Frjáls verslun - 01.01.1942, Blaðsíða 2

BJÖRN OLAFSSON:
Samningurinn við Bandaríkin
Samningur sá, sem gerður hefir verið við
Bandaríkin, byggist á tveim meginatriðum. I
fyrsta lagi, að allur útflutningur okkar til Bret-
lands greiðist í dollurum. í öðru lagi, að Banda-
ríkin lofa að sjá íslendingum fyrir nauðsynleg-
um vörum og munu leggja til skipakost til að
flytja þær til landsins ef þörf krefur.
Það mun flestum hafa orðið Ijóst strax og
árangur samninganna var birtur, að talsverð
breyting mundi verða á utanríkisverzlun lands-
ins. Ameríku-samningurinn hafði það í för með
sér, að breyting hlaut að verða á viðskiftasamn-
ingi vorum við Breta og eftirliti því sem þeir
höfðu með gjaldeyrisverzluninni. Samkvæmt
brezka viðskiftasamningnum var því heitið, að
vér fengum allar nauðsynjar frá Bretlandi eða
frjálsan gjaldeyri til kaupa á þeim. Með hinum
nýja samningi, sem gerður hefir verið við Breta,
er felldur niður réttur þeirra til eftirlits með
gjaldeyrisverzluninni, en jafnframt falla niður
skyldur þeirra til að sjá íslendingum fyrir nauð-
synjum nema að litlu leyti. Þær vörutegundir,
sem gert er ráð fyrir að vér getum fengið frá
Bretlandi á þessu ári, eru kol, salt, cement, leir-
vara, vefnaðarvara (að litlu leyti) og nokkrar
smærri vörutegundir. Að öðru leyti er gert ráð
fyrir að vér verðum að leita til Bandaríkjanna
um aðflutninga til landsins.
Að vísu má segja að ekki sé í kot vísað að
sækja þangað nauðsynjar, en hin langa leið ger-
ir flutningana erfiða og áhættusama. Þótt að
ýmsu leyti hafi verið auðveldara fyrir innflytj-
endur almennt að kaupa vörur frá Bretlandi,
þá er nú svo komið að þar er orðinn mikill hörg-
ull á mörgum vörum og þeir erfiðleikar munu
fara vaxandi. En þótt stefnubreytingin í við-
skiftum landsmanna vegna Ameríku-samnings-
ins kunni að hafa einhver óþægindi í för með
sér fyrst í stað, munu menn almennt fagna yfir
2
því, að breytingin varð þess valdandi, að lands-
menn urðu aftur sjálfráðir um gjaldeyrismál
sín og utanríkisverzlun.
Ef allt fer með felldu um framleiðsluna, eins
og verið hefir tvö undanfarin ár, er lítill vafi á
því að landsmenn hafi nægan gjaldeyri fyrir öll-
um nauðsynlegum innflutningi. Að vísu er
framleiðslan háð aflabrögðum, veðráttu og hern-
aðarframkvæmdum, en engin ástæða er til að
láta hugfallast eða fyllast bölsýni um framtíð-
ina og hyggja að allt muni nú verr ganga en
áður.
Vegna hinnar gífurlegu hernaðarframleiðslu
í Bandaríkjunum, fara vaxandi erfiðleikar um
kaup á ýmsum vörum þar í landi. Til þess að
tryggja það, að Islendingar geti fengið þær vör-
ur, sem þeir þarfnast, var samið um sérstaka
tilhögun á leyfisveitingum fyrir vörum hingað
til lands. Ennfremur er tryggð aðstoð Banda-
ríkjastjórnar með innkaup á einstökum tegund-
um ef nauðsyn krefur. En þess mun verða gætt
af fremsta megni að öll vörukaup fari fram eftir
venjulegum viðskiftaleiðum og að afskifti rík-
isvaldsins verði sem allra minnst. Til þess að
greið afgreiðsla fáist á forgangsleyfum (prior-
ities) þurfa íslenzkir innflytjendur að tilkynna
viðskiftasamböndum sínum vestan hafs að
senda allar beiðnir um forgangsleyfi til sendi-
herra íslands í Washington eða til aðalræðis-
mannsins í New York. Séu beiðnirnar sendar á
annan hátt, er ekki líklegt að þær fái viðunandi
afgreiðslu.
Viðskiftanefndin, sem nú er skipuð átta mönn-
um, hefir með höndum fyrirgreislu á viðskift-
um við Bretland og Bandaríkin. Geta menn snú-
ið sér til nefndarinnar með vandamál sem upp
koma með útvegun á ýmsum vörum, að svo
miklu leyti sem það er í sambandi við fyrir-
Framh. á síðu 17.
FRJÁLS VERZLUN