Frjáls verslun - 01.07.1993, Blaðsíða 74

BRÉF FRÁ ÚTGEFANDA
FRAMTÍÐARSÝNINA
SKORTIR
Eitt dagblaðanna birti fyrir skömmu frétt þar sem fram
kom að nú væri svo komið að um þriðji hver vinnandi
maður á höfuðborgarsvæðinu starfaði hjá hinu opin-
bera. í sömu frétt kom einnig fram að ársverkum í
opinberri þjónustu hefði fjölgað um 30% á síðasta ára-
tug. Þessar upplýsingar virka í sjálfu sér sakleysisleg-
ar og vekja ekki mikla athygli eða umtal enda er fólk
löngu hætt að kippa sér upp við útþenslu hins opinbera
og raunar farið að taka hana sem sjálfsagðan hlut. Ut af
fyrir sig er kannski ekki óeðlilegt að störfum hjá hinu
opinbera fjölgi, það er sama þróunin og orðið hefur
víðast annars staðar í vestrænum ríkjum. Spurningin
er fremur sú hvort við íslendingar séum ekki komnir
yfir strikið og hvort þensla hins opinbera kerfis á ís-
landi sé orðin svo mikil að hún sé farin að lama allt
athafnalíf í landinu með þeim áhrifum að stöðugt moln-
ar úr undirstöðunum með þeim afleiðingum að við er-
um nú farin að sjá fram á varanlegt atvinnuleysi og
atvinnukreppu.
Ég hygg að allir íslendingar, sama hvar í flokki þeir
standa, séu sammála um nauðsyn öflugs velferðar-
kerfis og séu tilbúnir að Ieggja sitt af mörkum til þess
að viðhalda því. Það má hins vegar spyrja að því hvort
hin raunverulega velferð á íslandi hafi aukist til jafns
við þá gífurlegu þenslu sem hefur verið í opinbera
geiranum. Hvort það fólk sem þarf á velferðarkerfinu
að halda sé betur sett nú en var t.d. fyrir einum áratug?
Ekki eru til nein algild svör við slíkum spurningum en
ef marka má orð ogummæli þeirra, sem best þekkja til,
er ekki svo. Þvert á móti virðist stöðugt þrengja að
fólki og fátækt, sem lengi hefur verið nær óþekkt á
Islandi, er að skjóta upp kollinum.
íslendinga, og þá sérstaklega íslenska stjórnmála-
menn og stjómmálaflokka, skortir gjörsamlega fram-
tíðarsýn. Allar aðgerðir virðast miðast við að bjarga
málum frá degi til dags og aðgerðirnar miðast líka fyrst
og fremst við að afla meiri og meiri tekna í ríkissjóð til
þess að standa undir öllum þeim öngum sem komnir
eru á ríkiskerfið. Atvinnureksturinn er smátt og smátt
að lognast út af og í húsnæði því, er áður störfuðu tugir
eða hundruðir manna, em settar upp opinberar stofn-
anir eða listamiðstöðvar. Atvinnugreinar, sem vom
blómlegar fyrir svo sem áratug, em tæpast til lengur.
Vitanlega breytast alltaf aðstæður og ekkert er við því
að segja eða gera þótt breyttir tímar leiði af sér breyt-
ingar í atvinnurekstrinum. Hitt er alvarlegra þegar
atvinnugreinar leggjast niður og ekkert kemur í stað-
inn nema opinber fyrirtæki eða stofnanir. Það þýðir í
raun aðeins eitt. Færri og færri verða að standa undir
meiri og meiri opinbemm rekstri og leggja svo mikið af
mörkum til hans að nánast ekkert er eftir til þess að
halda hinu almenna hagkerfi gangandi. Þetta kemur
best í ljós þegar að kreppir og ekki er lengur hægt að ná
meiri tekjum með auknum sjávarafla eða fá meira út
úr þeim mörkuðum sem við seljum vömr okkar á.
Núverandi ríkisstjórn fetar dyggilega í fótspor fyrri
ríkisstjórna og undir forystu Sjálfstæðisflokksins,
sem gerði það að aðalatriði í kosningabaráttu sinni
fyrir síðustu alþingiskosningar að stöðva útþensluna
og þar með skattheimtuna, hafa nú verið sett íslands-
met á þeim vettvangi og ef svo heldur sem horfir mun-
um við eignast heimsmet í skattheimtu áður en langt
um líður. Nýjustu „afrekin" em lestrarskatturinn sem
aðeins mun leiða af sér samdrátt og fækkun starfa í
útgáfustarfsemi og prentiðnaði á íslandi og yfirfærslu í
kaup á erlendri framleiðslu á þessu sviði og síðan
skattur á vaxtatekjur, jafnvel á sparifé barna og
gamalmenna, sem fyrr eða síðar mun leiða til enn
meiri vaxtahækkana. Allt þetta er gert með þau orð á
vömm að nauðsynlegt sé að koma á jöfnuði. Það væri
hins vegar ástæðulaust að vera að pakka þessum álög-
um inn í einhverjar skrautumbúðir. Tilgangurinn er
augljós — sá einn að afla hinu opinbera meiri tekna til
þess að standa undir rekstri sínum.
Það er augljóst að stjórnmálamenn forðast að horfa
til framtíðarinnar og starfa undir vel þekktu kjörorði:
„Lafir á meðan ég lifi.“ Enginn vilji eða áform virðast
vera um uppstokkun á kerfinu, né heldur raunvemleg
athugun á því hvert við stefnum og hvað við ætlum
okkur. A meðan að íslenskir stjórnmálamenn em al-
gjörlega sammála um að viðhalda óbreyttu ástandi er
hætt við því að það eftirvæntingarfulla, vongóða og vel
menntaða unga fólk, sem nú er að koma út á vinnu-
markaðinn, verði fyrir vonbrigðum þegar það leitar að
störfum og tækifæmm. Þau verður tæpast að finna
annars staðar en hjá hinu opinbera ef þróun næsta
áratugar verður sú hin sama og síðasta áratugar.
74