Frjáls verslun - 01.10.1968, Blaðsíða 25

FRJAL5 VERZLUN
Z5
sem er hið stjórnmálalega skipu-
lag, er nauðsynlegt að efnahags-
starfsemin skili hagnaði, ef um
stöðnun á ekki að vera að ræða.
Öll framþróun í efnahagslegu til-
liti byggist á því, að hægt sé að
byggja upp efnahagslegar eining-
ar, sem skili arði til samfélagsins.
Augljóst er, að í hvaða efna-
hagskerfi sem er, er nauðsynlegt
að efnahagsstarfsemin skili hagn-
aði til að mæta eðlilegri þenslu
vegna aukningar á vörusölu eða
þjónustu, sem er bein afleiðing
fólksfjölgunar og þar af leiðandi
neyzluaukningar. Almennt er nú
talið að 3% hagnaður sé nauðsyn-
legur til að mæta þessari þörf. Til
viðbótar þessari óhjákvæmilegu
nauðsyn, verður ennfremur að
taka tillit til verðþynningar gjald-
miðilsins, en nauðsyn hagnaðar er
að mæta þeim þörfum er augljós-
lega mjög veruleg hér á landi. Ef
gengið er út frá því, að gengis-
skráning hérlendis hafi verið rétt
árið 1961, þegar gengisfellingin þá
var framkvæmd, og að hún sé aft-
ur rétt nú, nemur verðþynning
gjaldmiðilsins (úr kr. 43,— í kr.
88,'—■ pr. dollar) um 105%, sem
skiptist á 7 ár, þ. e. a. s. að verð-
þynning gjaldmiðilsins samsvarar
um 15% á ári. Augljóst er því að
til þess að viðhalda eigin rekstrar-
fjánnagni félaga hér á landi, þurfa
þau að halda eftir, eftir að búið
er að greiða opinber gjöld, minnst
15% á ári miðað við eigið rekstr-
arfé fyrirtækjanna, Hér til við-
bótar verður svo að koma sú fjár-
hæð, sem nauðsynleg er talin til
þess að mæta eðlilegri aukningu
vegna fólksfjölgunar og til upp-
byggingar og framþróunar hjá
hverju fyrirtæki fyrir sig.
Áhrif gengisbreytingar:
Áhrif gengisbreytinganna eru
að sjálfsögðu margvísleg og mis-
munandi hjá hinum ýmsu tegund-
um félaga eftir því hversu mikil
áhrif erlendar vöi-ur hafa á rekst-
ur félaganna. Svo miklu mold-
viðri hefur verið þyrlað upp í
kringum þessi mál. að nauðsyn-
legt er að fo-ðast sé að bæta þar
á. Nauðsynlegt er þó að kjarni
þessa máls sé rakinn þannig, að
unnt sé að gera sér grein fyrir
áhrifum þessara ráðstafana á fjár-
magn félaga.
1. Þar sem gengisfellingarnar
1967 og 1968 hafa hækkað er-
lendan gjaldeyri í verði um
rúmlega 100% leiðir af því,
að raungildi eigin fjármagns
félaga hefur nú rýrnað mjög
verulega frá því, sem var fyrir
gengisfellingarnar. Ef tekið er
það dæmi að innflutningsfyr-
irtæki, sem hefði 40% eigið
fjármagn til rekstrar síns en
60% fjármagnsins að láni og
bundið við erlent vöruverð,
myndi halda óbreyttri vöru-
sölu í magni á óbreyttum inn-
kaupsverðum, mætti ætla að
fjánnagnsþörf þess til að mæta
hækkunum vegna gengisbund-
ins rekstrarfjár sé um 60% af
öllu því fjármagni sem fyrir-
tækið hafði yfir að ráða, áður
en til ráðstafananna kom. Hér
við bætist, að óhjákvæmilegt
er fyrir fyrirtækið að auka við
innlenda fjármagnsþörf, og ef
gert er ráð fyrir, að slík hækk-
un til viðbótar eigin fjár-
magni væri nauðsynleg um
25% mundi það samsvara 10
% af heildarfjármagni fyrir-
tækisins eins og það var áður,
eða samtals yrði fyrirtækið að
taka að láni nýtt fjármagn til
rekstrarins, sem áætla má að
ekki yrði undir 70% af heild-
arfjármagni því, sem þurfti til
rekstrarins áður. Lánsfjár-
magn fyrirtækisins mundi
þannig meira en tvöfaldast og
fyrirtækið yrði að takast á
hendur skuldbindingar um
greiðslu vaxta og eðlilegar
niðurgreiðslur af þessu láns-
fjármagni til viðbótar fyrri
skuldbindingum sínum. Hins
vegar hafa stjórnvöld ákveð-
ið að álagning innflutningsfyr-
irtækja skuli lækkuð, þannig
að fyrirtækið hafi jafnmargar
krónur og áður til rekstrar
síns, miðað við sama vöru-
magn, og er því augljóst að
ekki er í þessum ráðstöfunum
gert ráð fyrir því, að fyrirtæk-
ið geti staðið undir þeim auknu
skuldbindingum, sem á það
eru óhjákvæmilega lagðar
samkvæmt þessum reglum.
2. Mörg innflutningsfélög hafa á
undanförnum árum verið
þvinguð til að taka erlend
vörulán vegna skorts á eigin
fjármagni, en framkvæmd
gengisfellinganna er á þann
hátt, að þeim mun hagstæðari
lánskjör, sem menn hafa sam-
ið um erlendis frá, þeim mun
meiri er gengisáhætta slíkra
innflutningsfélaga og þeim
mun meira gengistap, þegar
gengisfelling er framkvæmd.
3. Þá hafa mörg innflutningsfyr-
irtæki, einkanlega þau, sem
verzlað hafa með þungavöru,
flutt inn vöru með gjaldfresti
erlendis frá og höfðu þegar
selt hana áður en gengisfell-
ing átti sér stað. Gengistap
vegna slíkra viðskipta hefur
miskunnarlaust verið látið
Vörumarkaðurinn er ætlaður þeim, sem vilja kaupa mikið magn í einu,
en einnig er hægt að fá vörur þar í einingum.