Dagblaðið - 19.08.1981, Blaðsíða 12

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1981.
„ buwið
Utgsfandi: Dagblaðið hf. v _ .
Framkvnmdastjön: Svakui R. Eyjótfuon. Rhstjórí: Jónas Krístjánsson.
Aóstoóarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjómar Jóhannes RaykdaL
íþróttir. HaHur Simonarson. Manning: Aóaisteinn Ingólfsson. Aöstoðarfróttastjórí: Jónas Harakisson
Handrít: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karisson. ^
Blaöamenn: Anna Bjamason, Atii Rúnar HaHdórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig
urösson, Dóra Stefónsdóttir, Elin Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga HuM 'Hókonardóttir,
Kristjón Mór Unnarsson, Siguröur Sverrísson.
Ljósmyndir Bjamlerfur Bjamlorfsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurösson, Siguröur Þorri Sigurösson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ótafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þróinn Þorieifsson. Augl/singastjórí: Mór E.M. HalF
dórsson. Droifingarstjórí: Valgeröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síöumúla 12. Afgreiösla, óskríftadeild, auglýsingar og skrifstofur: Þverhotti 11.
Aðalsimi blaösins er 27022 (10 Hnur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siðumúla 12.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 10.
Aikriftarvarð á mánuai kr. M,00.VerO (iMnúfilu kr. tfiO.
Utan við lög og rétt
Séra Jón Bjarman, sem hefur verið
fangaprestur í rúman áratug, lýsti í við-
tali við Dagblaðið á mánudaginn
óánægju sinni með afgreiðslu dóms-
málayfirvalda á kærum, sem hann
hefur flutt um óviðeigandi meðferð
fanga í Síðumúla. x"
Fyrst óskaði hann árið 1976 eftir rannsókn á kærum
um, að fangar hefðu verið lagðir á gólf einangrunar-
klefa, járnaðir á höndum og fótum og festir annars
vegar við stólfót, sem skrúfaður var við gólfið, og hins
vegar við rúmfót.
Presturinn fékk aldrei að sjá niðurstöður úr þeirri at-
hugun. Honum var hins vegar tilkynnt kurteislega í
bréfí,að hann skyldi ekki hugsa meira um þetta mál.
Þetta svar ber greinileg merki undanbragða dómsmála-
ráðuneytisins.
Næst óskaði séra Jón árið 1978 rannsóknar á með-
ferð fanga, sem töldu, að sér hefði verið misþyrmt,
bæði líkamlega og með ógnunum. í þeim kærum
kenndi margra grasa, sem hljóta að teljast langt utan
við lög og rétt.
Gripið átti að hafa verið í hár fanga og honum kippt
og hrint til og frá og hann síðan löðrungaður. Þetta
átti að hafa gerzt að viðstöddu fjölmenni, sex fulltrú-
um dómsvaldsins og þremur gæzluföngum.
Ekki voru svo mörg vitni að öðrum kærumálum, svo
sem beitingu fótjárna tvisvar í þrjár vikur í senn, hefti-
plástrum fyrir munn, skipulega hindrun svefns, neitun
um lesefni og skriffæri og sífellda notkun hrakyrða.
í fyrsta tilvikinu var engin skýrsla gerð um yfir-
heyrsluna, þótt hana væru viðstaddir bæði vararíkis-
saksóknari og fulltrúi yfirsakadómara. En það er því
miður ekki nýtt, að lögregluyfirvöld bóki það, sem
þeim þóknast.
Niðurstaðan af beiðni sr. Jóns um óvilhalla rann-
sókn var sú, að árið 1979 var hún falin vararann-
sóknarlögreglustjóra, sem þar með tók að sér að
athuga sakarefni bæði yfirmanns síns og undirmanna,
það er að eyða málinu.
Við yfirheyrslur virtust flestir fulltrúar dómsvaldsins
hafa misst minnið. Yfírfangavörðurinn neitaði að hafa
löðrungað fangann, en játaði svo, þegar vararíkissak-
sóknari og einn rannsóknarlögreglumaðurinn vottuðu
löðrunginn.
Útkoman varð sú, að fangaverðir voru áminntir um
að vera ekki að yfirheyra fanga, enda er þeim bannað
það með lögum, en að öðru leyti þótti ekki ástæða til
að ætla, að játningar fanganna væru fengnar með
þvingunum.
