Alþýðublaðið - 13.02.1970, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 13.02.1970, Blaðsíða 8
8 iifiöstudag/Ur IS-f febrúar<:1970 Geislavirk úrgangs- efni í neðanjarðar- geymum á jarðskjálfta- svæði vestan hafs 140 stórir neðanjarðargeym- ar í Hamsford í Columbíuríki i Bandaríkjunum, innihalda eins mikið af geislavirkum úr- gangsefnum og leysast myndu úr iæðingi í kjarnorkustyrjöld. Geymamir eru þama á vegum bandarísku kjarnorkumálastofn unarinnar og nú hafa tveir jarð fræðingar varað við, að þeir geti verið í hættu af jarðskjálft um. V Gefelavi'rkni efnanna í geym- uraim er svo mifciQ, að sýi-ur sem með þeim eru haldast sí- fellt við suðumarfc og þess- vegna er nauðsynlsgt >að hafa í gangi sérstakt kælilfcerfi til <að geymjarnir springi efcfci <af hiit- anum. Hin geislaviirfcu efni verða hættivleg um ófyrirsjá'anle'ga fraTntíð. eða um hundruð þús- undir ára. Nú he'fur komiið í ljós, að geymJanmr eru á svæði þar s-em alimikil hætta er á jairðsfcjálft- um, og að þeir voru á sinum tímia ekki þyggðiir til að sitaind- ■ast jiarðskjálfta í næstia ná- igrenini. í næst'a hefti tímaritsrns En- viironment. sem er málgagn vísi- indamain'n'a til upplýsinga og fróðleifcs fvrir 'almenning, verð ur hrollvekjiandi grein um þetta efnii, þar sem m.a. er unolýst iað árið 1966 hafi tveir ráðgef- 'andi jarðfræðima’ar gefið efcýrslui um j arðsfci álf+ahættunia. Kjarnorfcukljúfainnir í Han- ford, voru á sínum tíma smíðað ir í mifclum flýti og á mettíma, árið 1943. í spremgjunni, sem lagði N‘aiga«aki í rústir var ein- mitt plutóníum frá Banford. Meðan á frtríðinu stóð og einnig eftir að K.i arnorku mál'astofnun B’a'nd'aríkj'ann'a. sem er borgaral leg stofuun. tók við stöðinni árrið 1946. hefur stöðugt veri'ð baldið áfram að smiða nýja kj'amafcljúfia ög fraimleiða plutoniium. Alls hiafa verið smíðaðir níu kjamiafciljúfar í Hanford og fimm í S'avamnah í Suður Karolínuríki. í Enviromment segir að hætt sé nú að starfrækj,a flesta kjarnafcljúfama í Hanford, ein á meðan þeir voru í 'gain'gi „fram'leiddu þeir nióg plutomil- um til að brenn'a upp heimi’nn í einum björtum loga“ eins og það er orðað í tímaritsgrein- inni. Óafmáanleg merfci þess- arair miifchi starfsemi er að finna í hinum 140 geymum, sem grafnir eru rétt unditr yfir- borði jarðar og löngu 'eftir 'að vísindameinnimir oig menni'ng- in. sem þá skóp, eru liðin undiri lok, verða þes'si geisiavi'rku úr- gangiss'fni, sem áætlað er 'að séu um 200 milljón lítnair að magni ti-1 enn stórhættuleg umhverfi sínu. „Það er erfitt að gera sér grein fyrir þeirri ósfc'aplegu hættu, sem stafar af þessum úpgan'gsefnum“ segilr í 'greim inni O'g siðan er hatldið áfram og- sag't: „Það geta verið eins mikil úrga'ngsefni' í einum eiU- asta geymi. eins og allt geislia- virfct úrfelli á jörðmni frá ölT- um sprengjum, sem reyndar hafa verið síðan 1945. Þeirri hugmynd hefur oft skotið upo. að óvinur, sem réð- j-‘t á Bandaríkiin, myndi miða e:nu skeyta sinna á Hanford, þar sem er eins miikið af geisla- virkn'i fyrir hendi eins og i öll- um árásiaireldfLaugunum til sam ans.