Frjáls verslun - 01.10.1985, Side 14

ATVINNUREKSTUR
Nokkuð þrengdi að atvinnu-
vegum landsmanna á sl. ári
— erfitt ár í sjávarútvegi, smásöluverslun stendur
höllum fæti, en heildverslun heldur skár
Staöa atvinnuvega lands-
manna er mjög mismunandi nú
í árslok 1985 og er staöan ólík
frá einu fyrirtækinu til annars
en ekki endilega eftir atvinnu-
greinunum. Þannig má t.d. finna
innan sjávarútvegs og fisk-
vinnslu fyrirtæki sem standa
vel og önnur sem veriö er aö
bjóða upp og sömu sögu er aö
segja innan iðnaðar. Þá stendur
verslun misjafnlega aö vígi,
smásöluverslun illa en heild-
söluverslun þokkalega.
Ný þróun?
Á undanförnum vikum og
mánuðum má segja aö byrjað
hafi ákveðin þróun sem ekki sér
fyrir endann á ennþá. Boðin hafa
verið upp allnokkur fiskiskip
sem safnað höfðu miklum skuld-
um. Ýmis fyrirtæki eru að lenda i
greiðsluerfiðleikum, hafa beðið
um greiðslustöðvun eöa beðið
um uppgjör og skuldareigendur
hafa gengið að enn öðrum. Virö-
ist ákveðin viöhorfsbreyting vera
aö skapast, aö menn þori að láta
fyrirtæki fara á hausinn og að
lánardrottnar gangi að fjármagni
sinu með harðari aögerðum en
áöur hafa tíðkast og fyrr en
menn hafa átt að venjast.
Þekkt er að fyrirgreiðsla fjár-
magnsaöila getur gengið of
langt, þeir halda áfram aö lána
fyrirtækjum sem jafnvel er vitað
aö muni tæpast geta staðið und-
ir lánunum. Þeim sé þannig
hjálpað i vonlitilli baráttu og öllu
haldiö á floti vegna þess hve
mikilvægur reksturinn sé byggö-
arlaginu, eigendum fyrirtækisins
eða eigendum lánsfjármagnsins.
Nú sé hins vegar að verða meira
uppi á teningnum að ganga aö
skuldurum áður en i óefni sé
komiö. Þannig gangi þetta oftast
til í útlöndum að þegar séö er að
fyrirtæki er komið á vonarvöl og
stendur höllum fæti þá sé þar
meö stöðvaður rekstur þess.
Lánsfé dýrt
Um ástæöur þess aö illa hefur
gengið hjá mörgum þarf ekki að
fjölyröa. Iðulega má rekja þær til
offjárfestingar miðað við getu
fyrirtækjanna til að standa undir
lánsfjármagni. Svo viröist sem of
margir ráðist i bjartsýni i fram-
kvæmdir sem síðan reynast fyr-
irtækjunum ofviða. Lánsfé sé
oröiö þaö dýrt í dag aö aöeins
arðsamasti rekstur geti staðið
undir verulegum lánum.
Þarna má ef til vill greina
kjarnann í erfiðleikum margra
fyrirtækja i dag. Þessi breyting
hefur verið sársaukafull, nú þeg-
ar ekki er lengur unnt aö fá fjár-
magn nánast að gjöf séu góð ráð
dýr. Sama er uppi á teningnum
og hjá hinu venjulega heimili,
húsbyggjanda eða hverjum sem
er, fari skuldir úr böndunum
verður ekki við þær ráðið. Litið
14