson, Sigurflur Sverrisson. ''
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjamleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Porri Sigurflsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjótfsson. Gjaldkeri: Práinn Porleifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Haildórs-
son. Dreifingarstjóri: Valgerflur H. Sveinsdóttir. '
Ritstjóm: Síflumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Pverhotti 11.
Aflalslmi blaflsins er 27022 (10 línur). !
Setning og umbrot: Dagblaflifl hf., Slflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Siflumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverfl á mánufli kr. 5.500. Verfl í lausasöki 300 kr. eintakið.
A fdrifarík kosningaúrslit
Kosningaúrslitin á Alþýðusambands- /J
þingi eru mjög merkileg og verða
afdrifarík.
Nýkjörinn forseti Alþýðusambands-
ins, Ásmundur Stefánsson, er þekktur
að sjálfstæði í skoðunum, þótt alþýðu-
bandalagssmaður sé.
Ásmundur er hagfræðingur að mennt og hefur ekki
viljað fóma þekkingunni fullkomlega á altari flokks-
sjónarmiða. Mörg hafa verið þess dæmin á síðustu
árum, að forysta Alþýðubandalagsins hefur hundsað
Ásmund, þegar afstaða hefur verið tekin í efnahags-
málum. Verkalýðsarmurinn með Ásmund í broddi
fylkingar hefur átt undir högg að sækja hjá flokksfor-
ystunni í ýmsum efnum.
Ásmundur rekst illa í flokki. Þess er að vænta, að
hann muni enn halda sjálfstæði sínu gagnvart flokks-
vélinni, þótt hún hafl nú eflt hann til þessarar upp-
hefðar.
Ásmundur hefur látið í Ijós gagnrýni á reikula efna-
hagsstefnu síðari ára. Hyggist ríkisstjórnin nú í alvöru
taka efnahagsmálunum tak, getur þessi afstaða forseta
Alþýðusambandsins reynzt mjög mikilvæg.
Hin nýja forysta í Alþýðusambandinu ætti, ef dæma
skal af fyrri reynslu, að verða tiltölulega óháð flokks-
hagsmunum. Engu að síður telja stuðningsmenn ríkis-
stjórnarinnar, að þeir hafi unnið sigur á Alþýðusam-
bandsþinginu. Áhlaupi stjómarandstæðinga hafí verið
hrundið.
Andstæðingar ríkisstjórnarinnar á ASÍ-þinginu
héldu illa á sínum málum.
Alþýðuflokksmenn reyndu að reka fleyg í fylkingar
bæði stjórnarliða og sjálfstæðismanna almennt. Vopn-
in snerust gjörsamlega í höndum alþýðuflokksmanna,
svo að þeir fóru hrakfarir í kosningunum.
Forystumönnum sjálfstæðismanna í stjórnarand-
stöðu mistókst einnig sitt spil.
Svo fóru leikar, að sjálfstæðismenn á þinginu fóru
flestir hverjir ekki að ráðum þessara foringja en kusu á
annan veg.
Mistök ,,Geirsmanna” á Alþýðusambandsþinginu
kunna að reynast afdrifarík fyrir afstöðu fylkinganna í
Sjálfstæðisflokknum.
Þess er enn að vænta, að ríkisstjórnin gangi á næstu
vikum frá aðgerðum i efnahagsmálum, sem verði að
verulegu gagni í baráttu við verðbólguna.
Framsóknarmenn sækja það fast, en sem fyrr hafa
alþýðubandalagsmenn sýnt ábyrgðarleysi í því efni.
Að sjálfsögðu ber ekki að taka alvarlega aðgerðir,
sem fela nær einungis í sér krukk í kaupið. Slíku ber
forystumönnum Alþýðusambandsins að hafna.
En verði gripið til víðtækra aðgerða á öllum sviðum,
ber forystu Álþýðusambandsins að taka þeim með
skilningi.
Óhjákvæmilegt verður, að þær taki einnig til verð-
bóta á laun.
Kaupmáttur launa mundi hvort eð er minnka mikið
á næsta ári, ef ekki yrði gripið til aðgerða.
Ríkisstjórnin hefur lýst því yfir, að samráð verði
haft við aðila vinnumarkaðarins,'áður en til efnahags-
aðgerða komi.
Næstu vikur mun þegar reyna á hina nýju forystu
Alþýðusambandsins, að hún sýni slíkri viðleitni skiln-
ing og hafi, ef þarf, vit fyrir stjórnmálamönnunum.
ISLAND0G AÐ-
ST0D VK) ÞRÓ-
UNARLÖNDM
Daglega, víða um heim, verða
hundruð milljóna manna að berjast
fyrir lífi sínu. Fyrir þetta fólk er
matur, vinna, húsaskjól, heilbrigði
og menntun ekki eitthvað sem maður
telur sjálfsagt.
Hversu margar milljónir manna
lifa á þennan hátt er ekki hægt að
segja með vissu en talið er að allt að
einn fjórði mannkyns eða um eitt
þúsund milljónir, fái ekki þessum
þörfum fullnægt, að minnsta kosti
ekki svo viðunandi sé.
Hvað matvæli snertir, en matur er
eitt af þvísemteljaverður í fyrsta sæti
til að lífskjör megi kallast viðunandi,
er ástandið þannig að ef öllum þeim
matvælum sem framleidd eru í heim-
inum væri skipt á milli jarðarbúa,
sem í dag eru um 4 milljarðar, fengju
allir nóg. En þessu er misskipt. Talið
er að í dag svelti nær hálfur millj-
arður og um einn milljarður manna
búi við skertan kost á þessu sviði.
