Alþýðublaðið - 27.02.1970, Síða 16

27. febrúar
Gerist
áskrifandi
VELJUM ÍSLENZKT-/!«K
ÍSLENZKAN IÐNAÐ UJU
Lausn mengunarvandans
kostar andvirði tungl-
ferðaáætlunarinnar
□ Bandalríkin halda áfram að grafast í skít og aldrei
hefur 'þörfin á stórkostlegri 'hreinsun andrúmslofts-
ins verið eins nauðsynleg og aiú. Baráttan við meng-
un verður imál málanna í Bandaríkjunum á þessu
ári og (kostnaðurinn ier talinn verða 'um 25 milljarðir
dollaira, eða álíka upphæð og fór í að fullkomna tungl
ferðaáætlunina, sem hófst iárið 1960.
af völdum iðnaðarins, heldur,
einnig af völdum útblásturs frá
vélum bifreiða, flugvéla og öðr-
um brennsluvélum. Það líður
ekki langur tími unz viðkvæm
efnishlutföll landrúmslóftsins
raskast, en nú er andrúmsloft-
ið notað sem ein allsherjar sorp
tunna fyrir sorp heimsins. í
slæmu lofti, segja efnafræðing-
arnir.
Til eru kenndngar um, að
mengun landrúmsloftsins igeti1
leitt.til loftslagsbreytingar, en
um það efni eru vísindamenn
ekki sammála. Sumir halda því
fram, að þegar andrúmSloftið
dragi til sín mi'kið af úrgangsefn
Nú hafa Bandairíkjamenn Walter Schinra svo frá, að ef
sem sagt snúið sér að sinu eig- strandlengjan væri frátalín
:in „tungli“ og sú laðför virðist sæi hann ekki til jarðar. Suður-
í fijótu bragði allt eins nauð- hluti Kaliforníu — að strand-
synleg, ef ekki niauðsynlegri en lengjunni undanskilinnii1 var
lendingar þeirra á öðrum him- horfinn undir svart og óhugn-
intunglum. Bandarístot þjóð- anlegt ský, — ský gerðu af
félaig er mjög iðnþróað og hef- manna völdum.
ur ;alla mögulei'ka á að ná á- Þessi mengun aindrúmslofts-
rangri sem verði öllum heimi ins er vel þekkt fyrirbæri í
til gagns, þótt ekki væri nema stórum iðnaðarhéruðum, en þá
1 vegna þess að í Bandaríkjunum er oftast um að ræða stundar-
’ fyrirfininast flest þau .vandamál . fyrirbæri, sem varir nókkurn.
sem til eru í heiminum á ann- tíma, hverfur svo, en kemur
að borð. aftur, eftir vindstöðunni. Sums
um kólni það, þanniig lað ný
ísöld sé í vændum. Aðrir segj a
hins vegar, að mengunin vaidi
því 'að 'andrúmsloftið dragi til
sín varma og hitastigið hækki.
Hitt er laftur á móti augljóst,
að mengunin dregur úr úrkomu,
því mengunarskýin gefa ekki
frá sér vætu.
Ýmislegt er hægt 'aTð 'gera, til
að hindra mengun andrúms-
loftsins. í iðnaðinum hafa margs
‘konar ráðstafanir verið gerð-
ar, en ráðstafanir til 'að draga
úr mengun vegna útb’lásturs'
tfarartækja eru enn skammt á
veg komnar.
Borgin Los Angeles verður
illa fyrir barðinu á mengun
andrúmsloftsins, vegna legu
sinnar og loftslags. Þar hafa
strangar reglur verið setbar
með það markmið fyrir laugum
að hindra að úrgangsetfni frá
verksmiðj unum eigi greiða ledlð
út í andrúmslöftið. Hins vegari
Fræðilega séð eru stórrr
hlutar Bandaríkjanna óbyggi-
legir nú þegar vegna mengunar.
Þegar geimtfaramir í Apollo 7.
sveimuðu kringum jörðina,
hrifust þeir, sem og atlir geim-
farar, af fegurð jarðar. Ein þeg-
ar þeir í 200 km. hæð sviif-u yfir
suðurhluta Kaliforníu, skýrði
Gamlar góöar
bækur fyrir
gamlar góóar krónur
BÓKA-
MARKAÐURINN
Iðnskólanum
staðar í Kalifomíu hins vegax,
lifir fólk í þessari mengun allt
árið um 'kring og sagt er, að
þegar ibúar Los Angeles komi
til héraða þar sem loftið er
hreint, þori þeir vart að anda,
því þeir sjá ekki loftið sem
þeir anda að sér.
