Alþýðublaðið - 17.03.1970, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 17. rnarz 1970 7
Guðjón B.
Baldvinsson:
i
Jafnrétti
orði og
□ Við hljótum að veita því at-
hygli launþegarnir hvort litið er
með sömu augum á okkar hug-
myndir, okkar tillögur og ekki
sizt okkar rétt í þjóðiélaginu,
og á tillögur og rétt annarra
stétta.
Eigum við að eyða litlum
tíma til að horfa á svipmyndir?
Flugmenn lentu í kaupdeilu
og' 'þótti óvænlega horfa um
millilandaflug. Bráðabirgðalög
voru sett til að afstýria hætt-
unni. Gerðardómur settur.
Lyfjafræðingar óskuðu lag-
færingar á launakjörum, þótti
horfa til vandræða með eitt-
hvað, kannski verðlag á lyfjum?
Sett voru lagaboð og gerðardóm
ur.
Yfirmenn á skipum vildu lag-
færingu vegna lagaboða, er
fylgdu lögum um gengisfellingu,
horfði til stórvandræða, sett
voru lög og gerðardómur.
Opinberir starfsmenn voru fá-
ir 1915, en þeir hreyfðu tþví víst
símamenn, að lagfæra þyrfti
launakjör þeirra. Sett voru lög
um verkfall opinberra starfs-
manna, og þau eru enn í gildi
árið 1970!
Losað var um viðtals"ó.tt opin-
berra starfsmanna við yfirboð-
ara sína, með því að setja lög
um samningsrétt, en ef samn-
ingar ekki tækjust hvað þá?
Þá skal gerðardómur kveða upp
úrskurð með fulinaðargildi.
Ef þetta er jafnrétti á við þá,
sem ,án alls eftirlits fá að ákveða
ákvæðLtaxta eftir uppmælingu,
þá skil ég ekki jafnrétti. Ef
þetta er jafnrétti á við þá stétt,
sem samdi um hæstu taxta
landsins, þá kann ég ekkert um
jafnrétti. Jafnrétti er ekki enn-
þá ráðandi hjá framkvæmda-
ve.ldi og löggjafa. Ef verzlunar-
stéttin krefst „frjálsrar verð-
myndunar“, ef iðnirekendur ósk
b'-eyttra skattalaga, ef hrað-
frvstihúseigendur heim.ta upp-
bætur á afurðir vegna lélegs
borði
rekstrar, eru þá sett bráðabirgða
lög eða gerðadómur?
Þarf að svara? Nei þess ger-
ist ekki þörf, launþegar vita
hvað gerist. Samtök þeirra
reyna að vekja til umhugsunar
um lausnir á vandamálum, en
eru hundsuð, ef þau hafa ekki
verkfallsrétt.
og menning
Brynleifur Steingrímsson, læknir:
Félagshyggja
eða læknislist
Stéttarfélög gera launakröfur, jB
sem greinilega leiða til verkfalls a
ef ekki er aðgert, allt er látið a
reka á reiðanum þangað til verk ■
fall er skollið á, þá er loksins I
reynt að leysa vandann, og þá-
er herkostnaðurinn orðinn hærri,'*
en nokkurntíma hefði þurft, ef ■
leitað hefði verið lausnar fyrr. I
Einhliða afstaða með ráð'a- —
stéttunum í þjóðfélaginu hlýtur"B
að leiða til vandræða. Sáttatil- I
raunir í vinnudeilum eru ekki “
fólgnar í því að þr.eyta nætur- ■
vökur og reyna á. hver gefst ■
fyrr upp af svefnlieysii og/eða |
þreytu. Þar sem sáttasemjara- _
starf er hugsað frá sjómarmiði I
þjóðfélagsins sem heildar, þar I
er unnið að sáttatiiraunum ■
lö'ngu áður en verikföll skcll i ■
yfjir. Þar sem leitað er lausnirr I
með alvöru og af ábyrgð, þarg
eru sp'lin lögð á borðið, hver _
er þj óðarframleiðslan, hverni.g ■
eru horfur á vinnumarkaðnum. H
svona eru markaðshorfur í dag, H
þes'si er framleiðsiu" ikningin ■
o. s. frv. Það er nefnitega áTitt- I
ið meðal helztu menningar- I
þjóðfélaiga mannlegra að líta á g
launþegann sem jafmréttháan 1
ö'ðrum mönnum í samfélaiginu, -I
heldur en líta á hann sem drátt-
ardýr, er beri að þiggja sitt fóð- .1
ur úr hendi notandans, kergju- .1
laust, orðalaust, a'uðsvei'pið.
Gildir jafnirétti í þjóðfé]aginu.|
góðir stjóm'endur? Ef þaðl
skyldu renna á ykkur tvær.l
grímur um það, leitið þá sam-
starfs við la'U.nþega'samtökin. I
Ef bi.ð teljið ek'ki afcefnt í jafn- l
rétt:'átt. verið bá menn ti-1 ?ð I
ját!a það oninskátt, og t-akið síð-•
an dómi kjósenda.
