Vísbending - 23.12.2005, Síða 11

Stjórnandinn
I bókinni Eimskip - frá upphafi til nútíma erfjallað um forstjóra-
skiptin áriö 1979. Ottarr Möller, sem hafði verið forstjóri í sautján
ár, lét afstörfum og nýr forstjóri, Hörður Sigurgestsson, var ráðinn
í staðinn. I bókinni segir: „Engum duldist að þarfór maður nýrra
tíma og alþjóðlegra viðliorfa ífyrirtœkjarekstri. Menn áttu von á því
að komu hans fylgdu umtalsverðar breytingar á rekstri og skipulagi
Eimskipafélagsins." Hörður var maður nýrra tíma, ekki einungis í
Eimskipafélaginu heldur í íslensku viðskiptalífi, hann markaði upphaf
atvinnustjórnenda á Islandi.
Þetta voru tímamót
„Eimskip var stofnað 1914 og þegar þama var komið sögu árið 1979
var það orðið 65 ára gamalt. Þrír menn höfðu setið í stóli forstjóra í
fyrirtækinu og þetta var mjög rótgróið fyrirtæki, að mörgu leyti steypt
í danskt mót hvað varðar skipulag og uppbyggingu. Það vom þá þegar
að verða miklar breytingar í umhverfmu á þessum tíma, mikil opnum,
meira frelsi, ný hlutafélagalög, ný lög um reikningshald og kröfur um
nýja hluti. Eg hafði fengið framhaldsmenntun mína í Bandaríkjunum
og unnið hjá Flugleiðum í fímm ár en fyrirtækið var í nánum tengslum
við umheiminn, bæði í austur- og vesturátt. Flugleiðir vom að mörgu
leyti fyrsta „stórfyrirtækið“ (e. corporation) á íslandi að uppbyggingu
til og þá á ég við að eignarhald og skipulag var meira í takt við
fyrirtæki í Bandai'íkjunum en í venjulegum íslenskum fyrirtækjum.
Eg held að þetta hafi verið tímamót í Eimskipafélaginu og í kjölfar
þeirra urðu kynslóðaskipti í fyrirtækinu.“
Tími kominn fyrir breytingar
„Það er auðvitað þannig að þegar ný kynslóð kemur þá vill hún
breyta. Við snemm okkur að því, þannig að við, ég og samstarfsmenn
mínir, lögðumst yfir reksturinn og bjuggum til skipurit og skipulag í
fyrirtækinu. Við gerðum þetta hratt, ég kom þangað í ágúst 1979 og
það var komið formlegt skipulag í byrjun árs 1980.“
Það urðu kynslóðaskipti
„Við skipulagsbreytingamar árið 1979 var ljóst að stjómendur hins
nýja skipulags myndu annars vegar koma úr hópi reynslumestu
starfsmanna fyrirtækisins, hópi „the grand old merí' og hins vegar
myndi ný kynslóð ungra manna koma að fyrirtækinu, en þeir
vom gjaman nefndir „les enfants teiribles“. 1 hópi reynslumestu
starfsmanna vom t.d. Valtýr Hákonarson, Viggó E. Maack og Guðni
E. Guðnason. Þeir sýndu mikla þolinmæði í samskiptum við okkur
yngri mennina."
Annasamt starf að vera stöðugt í sókn
„Þetta starf, að vera forstjóri Eimskipafélagsins, var ntjög annasamt
starf. Þetta var stórt fyrirtæki á íslenskan mælikvarða og það vom
gerðar miklar kröfur til okkar. Að reka stæni fyrirtæki er ekki rnu til
fimm vinna heldur nokkuð sem menn verða að einbeita sér að meira en
minna alla daga. Við vomm að lýlgja því eftir að ná árangri og æ meiri
árangri. Við vomm í harðri samkeppni og mikill tími fór í að breyta
fyrirtækinu og endurskipuleggja reksturinn. Stundum vomm við í því
verkefni að slökkva elda. Fljótlega eftir að við vomm búnir að ná utan
um rekstur Eimskips, sem í mínum huga tók ef til vill tvö ár, þá held ég
að við höfum verið mjög oft í sókn og á undan eldinum.“
FÓKUSINN BREYTTIST MIKH)
„A 21 árs starfsferli hjá Eimskip breyttist starf mitt mikið. Fyrst var
ég á kafi í flutningastarfseminni og vissi orðið mikið um tæknileg
atriði, eins og vélar skipa, gáma og fleira. Fókusinn breyttist hins
vegar þegar við vomm búnir að koma okkur fyrir. Þá fór ég að fylgjast
með fjárfestingum meira en daglegum rekstri í flutningastarfseminni.
