Frjáls verslun - 01.10.1985, Page 63

komið á móti í þeim mæli sem ætlað var. Þar liggur fjárfesting sem við þurfum aö borga af, en fáum ekkert fyrir. Þetta er liklega stærsti þátturinn i erlendum lán- tökum. Hér verður aö staldra við, rétt eins og gert var með fiski- skipaflotann, en þar er offjárfest- ingin að jafna sig. Sennilega er lika um yfirfjárfestingu að ræöa i landbúnaði og fiskiðnaði, en þaö sem mér sýninst nú vera að koma upp, er yfirfjárfesting i verslun, einkum hér á Reykjavik- ursvæðinu. Hún á eftir að segja til sin og nú fara þar að koma fram erfiðleikar sem hingað til hafa verið að plaga hinn almenna launamann og þegar eru farin að sjást merki um það,“ sagði Björn. „Óvist er hvernig úr þeim kjarasamningum rætist sem nú eru fyrir höndum. Ég á ekki von á þvi aö verkalýðshreyfingin hugsi sér að stökkva i einu stökki alla leið aö einhverjum óskakaup- mætti fyrri ára. Verkalýðshreyf- ingin gerir sér grein fyrir því aö þangaö veröur ekki farið i einu stökki. Hins vegar ætlast hreyf- ingin til þess aö kaupmáttur geti batnað i einhverjum áföngum og samið verði um tryggingu fyrir þvi að sá kaupmáttur haldist. Grundvöllur þess að unnt sé að bæta kaupmátt verulega er sá að atvinnureksturinn gangi blómlega, en þaö mun hann ekki gera nama snúið verði frá þvi stefnuleysi sem er i fjárfesting- unni hér, i nær öllum greinum at- vinnurekstrarins. Það er eitt þýð- ingarmesta atriðið að fjármagn fari einungis til þeirra hluta sem skila arði. Það er alveg Ijóst að þýðingar- laust er fyrir vinnuveitendur og launþega að gera samninga sin á milli nema að rikisvaldið taki ábyrgð á þeim samningum i ein- hverri mynd, þvi eins og dæmin sanna er fljótlegt aö setja lög til að ógilda samninga. Það er Ijóst að ríkisstjórnin verður að vera ábyrg geröa sinna á þessu sviði. Ég vona að það takist i kom- andi samningum að semja af einhverju viti, þannig að skref verði tekið i þá átt að auka kaup- máttinn. Þar á ég fyrst og fremst við það, að það verði að tryggja þeim sem ekki hafa notið launa- skriðs, einhverskonar uppbót á sin kjör, þannig að takast megi að jafna munin á milli þeirra sem launaskriðs hafa notið og hinna sem ekki njóta ekki,“ sagði Björn Þórhallsson að lokum.
Óttast að ekki verði tekist á við vandann — segir Gunnar J. Fríðriksson formaður VSÍ
„EFNAHAGSÁSTANDIÐ markast verulega af gengis- þróun dollarsins sem hefur ver- ið nær óbreytt allt árið, en þaö er sá gjaldmiðill sem við fáum greitt í fyrir okkar útflutning. Á sama tíma hafa aðföng hækk- að, því uppistaða þeirra er inn- flutningur frá Evrópulöndum og gjaldmiðill þeirra hefur hækkað verulega, eða um 17% á þessu ári. Á sama tíma hefur dollarinn staöið í stað,“ sagði Gunnar J. Friðriksson, formaður stjórnar Vinnuveitendasambands ís- lands i samtali við Frjálsa verzlun. „Þróun verðlags hér innan- lands hefur á sama tima verið þannig að verðlag hefur hækkað um allt að 30%, þannig að þaö gefur auga leið að þessi tekju- skerðing sem orðið hefur vegna falls dollarsins og lakari við- skiptakjara vegna hækkaðs gengis á helstu innflutningsvör- um, er gífurleg. Við höfum skotið á það að sú upphæð gæti numið allt að 4 milljörðum. Að vísu hafa nokkrar verðhækkanir á útflutn- ingsvörum komið þarna á móti, en það vegur ekki þennan mun upp. Tekjutap af útflutningi og hærra verð á innflutningi nemur þessari upphæð. Þetta hefur auðvitað alvarleg áhrif á stöðu einstakra fyrritækja og atvinnu- rekstrarins i heild og með hlið- sjón af þessum aðstæðum er alveg Ijóst aö ekkert svigrúm verður til þess að auka kaup- mátt launa og ég sé ekki í hendi mér hvernig þetta getur haldið áfram. Það er þegar farið að hrikta i,“ sagöi Gunnar. „Segja má að þaö hafi verið einstaklingar sem fyrstir fundu fyrir áhrifunum af verðbólgunni, þegar öll lán höfðu verið bundin vísitölu eða gengi. Nú eru fyrir- tækin farin aö finna fyrir þessu, þannig að ég óttast það að at- vinnuástandið eftir áramót verði ekki mjög glæsilegt. Hvað verðóólguna áhrærir, þá ræðst hún af ástandi ríkisfjár- mála. Ef haldið verður áfram á
63