Dagblaðið - 29.11.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1980.
Kjallarinn
Jöhannes Reykdal
við Capo Verde 300 milljónir, önnur
verkefni 2,5 milljónir og skrifstofu-
kostnaður og upplýsingastarfsemi 8
milljónir. Alls er þessi liður á fjárlög-
um 475, 7 milljónir. Ekki er því
hlutur okkar á þessu sviði ýkja stór.
Þótt ekki sé gert ráð fyrir miklum
umsvifum okkar á sviði þróunarað-
stoðar af hálfu hins opinbera hafa
Islendingar samt getið sér gott orð á
alþjóðavettvangi á sviði alþjóðlegra
hjálparstarfa. íslenzkir skipstjórar og
sjómenn hafa unnið að uppbyggingu
fiskveiða víða um heim á vegum
FAO. íslendingar hafa tekið þátt í
norrænum samvinnuverkefnum í
Afríku. Nú þessa dagana stendur yfir
á vegum Aðstoðarinnar við þróunar-
löndin uppbygging fiskveiða á Capo
Verde. Rauði kross íslands hefur
tekið virkan þátt í alþjóðlegu sam-
starfi og er.skemmst að minnast þátt-
töku í hjálparstarfi á vegum Rauða
krossins fyrir flóttafólk frá Kampút-
seu í Thailandi og þess hjálparstarfs
sem fram fer íAfríkuog íslendingar
eru beinir þátttakendur í. Guðjón
Petersen framkvæmdastjóri Al-
mannavarna er nýlega kominn heim
frá því að leggja á ráðin um uppbygg-
ingu almannavarna á Tonga eyjum í
Kyrrahafi á vegum Sameinuðu þjóð-
anna, og svona mætti lengi telja.
Hér er ég kominn að kjarna máls-
ins sem ég tel vera. íslendingar geta
tekið mikinn og virkan þátt í alþjóð-
legri þróunaraðstoð án þess að til
þess sé varið óheyrilegum fjármun-
um. Að fenginni eigin reynslu i al-
þjóðlegu hjálparstarfi tel ég að vegna
aðstæðna hér á landi séu einstakl-
ingar hér að mörgu leyti betur settir
til að vinna við hjálparstörf en íbúar
stórþjóðanna. Við erum ekki jafnríg-
bundnir á klafa tækniþjóðféiagsins
og víða annars staðar. Það er líka
stutt síðan við sluppum úr þrenging-
um þróunarþjóðfélagsins, ef við
erum þá lausir þaðan. Almennt séð er
tækniþekking okkar á háu stigi. Við
erum heldur ekki haldnir fordómum
gagnvart hinum ýmsu verkefnum og
flest erum við vön því að ganga í þau
verk sem fyrir liggja. Með stórþjóð-
unum er sérhæflngin sh'k að þegar
fólk þaðan stendur andspænis erf-
iðum aðstæðum í þróunarlöndunum
þá hreinlega fallast því hendur.
ísland á því að skipa sér á bekk
með þeim þjóðum sem sýna í verki
vilja til að láta gott af sér leiða í upp-
byggingu í þróunarlöndunum. Ýmist
væri hægt að gera það í samstarfi
við hin Norðurlöndin, sem í dag hafa
byggt upp verulega þróunarhjálp,
eða með beinni aðild Islands að shk-
um verkefnum í gegnum þær al-
þjóðastofnanir sem við erum aðilar
að í dag.
Saga þróunarhjálpar í veröldinni
geymir talsverð vonbrigði. Þótt
margt hafi tekizt vel hafa orðið mörg
mistök, bæði hjá þiggjendum og veit-
endum.
Með því að halda rétt á málunum
og vanda til þess starfs sem við ætlum
að vinna á þessum vettvangi er betur
af stað farið en heima setið. Við ætt-
um að leitast við að taka þátt í
þróunaraðstoð með starfsafli. Slíkt
fólk ber heim þekkingu, ekki aðeins á
framandi þjóðum, heldur kunnáttu í
stjórnun og lausn vandamála. Við
erum langt frá þróunarlöndunum
landfræðilega en nálægt þeim sögu-
lega séð.
