Vísbending - 18.12.1997, Qupperneq 8

^fsbending
önnuren þau, sem ég hafði talið móta stefnu Sjálfstæðisflokks-
insáárunum 1950-1956.
Þú tekur framábls. 261 að „stjómarstejnan byggði hvorki
á grundvallarstejhuskrám Sjáljstæðisjlokksins né Alþýðu-
jlokksins. Hún studd-
istvið mikilvœga þœtti
ísjónarmiðum beggja
flokkanna. “
Iframhaldi afþessu
mœtti spyrja: Vœri
ekki nákvæmara að
orða þetta: „sjónar-
miðumforystumanna
beggja flokkanna“,
og voru forystumenn
þeirra þá almennt
orðnir sammála um
að æskilegt væri að
markaðsöflin gegndu
stærra lilutverki í
mótun ejhahagsmála
þjóðarinnar?
Það er talsvert til í
þessu. Ég vareinmitt
að segja, að það hafi
verið Ólafur Thors og Bjami Benediktsson, sem við for-
ystumenn Alþýðuflokksins sömdum við, en ekki þeir sem
við töldum mestu hafa ráðið 1950-1956.
Voru samt ekki einnig í báðumflokkum stórir hópar, sem
héldu fast við ýmsa anga haftabúskapar og ríkisforsjár,
þannig að auk hatramrar stjórnarandstöðu yrðu forystu-
menn beggjaflokka að kljást við harða andstöðu afla innan
sinna eigin flokka ?
verðlagslöggjöfinni. Var stefnt að afnámi beinna verðlags-
ákvæða, en í stað þess tekið upp eftirlit með einkasöluverð-
myndun. Verkalýðshreyfmgin var slíkri löggjöf mjög and-
víg. Eggert G. Þorsteinsson hafði sagt mér, að hann teldi sér
ekki annað fært en að greiða atkvæði gegn henni. Hann sagði
einnig frá því í ríkis-
stjórninni. Ég sagði
þar hins vegar frá
hinu, að ég teldi frum-
varpið hafa stuðning
nokkurra Framsókn-
armanna og hafði
öruggar heimildir
fyrirþví. Mérkom því
algerlega á óvart,
þegar al 1 ir Framsókn-
armenn í efri deild
greiddu atkvæði gegn
fmmvarpinu, þannig
að það féll. Ríkis-
stjóminni, og þá ekki
síst mér, var gerður
mikill óleikur. Ég hef
aldrei viljað spyrjast
fyrir um, hver hafi
stjórnað þessu. En tíu
árum síðar flutti
Ólafur Jóhannesson, viðskiptaráðherra í stjórn Geirs Hall-
grímssonar, þetta sama frumvarp ásamt greinargerð svo að
segja óbreytt, án þess að geta um fyrri meðferð málsins,
sem er vægast sagt mjög óvenjulegt. Þá var það hins vegar
samþykkt.
Var látið reyna á það, hvort forystumenn stjórnaiflokk-
anna greindi á um stjómkerfið í landbúnaðarmálum og
sjávarútvegsmálum ?
Dr. Gylfi hlýðir á umræður á Alþingi 1967
Mynd: Frjáls verslun
Ekkert spurðist út
að þurfti ekki að koma á óvart, að jafngagngerar breyt-
ingar í efnahagsmálum og fólust í stefnu Viðreisnar-
stjórnarinnar, sættu nokkurri andstöðu innan beggja stjórn-
arflokkanna. Eins og ég sagði áðan höfðu hugmyndir hafta-
búskapar fest djúpar rætur í öllum stjórnmálaflokkunum
og þáekki síðurí verkalýðshreyfingunni. En þessi öfl innan
flokkanna sýndu meirihlutanum trúnað og hollustu. Skýrt
dæmi um þetta var, þegarríkisstjórnin taldi nauðsynlegt að
fella gengið öðru sinni 1961. Þá var hart deilt í tvo daga í
flokksherbergjum beggja flokkanna í Alþingishúsinu. En
ekkert spurðist út um þessar deilur. Gengislækkunin kom
öllum á óvart og reyndist rétt ákvörðun. Hagur útflutnings-
atvinnuveganna batnaði og gjaldeyrisforðinn jókst.
Árið 1969felldi EggertG. Þorsteinsson,félagsmálaráð-
herra, stjómarfrumvarp um nýja verðlagslöggjöf þar sem
gert var ráð fyrir að eftirlit með samkeppnishömlum og
einokunarfyrirtœkjum leysti beinar verðlagsákvarðanir
stjórnvalda afhólmi. Jónas Haralz teluraðþetta haft seink-
aðframförum í verslun og viðskiptum um heilan áratug. Er
þetta dæmi um það mjóa einstigi, semforystumenn stjórn-
atflokkanna urðu að feta til að náfram umbótum í átt til
aukins viðskiptafrelsis ?
Viðskiptaráðuneytið hafði, með aðstoð danskra verð-
lagsyfirvalda, samið frumvarp um gagngera breytingu á
Djúpstæður ágreiningur
að var á allra vitorði, að djúpstæður ágreiningur var
milli meirihluta þingflokks Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðullokksins um stefnuna í landbúnaðarmálum, ekki
síst milli okkar Ingólfs Jónssonar. En um það var sam-
komulag, að veikja ekki stjórnina með því að hefja deilur
og gera þennan ágreining opinberan. Þau vandamál, sem
rniklu síðar sigldu í kjölfar ofveiði fiskistofna og gerðu
virka stjórn í sjávarútvegsmálum nauðsynlega, voru ekki
komin til skjalanna.
Nú munu flestir (utan Framsóknarflokksins) líta svo á,
að landbúnaðarráðherrann, Ingólfur á Hellu, hafi rekið
hatramari framsóknarpólitík í þeim málaflokki en nokkur
landbúnaðarráðherra Framsóknarflokksins nokkurn tíma
leyfði sér. Vitað var um ágreining milli stjómaiflokkanna
um þetta. En var uppi mótuð stefna, t.d. afháljú Alþýðu-
flokksins, um qfnám eða minnkun niðurgreiðslna og styrkja
til landbúnaðar, frjálst verðlag á búsafurðum og umfrjálsan
útflutning búsafurða (utan afurðasölukerfis SIS)?
Eins og ég sagði áðan varþað aldrei neitt launungarmál,
að við í Alþýðuflokknum vorum ntjög ósáttir við stefnu
Ingólfs Jónssonar í landbúnaðarmálum. En hún naut fylgis
meirihluta þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Það vissum við
og töldum því þýðingarlaust að móta okkar eigin stefnu.