Vísbending - 18.12.1998, Síða 26

sem íslenskur garðyrkjubóndi í
nútímanum en slíkir selja sínar
kartöflur á 250 krónur kílóið
einn daginn en gefa manni þær
hinn daginn.
Skömmu aftar í
bókinni en út-
listanir á fiskverði
Björns bónda er að
finna segir frá við-
skiptum hans við
Þórð skírara. Rétt
eins og sumir hag-
fræðingar vill
Þórður leiða menn
frá villu síns vegar
með því að láta þá
lesaréttarkenning-
ar. Hann vill ólmur
bjarga sálu Björns
og gefa honum
biblíu sem er
þrykkt í London og
kostar sjötíu og fimm aura.
Birni er ekki gefið um ölmusu
og gjafir og þeim lendir saman
út af verðinu en Björn telur að
hin helga bók megi ekki kosta
minna en kýrverð.
að er alveg
ljóst að svona
staðfesta er eftir-
breytniverð í sjálfu
sér. Þess vegna
vaknar sú spurning
í brjósti einfalds
lesanda hvaðan
Birni komi slík
einbeitni og hvaða
hagfræði það muni
nú vera sem liggur
þarna eins og bjarg undir
skoðunum hans.
Til þess að svara því leituðum
við á náðir manns sem hefur
kynnt sér hagfræði og heitir Már
Guðmundsson. Már situr í
musteri sínu í Seðlabankanum
þar sem hæst ber á Arnarhóli og
forðum var reist virki til að verja
landið fyrir andskotum.
Már rýndi í bókina góðu um
Brekkukot og gáði í sínar
skruddur til samanburðar og
mælti svo:
„Mér sýnist kjarninn í kenningu
Björns í Brekkukoti vera ein-
hvers konar kenning um nátt-
úrulegt eða normalt verð þar sem
verðið byggist fyrst og fremst á
því vinnumagni sem þarf til að
framleiða viðkomandi vöm.
Þetta er blanda af vinnugildis-
kenningu sem rekja mætti til
klassísku hagfræðinganna en auk
þess má fínna þama skýra sam-
svörun við kenningu Adams
Smith um náttúmlegt verð.
Munurinn á Birni í Brekkukoti
og klassísku hagfræðingunum
er að Björn lifir augljóslega í
kyrrstæðu sam-
félagi og hann
gerir ekki ráð
fyrir neinni fram-
leiðniaukningu.
Þetta viðhorfhans
kemur skýrt fram
í því að biblían
átti að vera eitt
kýrverð þegar
Guðbrandsbiblía
kom út og í huga
Björns skyldi það
verð standa um
aldur og ævi.
aflinn um
viðskiptin
með biblíuna sýnir betur grund-
völl vinnugildiskenninga og
náttúrulegt verð. Þessar kenn-
ingar standast því aðeins ef
þjóðfélagið stendur kyrrt eða
allir hlutir vaxa
með sama hraða.
Það sem sést hins-
vegar vel í kaflan-
um um verðlagn-
ingu Björns í
Brekkukoti á fiski
að hann vill alls
ekki að framboð
og eftirspurn ráði
fiskverði heldur sé
það í samræmi við
náttúrulegt verð.
Adam Smith og
hinir klassísku hagfræðingar
fjölluðu um þessa hluti en Smith
t.d. gerði skýran greinarmun á
markaðsverði og náttúrulegu
verði. Samkvæmt Smith hafði
markaðsverðið tilhneigingu til
að sveiflast kringum náttúrulega
„Rétt bibblía hér á íslandi er útlögð og þrykt afherra
Guðbrandi sáluga á Hólum fyrir norðan land. Þá
bibblíu hefég sjálfur barið augum hér íDómkirkjunni.
Það stendur á henni að hún kosti kú. Það er okkar
bibblía.
Þórður skírari mælti: Eg sný ekki aftur með það að
mín lundúnabibblía er jústeruð bibblíaþó hún kosti ekki
nema sjötíu og fimm aura.
Heldur þú að herra Guðbrandur hafi verið aðféfletta
okkur á íslandi þegar hann setti kýrverð á bibblíuna?
sagði afi minn. Nei deingur minn, sú bibblía sem herra
Guðbrandur gafút var á réttu verði. Efbibblían hefur
verið snemmbœruvirði áður fyr, þá er hún það enn.
Bibblía sem kostar hálfa hœnu -tvu, svei. “
Halldór Kiljan Laxness. Brekkukotsannáll bls.30. Reykjavík 1957.
K
Það sem Adam Smith sagði um náttúruverð:
„ Þegar verð á einhverri vöru er hvorki hœrra né lœgra
en það sem dugir til að greiða náttúrlega leigufyrir
jarðnœðið, náttúrleg laun fyrir vinnuna og náttúrlegan
hagnað áfjármunina sem eru notaðirtil að rœkta hana,
framleiða og senda á markað, þá er varan seld fyrir
það sem kalla má náttúrlegt verð. “
Adam Smith. Auðlegð þjóðanna. Þýðing: Þorbergur Þórsson.
Bókafélagið. Reykjavík 1997
26