í alþjóðlegri umræðu ættum við að
vera málsvarar þróunarrikjanna.
Þróunarríkin þurfa á okkur að halda
en við þurfum einnig á þeim að halda
því framtíð okkar veltur mjög á
þeim.
Jóhannes Reykdal
skrifstofustjóri.
RáAherrann Tekere myrti hvítan bánda íZimbabwe:
„Hemaðaríeg áætlun
vegna byltingarinnar”
—segir Tekere sem kveðst vera stoltur af morðinu
Þar kom að þolinmæðin brást
Edgar Tekere. í tvær klukkustundir
hafði þessi skipulagsráðherra Zim-
babwe, sem er ákærður fyrir morð,
hlustað á verjanda sinn flytja saman-
tekt úr þriggja vikna réttarhaldi
þegar hann reis upp og mótmælti. Þá
varð ljóst að sú mynd sem verjandinn
dró upp af Tekere samræmdist ekki
hugmyndum hans um sjálfan sig.
Einn áheyrendanna reyndi vand-
ræðalegur að koma Tekere aftur í
sæti sitt á meðan brezki lögfræðing-
urinn Louis Blom-Cooper hélt áfram
með þá lýsingu sem hafði móðgað
skjólstæðing hans svo mjög.
, .Þetta var vanhugsuð athöfn,”
sagði hann. „Hún var ólögleg. Það
var heimskulega að henni staðið og
hún hafði hrikalegar afleiðingar í för
meðsér.”
Þar átti hann við morðið á
hvítum bónda sem Edgar Tekere og
sjö lífverðir eru ákærðir fyrir.
•Loft var lævi blandið í dómsal
hæstaréttar Zimbabwe og ættingjar
hinna ákærðu sátu spenntir á áheyr-
endabekkjunum. Grafarþögn ríkti
meðal þeirra daginn áður þegar
ákæruvaldið hafði farið fram á dóm
fyrir morðtilraun og morð. Nú
heyrðu þau verjandann lýsa athöfn-
um hinna ákærðu á næstum al-
gjörlega sama hátt og ákæruvaldið.
Angist þeirra þurfti því engum að
koma á óvart.
Fáir Zimbabwe-búar skilja það lík-
lega að menn geti farið frjálsir ferða
sinna eftir svona verknað sem eftir
öllum skynsamlegum rökum er ólög-
legur. Ekki einu sinni lögfræðingar í
landinu hafa getað sætzt á sameigin-
lega túlkun á þesum lögum sem sett
voru árið 1975 af stjórn hvítra
Rhodesíumanna. Samkvæmt þeim
lögum er ekki hægt að ákæra ráð-
herra fyrir verknað sem fram-
kvæmdur er í þeim tilgangi að vinna
bug á hermdarverkum. Er vöm
Tekeres einmitt reist á þeim rökum.
En þegar Edgar Tekere missti
stjórn á skapi sínu á síðasta degi rétt-
arhaldanna var það ekki af lögfræði-
legum ástæðum.
Réttarhöldin yfir Edgar Tekere
hafa farið fram í landi sem stendur á
barmi byltingar. Skiptar skoðanir eru
í stjórnarflokknum Zanu um hversu
fljótt eigi að koma byltingunni í gegn
og hversu fljótt eigi að brjóta niður
ríkjandi stétta- og kynþáttamisrétti.
Edgar Tekere hefur litið á réttar-
höldin sem tækifæri til að koma
skoðunum sínum á framfæri á opin-
berum vettvangi: Að byltingin undir
stjórn Roberts Mugabes sé allt of
hægfara.
Verjanda Tekeres féllust hvað eftir
annað hendur þegar Tekere skaut inn
pólitískum sjónarmiðum sínum undir
vitnaleiðslunni. Það var ekki niður-
brotinn sakbomingur sem þar tók til
orða. Það var Edgar Tekere sem sam-
vizka byltingarinnar í opinberri bar-
áttu fyrir forystuhlutverki í flokki
sinum.
