Frjáls verslun - 01.04.1939, Side 19

Herra ritstjóri!
Að gefnu tilefni bið ég yður vinsamleKast um birt-
ingu á eftirfarandi línum í næsta hefti blaðs yðar:
Jafnvel hinir ofstækisfyllstu framsóknarmenn treysta
sér ekki til þess að neita því, að áður en innflutnings-
höftin komu til sögunnar var S. f. S. að sligast vegna
margra ára tapreksturs. Þrátt fyrir þau fríðindi, sem
löggjafarvaldið veitti kaupfélögunum umfram aðrar
verzlanir, urðu þau nær alstaðar undir í samkeppninni
við kaupmenn.
Hvernig stóð svo á þessu? Vegna hvers varð sá að-
ilinn undir, sem betri aðstöðuna hafði? Var það vegna
þess að þjóðin vildi ekki skipta við kaupfélögin og
taldi kaupmennina hæfari til þess að annast dreifingu
vörunnar? Var það vegna þess að kaupfélögin voru
notuð sem pólitískt áróðurstæki og verzlunargróði
þeirra notaður á sama hátt og ríkissjóðurinn hefir
verið notaður undanfarin ár? Var það vegna þess að
kaupfélagsstjórarnir voru valdir af handahófi og ,,lit-
urinn“ einn látinn ráða, en kunnátta og reynsla í
verzlunarrekstri látin í léttu rúmi liggja? Var það
vegna þess að í skjóli samvinnuhreyfingarinnar á fs-
landi hafi þróazt hin argasta spilling og fjáraustur?
Var það vegna þess að kaupfélagsstjórarnir misnotuðu
stöðu sina og þau verðmæti, sem þeim var trúað fyrir?
Eða var það bara vegna þess að kaupfélög geta ekki
þrifist í frjálsri samkeppni við kaupmenn?
Hver sem nú ástæðan kann að vera fyrir hinni aumu
afkomu kaupfélaganna fyrir innflutningshöft, þá er
það víst, að eftir að höftin hafa staðið í 7% ár, þá
hafa kaupfélögiii rétt úr kútnum og standa nú í meiri
blóma en nokkru sinni fyr, en jafnhliða því sem vegur
þeirra hefir vaxið, þá hefir kaupmannaverzlunum
hrakað.
Það þarf ekki að spyrja um ástæðuna fyrir þessu,
hún er öllum mönnum í þessu þjóðfélagi kunn.
Framsóknarmönnum er það lika fyllilega ljóst, að
um leið og kaupmenn fá að njóta sama réttar og sam-
vinnufélögin, þá mun sagan endurtaka sig og þau
munu smátt og smátt tina tölunni, lcaffærð í sitt eigið
sukk. Þess vegna þora þeir elcki fyrir sitt auma líf að
veita verzlunarstéttinni það jafnrétti, sem hún hlýtur
að krefjast.
Þjóðin verður enn um skeið að greiða milljónir ár-
lega í samvinnusukkið.
Þrátt fyrir „nýja tóninn“ í framsóknarmönnum, þá
geta þeir stundum eklci leynt sínu innra eðli. Þetta
FRJÁLS VERZLXJN
jkemur greinilega fram í stuttri grein, sem birtist í
„Timanum" nýlega. Tilefnið var bréf mitt, sem birt
var í siðasta hefti þessa blaðs.
Upphaf greinarinnar er svona:
„“FRJÁLS VERZLUN”.
Kaupmenn hér í bænum eru byrjaðir að gefa út nýtt
blað, sem nefnist „Frjáls verzlun". Eins og nafnið
bendir til mun blaðið eiga að berjast fyrir afnámi inn-
flutningshaftanna og frjálsum aðflutningi frá útlönd-
um.
Eins og vænta má, þar sem um slíkan málstað er að
ræða........“.
Svo mörg eru þau orð. Þetta segir nú Tíminn nokkr-
um dögum eftir að „blessað drenglynda gáfnaljósið
hann Eysteinn" er búinn að lýsa því yfir, að hann vilji
afnema höftin. Það þarf svo sem ekki að efast um
heilindin.
Greinarhöfundur heldur svo áfram í sama. dúr, kall-
ar kaupmenn ,,legáta“ og fyllist að lokum heilagri
skelfingu yfir því að eg skuli hafa skrifað illa um „öðl-
inginn hann Jónas“.
Það hefir verið sárt fyrir þjóðina að búa við óstjórn
siðustu ára, og það er sárt fyrir verzlunarstéttina, að
búa við það ranglæti, sem hefir ríkt og ríkir í íslenzk-
um verzlunarmálum, en þeim mun ákveðnari verður
krafa stéttar vorrar að vera, og krafan er: jafnrétti.
TOBIAS.
Óreglan á skriístofum hins opinbera.
Herra ritstjóri!
Góðfúslega ljáið eftirfarandi linum rúm í blaði yðar.
íslenzk verzlunarstétt er fjötruð, af innflutningshöft-
um og gjaldeyrisskorti, og verður aldrei nógsamlega á
það bent, hversu skaðleg og ranglát höftin eru á ýmsum
sviðum. En það er ein hlið á þessu máli, eitt þýðingar-
mikið atriði i sambandi við haftafarganið, sem ekki hef-
ir verið bent á nógu rækilega.
Það vita allir, að á úthlutun leyfa hefir til skamms
tíma verið hinn mesti seinagangur, og hefir oft verið
erfitt að fá Gjaldeyrisnefnd til þess að svara bréfum
fyrr en eftir dúk og disk. Þetta hefir oftlega komið sér
mjög bagalega fyrir ýmsa kaupsýslumenn, og meira en
tölum verði talið. Slíkur seinagangur af nefndarinnar
hálfu hefir gert höftin ennþá óbærilegri en ella hefði
þurft að vera.
En geruiia nú ráð fyrir, að leyfið sé fengið og varan
flutt til landsins. Þá hefst ný sorgarsaga. Ef varan er
keypt gegn staðgreiðslu, þá má innflytjandinn eiga
það víst, að hann getur ekki nálgazt hana fyrr en eftir
mánuð eða ár. Hafi hann keypt hana með gjaldfresti
og samþykki víxil, þá hefst baráttan við tolíheimtu-
mennina. Ýmsir iðnrekendur kvarta yfir því, að vöru-
tegundir, sem ekki hafa verið fluttar árum saman til
landsins, lig'gi oft og bíði vikum saman á hafnarbakk-
anum — vegna þess, að enginn veit, hvernig á að tolla
19