Þetta síðasta skiptir miklu. Samkvæmt lögum eru
ógildar þær játningar, sem fengnar eru með þvingun-
um. Dómsmálaráðuneytið komst því hér naumlega
fyrir horn með því að beita rannsókn, sem alls ekki
getur talizt óvilhöll.
Það er ekki furða, þótt prestinum sé brugðið. Hann
hafði komizt að því, að fangaverðir lugu um, að fangar
vildu ekki hitta hann. Hann hafði reynt, að fangi var
færður honum í fótjárnum og bannað lengra en 10
minútna viðtal.
Við teljum okkur lifa í réttarríki, þar sem hefðir,
reglur og lög hafa þróazt á löngum tíma og gilda um
alla menn, líka þá, sem grunaðir eru um að hafa brotið
lög. Þessu réttarríki má ekki spilla með skilningsleysi
eða athugunarleysi.
Tímabært er orðið, að dómsmálaráðherra og ráðu-
neyti hans gangi úr skugga um, að í Síðumúla verði
aldrei beitt neinum þeim brögðum, sem eru utan
ramma þess réttarríkis, er þróazt hefur á löngum tíma
á Vesturlöndum.
BRÚIN TIL
GRÆNLANDS
Batnandi lifskjör blasa við alls flestar aðrar þjóðir. Þannig má lengi ar vilja viðurkenna, hvað við njótum
staðar hér á landi. Okkur er sagt, að telja. i raun og veru mikiUa Ufsþæginda.
við eigum í dag fleiri bila á íbúa en Samt er það svo, að fáir íslending- Við gerum okkur jafnvel leik að þvi
Frá Grænlandi.
ll§*
GOÐUR
BÓNUS
Fimmtudaginn 2. júlí skrifar Árni
Benediktsson framkvstj. grein í
Þjóðviljann sem mig langar til að
þakka honum fyrir. Ég vil þakka
honum fyrir að hann viðurkennir
það sem ég hef ekki fyrr heyrt frá at-
vinnurekendum: Sem sé þá staðreynd
sem fram er tekin í grein sem hann er
ekki sáttur við frá 25. júní sl. í Þjóð-
viljanum og ber yfirskriftina: Hvað
er bónus? Þreföld afköst, tvöfalt
kaup. Hann reynir ekki að mótmæia
þessari staðreynd sem raunar er ekki
hægt þar sem ailar tölur, töflur, línur
og laun sem bónusinn byggist á og
gefinn er út til hvers bónusvinnu-
staðar og einnig til verkalýðsfélag-
anna með hverri kaupbreytingu er
nákvæmlega eins og sagt er í grein-
inni. Byrjað er að mæla bónus við
hraðatöluna 67. Þegar sú tala er
komin uppí 210 þ.e. hraðinn hefur
þrefaldast, þá hefur kaup aðeins
tvöfaldast.
Áð visu segir hann að þetta sé ekki
svona samkv. kokkabókum atvinnu-
rekenda heldur hafi þeir viljað hafa
Herdís Ólafsdóttir
þetta á annan hátt. En hvernig vildu
þeir hafa það. Nú skal segja frá þvi
Hraðatala 40—60
í upphafi þegar atvinnurekendur
sneru sér til verkalýðsfélaganna og
óskuðu eftir því að taka upp bðnus i
frystihúsum, lögðu þeir fram plagg
til skýringar þar sem lýst var rann-
sókn sem gerð hafði verið í frystihús-
um viðsvegar um landið og komið
hefði í ljós að afköstin væru í hraða-
tölu 40—60. Nú í þessu sama plaggi
boðuðu þeir að við hraðatölun 100
vildu þeir byrja að greiða bónus. Það
væri sú tala og þau afköst sem eðlileg
væri og fólki bæri að leggja fram
fyrir timakaupið sitt. Þetta tekur
Árni einnig fram í greininni að hann
viðurkenni. En mér er ekki kunnugt
um það að verkalýðshreyfingin hafi
nokkurn tíma viðurkennt það og alls
ekki fólkið sem vinnur í þessu, að
100 sé réttmæt viðmiðunartala á
afköst fyrir tímakaupið. Sem sé,
þannig vildu þeir hafa það. —
Afköst frystihúsanna lágu í 40—
60, að meðaltali 50 og þau skyldu
aukast að meðaltali um helming,
hvorki meira eða minna þar til byrja
skyldi að greiða nokkurn eyri í
bónus. En atvinnurekendum gekk illa