Alþýðublaðið - 17.03.1970, Blaðsíða 9

ennta- og tómstunda
segir Stefán. „Þau
aukinni lýðmenntun
láta og ódýra dægra-
og smátt og gera hana
jytilegri. Þetía eru stofn-
sem stuðla að aim.anná-
m og aukinni lýðmenntun
ta ungum og öldnum kyrr-
og ódýra dægradvöl, og
og menning samfélagsins
idir því komin, að sem
n þegnum sé gefinn kost-
að verða góðir lesendur“.
— SSB
ýndar þessar töskur
>ví sem ekta töskur
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
i
I
I
I
I
I
I
I
i
Þriðjudagur 17. marz 1970 9
Þessi mynd er frá Elliðaánum, paradis laxveiðimann a, þar sem enn er um frekar litla mengun að ræða.
Mengurcarvandamálið:
ÞiÓDIN VERÐUR AÐ
ÞEKKJA SIN N VITJUN-
ARTIMA
□ Eitt mesta vandamál mann-
kynsins er mengun, eiltrun
andrúmslofts, sjávar og vatns.
Hvarvetnia í heiminum er glímt
við þetta vandamál og vaxandi
fjárupphæðum varið til að koma
í veg fyrir menigun, sem farin
er að ógna öllu lífi á stórum
svæðum jarðairinnar. Nýlega
vair þess t. d. geti'ð í fréttum,
að Nixon Bandaríkjatforseti
hefði haldið ræðu í þinginu,
þar sem hamn sagði meiniguninni
stríð á hendur, hét stóirauknum
Ijárframlögum til bair'áttunnair
og lýsti yfir, að hvert það fyrir-
tæki, sem ekki héldi settar regl-
ur um mengun vatns og and-
rúmslofts yrði látið greiða gíf-
urlegar fjársekfir eða um
880.000 ísl. króna á dag. Svona
ailvaa'legum augum er litið á
m en gu n arva n d a m á 1 i ð nú á
tímum.
Á fsiandi. hefur til skamms
tíma verið hljótt. um þetta mál,
við höfum andað að okkur
hreinu og heilnæmu lofti, okk-
ur hefur ekki skórt gott di-ykkj
arvatn og við höfum ekki haft
neinar áhyggjur af sjónum við
strendur landsins, fólk hefur
ekki orðið vart við að sérstök
hætta væri á ferðum. Það er
ekki fvrr en á allira. síðustu miss
erum, sem viðvörunairkerfið hef
ur sýnt rautt ljós og orð:@ meng
un er á allra viirum. Þrátt fyr-
ir það er óhætt að fullyrða, að
mikiíJ' skortir á, áð fullnægjandi
ráðstafanir hafi verið gerðar
hér á landi af opinberri hálfu
til að koma í veg fyrir mengun
eða halda henni innan nauðsyn
legra takmarka.
Það skal þó strax tekið fram,
að íslendingair eru ennþá betur
á vegi staddir í þessum efnum,
en flestar aðrar þjóðir, og mögu
leikar okkar til að verjast hvers
konar mengun eru tiltölulega
miklir, sé snúizt snarlega og
uindanbragðalaust við vandan-
um. Að öðrum kosti hljótum
vilð að lenda í sama pyttinum
og hen[t hafur aðtar þjóðfr
heims.
Eins og áður segir er um
þrennskoniar mengun að ræðai
þ.e. iofts, sjávar og vatns. Að
likindum stöndum við bezt að
vígi hvað fyrsta atriði'ð áhrær-
ir, mengun andrúmsioftsins er
tiltölulega lítil á íslandi og
kannski ekki mikil hætta á
ferðum, hvað það sn[eirtir alveg
á næstunni. Um sjóinn í vikum
og vogum umhverfis landið
gegnir öðru máli, þar er þegar
oirðið um alvarlega mengun að
ræða á sumum stöðum, sbr.
Nauthólsvíkiinia, en rannsóknir
eru hinsvegar mjög takmark-
aðar og erfitt að gera sér grein
fyrir hvénnig ástandi® er i raun
og veru. Hvað varðar þriðja
atriðið, mengun vatns, er
kannski mest ástæða til að vera
vel á verði og það strax, ef
ekki á illa að fara. Með vax-
andi bvggð í landinu, þéttbýli,
verksmiðjum og iðjuverum,
eykst mengunarhætta í fallvötn-
um og stöðuvötnum stórlega
með hverju árinu sem líður.
Það sem fyrst og fremst þarf
að gera, er að vera á verði,
fylgjast með þróuninni, rann-
saka ástandið á hverjum stað
og tíma. Það þarf að koma upp
spjaldskrá um öll falivötn og
stöðuvötn á iandinu og fylgjast
með hverju fyrir sig frá ári til
árs, rannsakia og skrásetja ásig-
komulag þeirr.a og menigunisr-
stiig. Gera .síðan gagnráðstafan-
ir jafnharðan og ástæða er til
eða þörf gerist. En tii þess að
koma þessu í kring þarf skipu-
lag og fjármagn, sem hið opin-
Ungt land
á núlíma vísu
□ Hið nýja Japan er ungt
l'and. Fyrir 100 árum börðust
rrenn m'eð sverð.vni á niiðalda-
ví‘'vi, rg Japan var þá lokað
land. í dag er þetta breytt'. Nú
v "ia Jap'-.nir fá gesti í lieim
svikn og þeir 1-aggja sig fram við
að fó ferð[aimi«nn t\l landsins,
og heir hafa af nógu að siáta.
Jaoahir byggja sfærstu skip-
in hraðskreiðu-tu járnbrautirn
ar. og það hefur orðið by'ting
í m1 -n 'narm.áhhn f Tokyo eru
11 m"’iónir íbúa og 2°. hvsr
íbúi þessarar borgar er stú-
dcnt.
Um 50 km. frá Tokyo hefur
ríkvsstfórnin I'átið reisá vísinria
setur. ssm koistar á annað
'hur.drað miiljarða króna. Ráð-
bera verður að l'áta í té, í það
má ekki horfa.
íslendingar standa í dag á
timamótum, hvað mengumar-
vandamálið snertir. Hér er enn-
þá um tiiltölulega litla mengun
að ræða og við höfum alla mögu
leika á að halda henni í s'kefj-
um, ef skjótt og ákveðið er við
brugðið. Áreiðanlegia viTdu
margair iðniaðarþjóðiir heims
mákið til gefa að ■ hafa þá að-
stöðu, sem við höfum gagnvart
mengunarvandamálinu og ekki
verður í tölum metin. Og þjóð-
in hefur við engan nema sjálfe
sig að sakast, ef hún þekkir
ekki sinn vitjunartíma. — GG.
g°rt pr-flð. Tjúka við vísindasefr
ið árið 1975, og þá mun starfa
þar um 150 þúrund manns við
vísinda- og rannsóknarstórf af
tagi. —
Asu Wright
fyrirlestur
'□ Hinn fyrsti Ásu Wright
fyrirlestur verður haildilnn á
yegum Þj óðm.'[nj asafnsin s. í
Árnagairði í kvöld, mánudaginn.
16. marz kl. 20,30. Flytur þá
noreki arkitektiain og fornfræð-
ingurimh Hákon Christie 'fyrir-
lestur um rann.sóknir sínar á
norskum stafkirkjum. Á þriðju-
dag kl. 17 flytur ha'rin anmán.
fyrirlestur í Bogasal safnsina
og fjallar hann um rannsókn
miðaldakirkna í Oslo.