„Ég er stoltur yfir því sem ég
gerði,” sagði hann um „hreinsunar-
framkvæmdir” þær sem fram fóru 4.
ágúst síðastliðinn og leiddu til dauða
hvíts bónda. „Ég framkvæmdi hern-
aðarlega áætlun sem er liður í yfir-
standandi frelsisstríði til að verja
byltinguna.”
Hann endurtók margsinnis að for-
sætisráðherrann Robert Mugabe
hefði vitað um áætlun hans fyrir-
fram. Tilgangurinn með þessari upp-
Edgar Tekere: „Þetta var hernaðarleg áætlun til varnar byltingunni. Ég er stoltur
afþvíseméggerði.”
ljóstrun varð augljós þegar hann
bætti því við að hann einn ætlaði að
taka á sig ábyrgð á verknaði lífvarð-
anna. Það lá í orðunum að Robert
Mugabe hefði svikið undirmann sinn
á örlagastundu.
í þessu samhengi skoðað verða
skiljanleg reiðileg viðbrögð Edgars
Tekere er verjandi hans lýsti honum
sem ábyrgðarlausum og einföldum.
Zimbabwe er land þar sem menn af
ólíkum kynþáttum eiga samkvæmt
stjórnarskrá að geta búið við sömu
aðstæður. I reynd hefur því alls ekki
verið þannig farið og sjaldan hefur
mismunurinn verið jafnaugljós og
einmitt nú á meðan réttarhöldin í
hæstarétti landsins hafa staðið yfir.
Dómarinn, í rauðri silkiskikkju
með hárkollu, er auðvitað hvitur.
Saksóknari og lögfræðingarnir eru
hvítir og hafa svarta þjóna sem upp á
náð og miskunn fá að fylla vatnsglös
þeirraog þvíumlíkt.
í þessum heimi sérréttinda hinna
hvítu, sem þróazt hafa öldum saman,
hafa blökkumenn þeir sem vitnað
hafa í réttarhöldunum eins og læðzt
með veggjum.
(Dagens Nyheter)
Ný stjórnvöld El Salvador „standa íströngu”
Sex þúsund manns drepnir af
öryggissveitum landsins
—Amnesty Intemational hefur valið samvizkufanga nóvembermánaðar 1980
vaclav benda er 34 ára kaþólskur
heimspeknigur frá Tékkóslóvakíu.
Hann var einn þeirra sem skrifuðu
undir „Charter 77”, yfirlýsingu
tékkóslóvakísku mannréttindahreyf-
ingarinnar, og var félagi í samtökun-
um VONS, nefnd til varnar þeim sem
voru ofsóttir að ósekju. Hann er
kvæntur og á fimm börn.
Vaclav Benda var handtekinn í maí
1979 og kom ásamt fimm mönnum
öðrum fyrir rétt í október það ár.
Þeir voru sakaðir um að 1) útbúa
upplýsingaefni um fólk sem VONS
taldi hafa orðið fyrir ofsóknum yfir-
valda að ósekju og 2) að dreifa þess-
um upplýsingum erlendis þar sem
þær hefðu verið notaöar til árása á
Tékkóslóvakíu. AUir voru þeir sekir
fundnir um undirróöursstarfsemi.
Vaclav Benda var dæmdur í 4 ára
fangelsi og er nú í Hermanice fangels-
inu í námunda við Ostrava.
Vinsamlega skrifið kurteislega
orðuð bréf þar sem óskað er eftir að
hann verði þegar í stað látinn laus.
Skrifa ber til:
Dr. Gustav Husak,
President of the CSSR,
11908 Praha-Hrad,
og til
Dr. Jan Nemec,
Minister of Justice of the CSSR
Vysehradská 16
Praha 2 - Nové Mesto.
JOSE GUILLERMO CASTRO RAMOS frá E1
Salvador heyrir til kirkju babtista þar
í landi, hann er foringi babtískra
námsmanna og formaður samtaka
kristilegra stúdenta í E1 Salvador.