Mengun þessi, sem stafar af
reyk og öðrum óhreinindum
sem berast út í andrúmsloftið,
ásamt þöku getur verið lífs-
hættuleg og sem dæmi um það
má nefna er ský eitt umlukti
Lundúnaborg árið 1952 og
drap 14 þúsund manns. .
Ekki ieru dæmi um afleið-
ingar mengunar alltaf eins aug-
'ljós og .álþrdifíanleg eiins og
dæmið hér á undan. Hins vegai'
eru læknaff saminála um, að
fóik með sjúkdóma í öndunar-
færum sé í stöðugri lífshættu,
ef það verður að anda að sér
' þungu, menguðu lofti.
Loftið mengast ekki- eingöngu
Bandaríkjunum hefur verið
rei'knað út, að árlega bl'andast
1'73 milljónir lestá úrgangsefn'a
saman við andrúmsloiftið, eða
næstum 1 lest á hvem einasta
íbúa. í öllum heiminum er
þungi þessara úrgangsefna á-
litinn vera um 800 milljónir
lesta árlega.
Mengun loftsins er ekki ein-
asta hættuleg mönnum og dýr-
um, en veldur einnig miklum
skaða á trjám, blómum og öðr-
um gróðri. Ljósmyndir frá Kali-
forníu sýna, að heilir skógar
liggja undir skemmdum vegna
mengunar í andrúmslöftinu;
rotna hreinlega niður. Ofan á
þetta allt samán bæta'St svo
skaðar, sem verða af völdum
anmarra kemiskra verkana, t.d.
ryðs, ásamt þykkum lögum af
Isóti og sUft< siem <('jnkenna
allar borgir og bæi í Banda-
ríkjunum. Jafnvel lykkjufall í
nælonsokk getur stafað iaf
Til er orðlð fólk, sem ekki þorir að anda
að sér hreinu lofli, því það gelur þá ekki
séð hverju það er að anda að sér!
er örðugra að himdra að 5
milljónir bifreiða borgarinnar
spúi út í loftið eiti-uðum löft-
tegundumi og á þelim vettvangi
er hánast ekkert hægt að gera
að svo stöddu.
Bifreiðaverksmiðjurnar í
Detroit hafa lengi unnið að
lausn vandamálsins. 1968 voru
þau lög sett, iað hver ný bifreið
yrði að vera útbúin sérstökum
fillter sem dregur úr útblæstri
eitruðustu efnann'a. Einnig enu
uppi ráðagerðir um *að útbúa
þofur sérstökum útbúnaði' sem
hindrar útblástur hæjttulegra
efn'a.
Mestu vandamáliin viðvíkj-
andi þessum framkvæmdum eru
þau, 'að vélarnar veirði miklu
Idýrari, 'bæðí í innkaupi' og
reks'tri, ef bre'ytingar eru gerð-
'ar á þeim með hindrun útblást
ursins í huga. Vandamálið leys-
ist vart að fullu fyrr en te'kizt
hefur að finnia ódýram og kratft-
mikinn arftaka vélannia sem
nú eru notaðar. Athygli mamna
í þeim efnum beinist laðallega
að rafmagnsvélum, en nú er
unnið að ful'lkornnun þeirra.
Mengun ’andrúms'l'oftsi'ns er
þrátt fyrir allt einungis hluti
• af þeim vandamálum sem
standa nútíma'fólki fynir þrif-
um. Úrgangsefni frá iðnaðar-
verum menga ekki einun'gis
loftið, heldur fallia þau í tonna-
ta'li gegnum tf'rárennisli[Sl'agnlir
og sýkja náttúruna sjálfa. Er
hér átt við ár, vctn og sjó.
Olíuborholur í höfunum ta'ka
til að leka og menga strand-
lengjur og stutt er síðan slíkur
'atburður átti sér stað við
Santa Monica í Kalitfonníu. —
Hávaðiun í borgum oig bæjum,
við þjóðvegi og í nágrenni fluig-
Framh. á bls. 15
Gamla krónan
i fullu verógildi -
BQKA
MARKAQURINN
Iðnskólanum