Eigum við l'aurtþegar -að tala
um menntun?
Haldið þið kannski að aðrir
taki upp fyri'r okkur spuming-
un-a um aukna mennitun? Við
sjáum að það er nú.tímaverk-
tækni sem er að rýðja sér til J
rúms í tali um háskól'amenn't- j
un eða aðr’a lengri skóla. j
Stundum nefnt „æðri mennt-j
un“) Samkeppniin kr-efst þess |
Framh. á bls. 15
LÆKNIRINN OG
ÞJÓÐFÉLAGIÐ
Þegar 6-7% af þjóðartekj-
unum en um 15 % af ríkisút-
gjöldunum renna til hei'lbrj-gðis-
mála þjóðarinnar, en ótaldar
milljónir týnast þjóðairbúinu
vegna vanheilsu, er etoki óeðli-
legt að spvrja sig hvort hei-1-
bri'gðisþjónustan og ski'pan heil-
brigðismála sé eins góð og bezt
verður á kosið.
Það væri í rauninni undur,
ef svo væri, nú á tímum breyti-
l'ei'kans. nú þegar tæknikunn-
áttan er meiri en svo að lærð-
um sé Ijós hvað þá leikum.
Það er öllum ljóst að læton-
in-gar og heiibrigðisþjónusta
hafa i aldanna rás tekið mitol-
um stakkaskiptum. Hjá hinum
fornu Gritokjum réði guð lækn-
isli-stairinniar, Aisklepios, en á
otokar dögum má með sanni
segja, að þar hafi tækni og skipu
l>ag. gott eða illt, tekið sæti
guðsins.
Það hafa mörg orð verið sögð
og skrifuð um tæknina og skipu-
lagið og það með réttu. Sá ef>n-
isheimur, sem við lifum i,
þarfnast hlutlægs mat-s og ga'gn-
rýni í stöðugt meiri mæli. Þeir ■
tímair, sem við lifum á, eru að
sjálfsögðu keimlíkir þeim öld-
um, sem við sjáum í ljósi sögu-
legTE'r þskk'ngQr í daig og munu
veirða fi’coC ■'ðir á rma hátt. —
Það væri ekkj óssnnilegt, að þá
gi'lti hið sama og oftast áður,
að læknisfræðin, heilbrigðis-
málin, verði einmitt það sem
dæmigerðast er um það, sem vel
og ill'a hefur farið. Læknislistiin
hefur oft verið bezta dæmið um
hið síðarnefnda. Það er ósenni-
legt að lætonir fra'mtíðarinn-
'ar muni verða eins fuliur hriifn
ingar á læknimgum nútímans
eins og margur maðuriinn nú
■er.
En það hafa óneit'anlega marg-
ir signar varið unnir, bæði í
krafti lækrniisfræðinniar sjálfrar
en þó mest vegna ótrúlegra
firamfara í hinum ýmsu vísinda-
| greinum. Lækmar og heilbri'srð-
■ isþjónust'an sem slík væri lít'is
[ megandi án tfpV'n’k'ur'j-iá+tunn-
I ar og þekkingariinnar yfirlsitt.
Það er m)kilvæ«t að gsn sér
Iþessa bluti ljósa, þegair ræða á
heilbrigðismál og heilbriigðits-
þ.jómistu, einis það, að læknSs-
Ifræð.'m er aðeins hluti heilbrigð-
isþj ónustuntnar en aðailhlutverk
lækni'sins í bessari þjcnustu er
bsitini? lætoni='fræð:iipjgriar þetok-
Iingar í þágu þjóðfélags og ein-
Það verður enginn lækniir að
I eins ve'gna sjálfs sín, heldur
vegna þess starfs sem hanin ætl-
ar að vinna, þó að hainn líti
ekki á þetta stai’f sem heiiaga
köllun.
Oft virðist gerður líti'll mun-
ur á þessum hlutum á sama
hátt og líti'll greinarmunur er
gerður á læknisþjónustunni og
leitinni að nýrri lækniisfræði-
l’eigri þekkingu. Þessir hlutiir eru
beinlínis fléttaðir sarnan þann-
ig, að staða og starf læknisins
mótast og binzt hinu síðast
nefnda.
Áður voru þessiir hlutiir óað-
skiljanlegii' og verða á viss-an
hátt alltaf nátengdiir, þar gild-
ir sama reglia og í öllu öðru
starfi, að reynslul'eg þekking
verður alltatf mitoi'l's virði og án
hennar engar umbætur eða
framfarir. En hin raunverulegu
vísindi, hin eiginlega þekking-
larleit, fer nú fram á rannsókn-
arstofnun en ekki á t. d. venju-
legu s.júkrahúsi. En það er éins
og hinum lærðustu í læknastétt
verði það stöðugt á að líta á
Fyrri hluli
læknisfræðina fyrst og fremst
sem fræðigrein en ekki tæki til
lækninga.
