Vísbending - 23.12.2005, Page 38

VISBENDING
Einnig er hægt að fá lánað út á gott sjóðstreymi þótt fyrirtæki eigi
ekki beinlínis eignir til þess að vega upp á móti lánunum. Þetta eru
hefðbundin viðskipti sem kallast „leveraged buyout“. Þessi lán eru
hönnuð með sérstökum hætti og með þekktum kjörum sem miðast
t.d. við hversu stöðugt sjóðstreymið þarf að vera til þess að menn
séu tilbúnir að nota ákveðna margfaldara o.s.frv. Svona lán eru vel
þekkt á breska markaðinum.
HREIÐAR: Við höfum tekið yfir fimm stór fyrirtæki á síðustu
fimm árum. Fyrstu þrjár yfirtökurnar voru allar fjármagnaðar með
útgáfu nýrra hlutabréfa. Við þurftum ekki að sækja neitt fjármagn.
Yfirtökuna í fyrra á FIH fjármögnuðum við með því að gefa út nýtt
hlutafé til hluthafa okkar á Islandi og fengum líka inn nýja erlenda
hluthafa. I tókum við yfir Singer & Friedlander. Við áttum 20% en
þurftum að taka 40 milljarða að láni, sem er álfka mikið og hagnaður
okkar var í ár. Þetta er nú allur galdurinn við fjármögnunina hjá okkur.
Rekstur bankans hefur verið mjög arðbær, við höfum greitt út arð
en haldið hluta af hagnaðinum og nýtt hann til vaxtar. í yfirtökum í
Bretlandi hefur megnið af fjármagninu komið frá
erlendum bönkum. Ekki er óeðlilegt að álykta að
70% af fjármagninu komi frá breskum bönkum.
Þá kemur afgangurinn frá íslenskum fjárfestum.
Við sumar yfirtökurnar höfum við leitað fjár á
íslenska hlutabréfamarkaðinum og gengið hefur
vel að sækja fjármagn hér. I öðrum tilvikum hafa
menn notað hagnaðinn af öðrum viðskiptum, eins
og Baugur sem hefur notað eigið fé sem fyrirtækið
fékk út úr viðskiptunum með Arcadia. Enn fremur
hafa íslenskir bankar aðstoðað við þetta.
Spilaborgin
BJARNI: Mér finnst vera einkennandi núna að
við eigum við ákveðið andstreymi á erlendum
vettvangi að etja hvað varðar ímynd landsins.
Það er að segja alþjóðasamfélaginu finnst saga
viðskiptalífsins á íslandi á margan hátt ótrúleg.
Þar lifa menn eftir mottóinu: „If it is too good
to be true, it probably is.“ Það sem við þurfum
hreinlega að sanna er að þessi uppbygging á
undanförnum árum grundvallist á mjög öflugum
grunni viðskiptalífsins hér á Iandi sem kemur fram
í öflugri kauphöll, trú fjárfesta á þessi fyrirtæki og
að hér séu frumkvöðlar sem eru tilbúnir að leggja
peninga sína, orðspor og starfskrafta í að keyra
þetta viðskiptalíf áfram. Þessi kraftur hefur síðan
komið fram í öflugum og mjög stórum uppkaupum
á alþjóðlegum vettvangi. Svo hafa jressir aðilar sýnt fram á góðan
árangur í að sameina og reka fyrirtæki á skynsamlegan hátt.
SIGURJON: Mjög einfalt er að hrekja samsæriskenningar um
rússneska mafíupeninga. I stuttu máli þá myndaðist þessi umræða
í kringum Landsbankann vegna þess að auður Björgólfsfeðga varð
til er þeir seldu bjórverksmiðjuna í St. Pétursborg til Heineken - og
peningarnir þá væntanlega komnir óbeint frá Hollandi. Þeir fóru
með gamla gosdrykkjaverksmiðju og fluttu hana til Rússlands
og fóru að tappa á gosdrykkjum, seinna að blanda saman gosi og
áfengi og loks hófu þeir bjórframleiðslu. Síðan var þessi starfsemi
seld og hagnaður myndaðist, einkum þegar bjórverksmiðjan var
seld til Heineken. Hins vegarer miklu meira spennandi fyrirþá sem
þrífast á samsæriskenningum ef rússneskir peningar eru í spilinu.