Hann er 24 ára, nemur verkfræði við
háskólans í San Salvador, eða nam,
Bifreið hlaðin Ifkkistnm f El Salvador. Samkvæmt helmildum kirkjunnar i landinu
hafa öryggissveitir landsins drepið 6000 manns frá stjórnarbreytingunni 3. janúar
síðastliðinn.
unz hann var handtekinn 29. febrúar
í ár. Hann var tekinn af toUyfirvöld-
um er hann var að stíga af ferju frá
Panama þar sem hann hafði setið
fund heimssamtaka kristilegra stúd-
enta sem fuUtrúi E1 Salvador. Lög-
reglan þar sem hann var handtekinn
staðfesti við fjölskyldu hans hvað
gerzt hafði en eftir að hann hafði
verið fluttur til höfuðborgarinnar 3.
marz neitaði ríkislögreglan að hann
hefði veriö handtekinn og engar upp-
lýsingar hafa fengizt af hálfu opin-
berra aðUa um hvað af honum hafi
orðið. Jose Guillermo Castro Ramos
er einn af mörg hundruð Salvadorbú-
um sem voru handteknir eftir
stjórnarbreytinguna 3. janúar 1980
en síðan hefur ástandið farið hríð-
versnandi. Samkvæmt heimildum
kirkjunnar i landinu hafa um 6000
manns verið drepnir af öryggissveit-
um frá þeim tima, margir eftir fang-
elsanir og pyntingar. Fyrstu þrjár
vikumar í september sl. fundust lík
417 manna, flest bundin á höndum.
Flest fórnarlamba þessa ástands
koma frá verkalýðsfélögum, trúar-
legum samtökum og stjórnmálasam-
tökum sem stjórn landsins telur sér
hættuleg. Af hálfu stjómarinnar er
svonefndum „sjálfstæðum morð-
sveitum” kennt um en samkvæmt
þeim upplýsingum sem Amnesty
hefur aflað er ekki ástæða til að trúa
því að þær starfi án stuðnings hersins
og stjórnarinnar.
Jose Guillermo Castro Ramos
kann að vera látinn nú þegar en það
er ekki víst, sú er enn von manna að
hann sé á lífi einhvers staðar í leyndu
fangelsi í E1 Salvador.
Vinsamlegast skrifið og biðjið
honum frelsis. Skrifaskal til:
Dr. José Antonio Morales Erlich and
I"g- José Napoleon Duarte,
Mlembros de la Junta de Gobierno,
Casa Presidencial, San Salvador, El
Salvador.
pongo malanda er frá Zaire, fyrrum
starfsmaður fljótaflutningafyrirtækis
rikisins, ONATRA, einnig fyrrum
foringi í rannsóknardeild lögreglunn-
ar. (Áður en kristileg nöfn voru
bönnuð í Zaire árið 1972 hét hann
Patrice og er enn jafnan um hann
talað sem Ex-Patrice, þ.e. Fyrrum-
Patrice).
Pongo Malanda var handtekinn í
marz í ár ásamt fleiri mönnum.
Engar formlegar kærur hafa verið
bornar fram á hendur honum en
hann og fleiri höfðu áður verið
sakaðir um að hafa tengsl við ólög-
legan stjórnmálaflokk og um að
stunda stjórnmálastarfsemi utan vé-
banda eina löglega stjómmálaflokks
landsins — Mouvement Populaire de
la Révolution.
Samkvæmt lögum Zaire hefði átt
að leiða Malanda fyrir dómara innan
fimm daga frá því að hann var hand-
tekinn en hann hefur nú verið í haldi í
einangrun í meira en sjö mánuði.
Vinsamlegast skrifið (gjarnan á
frönsku þeir sem geta) og biðjið
honum griða. Skrifa ber til:
Son Excellence Citoyen Mobutu
Sese Seko, Presldent Fondateur du
MPR, President de la République,
Kinsahsa 2, Zaire.