Frjáls verslun - 01.10.1968, Blaðsíða 21

FRJÁLS VERZLUN
21
afskriftir eigna. Þetta fær þó
ekki staðizt, ef betur er að gáð,
og segja má að hið gagnstæða
sé hér réttara. Eðlilegt er að
þetta mál sé athugað í tvennu
lagi í samræmi við afskriftar-
reglur, a) um lausafé og b)
um fasteignir:
a) Um afskriftir af lausafé
gildir sú meginregla, að
leyfðar afskriftir skuli mið-
ast við endingartíma eign-
arinnar, þ. e. a. s. að með
samanlögðum afskriftum
yfir afskriftartímabil fæst
sama fjárhæð og upphaf-
lega var lögð fram sem
kostnaðarverð viðkomandi
eignar. Ef t. d. bifreið er
keypt og afskrifuð með
20% á ári í 5 ár og er ónýt
að þeim tíma liðnum, hef-
ur fyrirtækið fengið til
baka þá fjárhæð, sem bif-
reiðin kostaði upphaflega,
en á þessum tíma má vænta
þess, að verðlag hafi hækk-
að verulega, eða um allt að
15% á ári (sbr. síðar), þ. e.
um 75% á tímabilinu, og
vantar fyrirtækið því 75%
upp á upphaflegu fjárhæð-
ina til þess að geta endur-
nýjað bifreiðina að notkun-
artíma loknum. Afskriftir
af kostnaðarverði lausa-
fjár leiða þannig beint til
fjármagnstaps hjá fyrir-
tækinu við þessar aðstæð-
ur.
b) Sumar tegundir fasteigna,
svo sem iðnaðarhúsnæði,
vörugeymslur, hraðfrysti-
hús o. s. frv., eru fyrnd
með ákveðinni hundraðs-
tölu af kostnaðarverði og
gildir þá hliðstæða um
þessar eignir og sagt er um
lausafé hér að ofan.
Aðrar fasteignir, svo sem
íbúðarhúsnæði, skrifstofu-
og verzlunarhúsnæði o. fl.,
eru hins vegar fyrndar af
fasteignamati, sem er eins
konar gerfimat án sam-
bands við raunverulegt
kostnaðarverð eða endur-
byggingarverð fasteigna.
steinsteypt húsnæði, sem
notað er til verzlunar,
skrifstofu eða íbúðar, er
leyft að fyrna með 4% af
ræða hjá félagi þótt það hafi
ekki aflað neinna tekna til að
mæta afskriftum. Þetta er þó
augljóslega rangt ef betur er
að gáð. Ef útgerðarhlutafélag
kaupir bát og greiðir hann með
skuldabréfi, þai' sem miðað er
við að árlegar afskriftir
gangi til afborgana á skulda-
bréfinu, er augljóst, að ef
hlutafélagið aflar ekki nægi-
legra tekna til að mæta af-
skriftum af kaupverði bátsins,
getur ekki verið um neina af-
borgun af skuldabréfinu að
ræða. Er þá aðeins um tvennt
að ræða, að útgerðarfélagið
verður gjaldþrota eða að það
verður að fá nýtt lán til að
mæta afborgunum af skulda-
bréfinu. Ef tekjur því nægja
ekki til að mæta afskriftum er
um beint fjármagnstap að
ræða og gildir þetta að sjálf-
sögðu jafnt þótt upphaflega
hafi verið notað eigið fé til
kaupanna.
Því hefur verið haldið fram,
að fyrirtæki hagnist óeðlilega
vegna hagstæðra reglna um
Fjármagn fyrirtækja er bundið í fasteignum, vörubirgðum og útistand-
andi skuldum.