MENNTUN LÆKNA
Við li'fum á tímum þegai’
þjóðfélagið ræðir það sem sjálf
sagðan hlut að lækka kosninga-
aldurinn. Gera átján vetira þjóð
félagsþegn að fullgi'ldum borg-
ara. Þjóðfélagið gerir sér Ijóst,
að batnandi efnahagur og
menntun hefur í för með sér
.aukinn þroska, en honum fylgir
vilji til sköpunar og ábyrgðar.
Stúdentum er þetta ektoi síður
ljóst en öðrum.
Á síðustu árum hefur farið
um heiminn geysilieg alda vakn
ingar meðal æskufólfes sem erf-
itt er að skilja nema sem löng-
un til starfs og ákvarðana. Upp-
rei'rn stúdenta við Sorbonne
hásk'ólann mun af þessum toga
spunnin. Þeir vildu tatoa þátt
í stjórn sinna eigin mála, born-
ir uppi af lönguninni til sfeöp-
untar og umbóta,
í h'aust átti að ta'kmarka inn-
göngu í læknadeild Háskóla ís-
l'ands við lágmarkseinikiunnir á
stúdentsprófi. Þessu var mót-
mælt af læknastúdentum og að
gerðum frestað um sinn af hálfu
skól'ans. Læknanemar telja si'g
þó órétti beitta eigi að siður
með óeðlilega ströngum próf-
verkefnum.
Það er óneitanilega erfiltt að
dæma um hvað rétt er í þessu
máli. Það sem flestum mun þó
vera ljóst er þetta:
1) Mun fleiri læknar hafa á
unda'nfömum árum útskrifazt
úi' deildinni en þörf ea- fyrir í
l'andinu. Samkvæmt nýjustu
Skýrslum eru 410 læknar með
l'ækningaleyfi í dag. Þar af 280
búsettir í landinu. Erlendis er
121 læknir en þar að auld eru
74 kandidatar, menn með emb-
ættispróf í lætonisfræði hér og
ei’lendis, eða 195 læknislærðiíi
menn og konur sem eiga þjóð-
félagslega séð tiitoall til starfg
hér á l'andi.
2) Það er hagfræðilega hæp-
ið fyrir þjóðfélag að inennta
fól'k til starfa sem ekki er not
fyrir í l'a-ndinu. Þetta er ,að vísu
þröngt þjóðhagsmuna sjómar-
mið. Við njótum mi'kill'ar o>g
ómissandi hjálpar firá öðrum
löndum bæði hvað snertir lækn-
ishjálp og lækmamenntun, svo
að ekkert væri eðlil'eigiia en
eitthvert gjald toæmi fyrir og
því þá ekki með láni á mennt-
uðu vinnuafli?
En vinnuafl þetta þarf þá að
vera af því tagi sem álitið er
gott hjá viðkomandi þjóðum og
læknismenntu'nin hérl'endiB
sambærileg við það sem gott er
talið erlendis. Lækmadeildin
mun hafa haft þett'a í huga
fyrst og fremst þegar takmartoa
átti inntöku í deildiha,
3) Það er sálfræðil'ega séð
bj'arn;argreiði að mennta fólk tii!
starfa, sem ektoi gagna þeirra
eigin bjóð. Við erum að vísui
öll að verða heimsiborgaraleg'a
sinnuð og þykir eldceirt eðli-
legra en að gera heiminn a'll-
an að verksvi'ði ok'kar en ég
hygg þó að þeir sem dæmdir
verða til vinnu og starSa er-
lendi's vegna verkefnasko'rts í
heimalandi sínu séu etoki •eitn'3
hamingjusa'mir og oft er látið í
veðri vaka.
4) Þeir sem talið hafa óráð-
legt >að takmarka inngö'ngu í
læknadeildin'a hafa einikum
haldið því fram að læknai'kort-
urinn í dreifbýlinu sé svo miik-
i'll að S'l'ik ráðstöfun væri bein-
linis ögrandi.
Það hefur þó láðst a'ð sýrna
fram á samband á mi'lli fjplda
útskrifaðra lækna og þessa
vandamáls afskekktra héraða
i ’indsins. En eins og tölúrnar
hér að framan sýna grein'.'iega,
má næstum með þeim læknum,
sem eru erlendis skipta um ailla
lækriía á ísl'andi.
5) Að öðra jöfnu velur un-gur
íslenzkur iæknir sta-rf erlendis
heldur en búsetu á a'feiketoktum
stað á íslandi. Al'lt bendir því
Framhald á bls.’ ll.