“ Jafnvel þótt jarðskjálftii skemmdi ekki sjálfa geymana', gæti hann valdið skemmdum á kæliútbúnaðinum og leiðslum, sem frá þeim li'ggj'a-. Það gæti' svo aftur valdið því að geisla- virfcar gufur kæmust upp á yfir borðið og gætu boriist talsverð'a vegaiengd með vindi. Ef hins vegar yrðu 'skemmdir á ein- hverjum geymanna, myndi hið geislavirfca innihald hans brjóta sér leið með jarðvatni til Col- umbiia árinniar. / Árið 1965 tók auðsamsteyp- ain Douglas Uinited Nucle'ar, við rekstri kj'a'rniafcljúfanna í Han- ford fyrir Kjarnorkumálastofn- umin'a. Árið efti'r gerði félagið svo siamning um 'að fram færi •nákvæm jarðfræðiileg nannsókn) á svæðinu. I Environment segir á þessa leið; „Erfitt er að skiljia hvers vegna slík nannisókn er ekki fnamfcvæmd fyrr en 24 árum eftir <að staðurinin var valinn. 'Svo virðist, sem slik rannsókm hafi ‘aldrei farið fram, þrátt fynir að 'staðurinn flo'kktet und- ir þau svæði, þar sem er „tals^- verð“ hætta á j'arðskjálftum.“ Það voru j'arðfræðinigarni'r Fred O. Jones og Robert J. Deaco sem gerðu umfangsmi'klia og nákvæm'a rainnsókn á svæð- i'nu og drógu fram í dagsljósið sannanir fyrir því iað jarð- sfcjál'ftahætta er þarnia tal'svert meiri en menn höfðu gert ráð fyrir. TJr þvrlu mátti sjá sprungu- myndanir, svipaðar þeim, sem sömu jarðfræðingar upp- götvuðu eftiir jarðsfcjálftana í Alaska 1964. í Environment segir enn- fremur: „Þrátt fyrir að hægt hefði verið að gainga úr skugga um hættuna með djúpborun- «m fundilr Haniford Istöðinni’, hafa slífca boranir aldrei verið f r amkvæmdar.“ Kja'rinorkumálaS'tofnunm reyni ir nú að draga úr hættunnii með því tað breyta kmiihaldi) geymanna í fast form, en það gengur seint. Framkvæmdin þessar vom hafnar í nóvember árið 1966 og í júní sl. haíð'i □ Ef þessi mynd prentast sæmilega þá sjáið þið að „skreytingar“ þessa hermanns eru dálítið þverstæðar. Hann er með hríðskotabelti eins og Fengu ekki blessun í Færeyjum - flugu því hingað kraga um hálsinn, merki frið- arsinna í fesíi og esnnig trúar- tákn. Vonandi verður friðar- sinnamerkið honum happa- íkani. Einhverra hluta vegna fengu ungu hjónaleysin ekki að ganga í það heilaga heima í Færeyjum og kom fjölskyldan því gagngert til íslands í þeim tilgangi, að þau fengju hjóna- bandsblessunina hér. Fjölskyld- an flaug siðan aftur til Færeyja með Fokker Friendship skrúfu- þotu F. í. í gærmorgun, en í Færeyjum ætla ungu hjónin að búa og eignast böm og buru. um 29 mil'ljón curie-eini'n'gum verið breytt í fast form, en það er likleiga mirmia en 1 % aí öll- um þeim geisl'ayirku úrgangs- i efnum, serti géymd eru;i Hán- llfd. mMmM mmm I í Envirortmsnt segir að með þessu áfnamhaldi miund aldin líða áður en öllu efninu hefur verið'-breytE---- □ Ungu hjónaleysin fengu ekki að ganga í hjónaband í Færeyjum og flugu því til ís- lands að sækja blessitnina. Sl. fimmtudag komu nokkrir Fær- eyingar hingað til lands með, flugvél Fiugfélags íslands, þar i á meðal Ekholmrhjónin ásamt, i syni sínum, dóttur og tilvon- andi tengdasyni, sem er Amer- JVIyndin var tekin á Reykja- víkurflugvelli í gærmorgun, er ein af hlaðfreyjum Flugfélags íslands afhenti ungu hjónun- um blómvönd frá félaginu. drjúgt.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.