Þar af leiðandi er erfitt að kveða niður þessa hvimleiðu sögu.
HREIÐAR: Andstaðan erlendis kom fram í yfirtökunni á JP
Nordiska í Svíþjóð þegar formaður samtaka smærri fjárfesta sendi
fráséryfirlýsinguna: „The stockmarket is nofishmarket.“ Greinilegt
var að viðhorfið var að þessir Islendingar gætu ekki kennt Svíum
neitt í rekstri fjáimálafyrirtækja. Við höfum hins vegar ekki orðið
vör við neitt í líkingu þetta viðhorf í Bretlandi. Þar er spurt hvað við
höfum fram að færa og hvað við ætlum að gera.
BJARNI: Spilaborgaráhættan er fyrir hendi. Það er alveg ljóst
að bankamir hafa lánað þeim sem eru virkastir á markaðinum og
tekið þátt í fjárfestingum og eftir því sem þeim aðilum fækkar
eru bankarnir háðari því að þessum aðilum takist ætlunarverk sín.
Spursmálið er hverjar afleiðingarnar verða fyrir kerfið ef þeim tekst
ekki það sem þeir ætla sér. Aftur á móti er óhætt að segja það að
undirstöður fjármálakerfisins hafa aldrei verið sterkari en nú. Ef
ég horfí til 2001 og gengisbreytinganna þá, og í
hvaða stöðu við vorum þá samanborið við nú, þá
er himinn og haf þar á milli hvað þetta er miklu
betra ástand núna. Við erum búin undir samdrátt.
Spilaborgaráhrifin geta bæði orðið mikil og
Iítil en held ég að við séum klárlega háð því að
fjárfestingar og staða þessara sterkustu aðila gangi
upp. Hin kerfislega áhætta liggur ekki endilega í
því að hlutirnir fari illa hjá einstökum aðilum, hún
getur alveg eins legið í því að erlendir aðilar haldi
að hlutirnir séu að fara illa og að þá verði ímyndin
raunveruleiki. Það er ljóst að erlent lánsfjármagn
hefur drifið þennan vöxt áfram að stómm hluta og
áframhaldandi aðgangur innlendra aðila að því
er mikilvægur. Þar af leiðandi má stilla þannig
upp myndinni að afskaplega mikilvægt sé fyrir
alla bankana að bankarnir almennt gangi vel.
Þrengingar hjá einum munu klárlega hafa einhver
keðjuverkandi áhrif án þess að maður þurfi
endilega að horfa upp á að spilaborgin hrynji.
Akveðin kerfisleg áhætta er fyrir hendi, erfiðleikar
hjá einum geta kallað á erfiðleika hjá öðmm.
SIGURION: Þeir sem hafa tekið þátt í þessari
uppbyggingu eru orðnir fjárhagslega sterkir. Þetta
er ekki sú spilaborg sem menn halda. Það em
aðallega einhverjir erlendir aðilar sem hafa verið
tala um það. Uppbyggingin er miklu traustari en
menn gera sér grein fyrir. Menn eru ekki búnir
að gera sér grein fyrir því hve mikil verðmæti
hafa myndast hér á landi á undanförnum ámm. Landsbankinn var
með eigið fé upp á 16 milljarða króna fyrir tveimur og hálfu ári og
efnahagsreikning upp á 278 milljarða. I dag er eigið fé er í kringum
100 milljarða og efnahagsreikningurinn upp á 1.200 milljarða
króna, og hann því vaxið um heilan milljarð. Þetta er ævintýraleg
saga en svipað hefur átt sér stað í mörgum fyrirtækjum.
BJARNI: Vöxturinn hér hefur verið ævintýralegur, í líkingu við það
sem gerist I svokölluðum tígra-hagkerfum. Hagvöxtur hefur verið
mikill og fyrirtæki hérlendis hafa verulegan áhuga á að fjárfesta
erlendis. Eftir að einkavæðingu lýkur og þegar fjármálafyrirtæki
eru einu sinni komin á markað gera þau sér grein fyrir að þau
þurfa að vaxa til að hlutabréfaverðið hækki og að þau geti vaxið á
Það hefur
komið á óvart
hversu margir
hafa talið sig
verið tilbúna til
svo stórtœkra
fjárfestinga sem
raun ber vitni.
-38-