Á síðari hluta tímabilsins varð ég stjómaiformaður í Flugleiðum
og notaði í það töluverðan tíma. Flesta daga töluðum við Sigurður
Helgason saman í síma. Þannig að starf mitt og líf breyttist talsvert
á tímabilinu.“
Góðir stjórnendur hafa yfirsýn og læra
„Mín niðurstaða er að sumt fólk hafi hæfileika til að leiða aðra, hafi
yfirsýn og horfi fram í tímann betur en aðrir. Stjómandinn verður að
eiga gott með að tjá sig og leiða hóp. Fólk sem hefur jxssa hæfileika
er besta efnið í stjómendur. Eg er líka jxirrar skoðunar að það sé hægt
að kenna fólki að verða stjómendur með ákveðnum árangri. Það fer
í gegnum skóla og lærir helstu hugmyndimar og lærir jafnframt af
reynslunni með því að vinna með öðrum.Eg vargrænn og blautur á bak
við eyrun jregar ég varð ffamkvæmdastjóri fjármála hjá Flugleiðum
en það var mjög lærdómsríkt að vinna með Sigurði Helgasyni eldri.
I Eimskip lærði ég mikið af stjómarformanninum, Halldóri H.
Jónssyni, sem var höfðingi af borgfirskum ættum. Það var áhugavert
að fylgjast með hvernig hann raðaði santan hlutum og kom á framfæri
sjónarmiðum sínurn. Hann lagði áherslu á mikilvægi jtess að fara að
lögum og reglum og jxss að gæta virðingar Eimskips. Hann lagði
áherslu á að það skipti máli með hverjum maður ynni og það væri
mikilvægt að velja samstarfsmenn sína vandlega. Með sama hætti
hafði ég mikinn ávinning af því að starfa með stjómarformönnunum
Indriða Pálssyni og Benedikt Sveinssyni. Reynsla mín er sú að náin
jákvæð samræða stjómarformanns og forstjóra sé nauðsynleg og
skipti sköpum fyrir stefnumótun og framkvæmd hcnnar."
SVOLÍTIÐ PRÚSSNESKUR STJÓRNANDI
„Eg hef aldrei mælt sjálfan mig út frá því hvort ég sé góður stjómandi.
Ég er ekki tiltakanlega opinn í samskiptum við fólk. Sjálfsagt hef ég
stýrt ofan frá og niður í gegnum hina stjómendurna. Ég var talinn
vera maður hins klassíska skipulags og svolítið prússneskur í jxssu.
Samstarfsmönnum fannst það stundum. Ég hef sjálfsagt verið talinn
þungur á bámnni. Það þurfti oft að toga mig með til að standa í alls
konar samskiptum eða uppákomum sem lá kannski ekki í eðli mínu að
hafa frumkvæðið að. Auðvitað hafði ég svo gaman af slíku og skildi
nauðsyn jxss jxgar út í það var komið. Ég hafði heilmikil samskipti
og tengslakerfi við hagsmunaaðila, þ.e. stjóm, hluthafa, viðskiptavini.
verkalýðsfélög, stjómmálamenn o.s.frv. Nánustu samskiptin vom
við næstu undirmenn mína. Við lögðum mikið upp úr því að halda
reglulega fundi með starfsmönnum, scm varð stöðugt mikilvægara á
tímabilinu jregar eitthvað þýðingarmikið var að gerast og upplýsa þá
um það. Við vildum passa upp á að fólk vissi um hlutina áður en það
læsi um þá í blöðunum."
Stjórnendahópurinn
Hörður Sigurgestsson var ekki eini stjórnandi Eimskipafélagsins
heldur reiddi liann sig mikið á hóp manna sem saman mynduðu
stjórnunarteymifélagsins. Þeir voru hinn Itarði kjarni Eimskipafélags-
ins, mjög ólíkir einstaklingar sem höfðu oft ólíkar skoðanir en allir