Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1943, Síða 49

51
miklu lakari en sumarmjólkin. Úr þessu mætti sennilega
bæta nokkuð með heymjölsgjöf.
Þá er líklegt, að með heilbrigðu innanlandsverðlagi mætti
takast að gera heymjöl að útflutningsvöru .Fyrir stríð, 1939,
var verð á heymjöli í Noregi 20 kr., en í Danmörku um 16
kr. pr. 100 kg. Með hliðsjón af gengi svarar þetta til 20—24
kr. hér.
Árið 1939 mun framleiðslukostnaður á töðuhesti hafa
verið innan við sex krónur, samkvæmt búreikningum, og
þótt við reiknuðum 10 kr. fyrir töðuhestinn, virðist allvel
séð fyrir þurkunar- og sölukostnaði. Þegar þess er svo jafn-
framt gætt, að megin hlutinn af framleiðsluverði töðunnar
er þurkunin, þá virðast mér sterkar líkur benda til þess, að
heymjölsframleiðsla til útflutnings ætti, þar sem völ er á
ódýrri orku, að geta verið arðvænleg hér. Gæti eg stutt þetta
fleiri rökum, þótt það verði ekki gert að sinni.
Eg geri ráð fyrir, ef vel væri leitað, mætti finna fleiri lítt
reyndar framleiðslustoðir, er runnið gætu undir stofnun
nýbýla hér á landi, en læt þetta nægja að sinni.
Næst þarf að athuga, í hvaða formi nýbýlin eiga að vera,
hvort þeim skuli dreifa út milli hinna eldri býla, eða þau
skuli reist í hópum, þar sem skilyrðin eru sérstaklega hag-
stæð fyrir þéttbýli. Vitanlega eiga ný býli að halda áfram að
rísa upp úti í dreifbýlinu, því með aukinni ræktun eiga
eldri býlin að fæða ný af sér, en eigi að stefna að því, að
fjölga tölu þeirra, er af landbúnaði lifa, svo um muni, þá
verður höfuðáherzlan að leggjast á að reisa býli þar, sem
búnaðarskilyrði eru sérstaklega hagstæð og þá sem bygða-
hverfi.
Bæði þéttbýli og dreifbýli hefur sína kosti og galla og sitt
búskaparlagið á við hvort. Dreifbýlið gefur meira svigrúm
og útþenslumöguleika og gerir kleift að nota víðlend beiti-
lönd, sem notast illa eða alls ekki, þegar bygðinni er þjappað
saman. í þéttbýli hlýtur svigrúm einstaklingsins fljótlega
að takmarkast við rekstur og viðhald fullræktaðrar og full-
4*