Þróunarlöndin
Við höfum gefið þeim löndum þar
sem íbúarnir búa við slikan kost sam-
heitið þróunarlönd. Til þess að rétta
hlut jsessa fólks þarf að snúa því sem
kallað hefur verið þróun og þróunar-
hjálp upp í stórsókn. íbúar þróunar-
landanna eru um 70% mannkyns en í
þeirra höndum eru aðeins um 9—
10% af iðnaðarframleiðslu heimsins.
Hreint vatn er undirstaða heil-
brigðs lífs ásamt nægri fæðu. Um
helmingur jarðarbúa nýtur þess ekki
að geta fengið hreint vatn nema öðru
hvoru. Því er almennu heilbrigðis-
ástandi i þróunarlöndunum ábóta-
vant og því deyr fólk þar úr sjúkdóm-
um sem teljast jafnvel minniháttar
hér á Vesturlöndum.
Húsnæði er eitt af því sem er í hvað
mestum ólestri í þróunarlöndunum.
Margir íbúar þeirra verða að vera án
viðunandi húsnæðis.
Menntun fólks í þróunarlöndunum
er meira og minna í molum.Efna-
hagsástand landanna býður ekki upp
á að hægt sé að sinna kröfum um
aukna menntun. Talið er að helm-
ingur íbúa þróunarlandanna sé ólæs
og óskrifandi.
Þróunarpólitík
Grundvöllurinn að núverandi
skiptingu heimsins nær aftur til ný-
lendutímans. Evrópuþjóðimar lögðu
undir sig þáverandi þjóðir og þjóð-
skipulag i Asíu, Afríu og Suður-
Ameríku. Þar fékkst ódýrt hráefni og
vinnuafl. Enn þann dag i dag, þrátt
fyrir að nær öU þessi lönd séu orðin
sjálfstæð, er kerfið það sama,
þróunarlöndin em hráefnisframleið-
endur.
Fjárfesting í þróunarlöndunum er
að mestu í höndum fjölþjóðafyrir-
tækja sem geta hagað sinni fjárfest-
ingu án þess að eftirliti verði við
komið. Tækniþekking sem þessum
löndum er nauðsynleg til uppbygg-
ingar er lika að miklu leyti i höndum
stórfyrirtækja.
Margir, bæði innan og utan
þróunariandanna, héldu því fram að
með pólitisku sjálfstæði kæmi efna-
hagslegt sjálfstæði jafnframt.
Reynslan hefur sýnt okkur að þetta
hefur ekki orðið í reynd. Orsakanna
er bæði að leita utan landanna og
einnig verða valdhafar þeirra að bera
hluta þeirrar ábyrgðar að dæmið
hefur ekki gengið upp á þessu sviði.
Þróunarpólitík sú sem rekin hefur
verið í þróunarlöndunum hefur oft
verið á þann veg að þeir sem staðið
hafa í forsvari fyrir henni hafa rekið
hana á þann hátt að hún er þeim
sjálfum ábatasöm en ekkert tillit
tekið til fátækra og fjölmennra þjóð-
félagshópa.
Ef gera á raunhæfar umbætur þarf
að breyta hugsunarhætti. í ríku lönd-
unum þarf að ákvarða þróunina í
framtiðinni. Erum við tilbúin að
greiða meira fyrir það hráefni sem
við þurfum að kaupa? Einnig þurfum
við að finna út hvað við getum
sparað heima fyrir til þess að geta
látið bita af okkar köku renna til
þróunaraðstoðar. Innan fátæku
landanna þarf að koma hugarfars-
breyting og almenn þátttaka í fram-
förunum heima fyrir.
Hér á Vesturlöndum heyrast þær
raddir að kröfur þróunarríkjanna séu
óréttlátar, þetta sé spuming um sér-
réttindi þeirra, og verði farið eftir
þeim stöðvist þróunin í iðnríkjunum.
Málsvarar þróunarlandanna telja
hins vegar að þeir séu aðeins að fara
fram á sömu möguleika til að þróast
eins og iðnríkin.
Hvað getum vifl gert?
Oft hefur verið sagt að við fslend-
ingar búum á mörkum hins byggilega
heims og því kann einhver að spyrja
hvað við hér á hjara veraldar getum
lagt af mörkum til aðstoðar í þrónar-
löndunum, viö sem varla séum lausir
við að teljast í hópi þróunarland-
anna.
Ekki getum við fslendingar státað
af miklum eða stórum verkum á sviði
þróunarhjálpar. Fjölmargar alþjóða-
stofnanir sem við erum aðilar að
vinna að þróunarhjálp. Þar erum við
langt á eftir öðrum þjóðum í fram-
lögum. Sem dæmi má nefna að
fsland er aðili að Alþjóðamatvæla-
áætluninni (World Food Program).
Þar leggja Norðurlandaþjóðirnar
fram sem nemur um 600 krónum á
mann en hlutur okkar nam á siðasta
ári um rúmum 40 krónum. Það
skortir því mikið á að íslenzkir skatt-
borgarar séu jafnokar nágranna
okkar á Norðurlöndunum.
í frumvarpi til fjárlaga fyrir árið
1981 er liður sem nefnist Aðstoð við
þróunarlöndin og skiptist hún
þannig: Norræn þróunaraðstoðar-
verkefni 140,2 milljónir, fiskveiði-
verkefni í Kenya 25 milljónir, aðstoð
Ibúar þróunarlandanna þarfnast okkar jafnt og við þðrfnumst þeirra.