Helgarpósturinn - 29.05.1997, Side 6

FIMIVmiDAGllR 29. MAÍ1997
Helguvikurhöfn. Hér hafa rísið
mikil mannvirki og nú benda líkur
til að þau hafi veríð reist í leyfis-
leysi. Landeigendur undirbúa mál-
sókn og hóta að girða landjð af.
Dómstólar munu
skera úr um
eignarrétt á
strandlengjunni
norður af Kefla-
vík. Landeigend-
ur hóta að setja
upp þjófhelda
girðingu og telja
sig eiga hafnar-
mannvirkin og
fiskimjölsverk-
smiðjuna.
Mokkrir einstaklingar hafa
nú í undirbúningi að
höfða mál á hendur Reykjanes-
bæ og/eða ríkinu til að fá stað-
festan eignarrétt sinn á strand-
lengjunni norður af Keflavík.
Landið upp af ströndinni, svo-
nefnt Hólmsbergsland, var tek-
ið eignarnámi á sínum tíma en
óvissa ríkir um eignarrétt á
strandlengjunni sjálfri. Á korti
sem eignarnámslandið var
merkt inn á má greinilega sjá
að strandlengjan sjálf er utan
markanna. Athyglisvert er að
Ellert Eiriksson, sem nú er
bæjarstjóri í Reykjanesbæ,
virðist hafa skipt gersamlega
um skoðun í málinu síðan
hann var sveitarstjóri í Garði.
„Fyrsti maður sem benti mér
á það að við ættum þarna
hugsanlega tilkall var þáver-
andi sveitarstjóri í Garði, Ellert
Eiríksson," sagði Jens Sævar
Guðbergsson í samtali við HP.
Jens og bróðir hans Theódór
Guðbergsson hafa nú gefist
upp á að leita réttar síns með
samtölum við ráðamenn og
hafa í undirbúningi að höfða
mál til að fá viðurkenndan
eignarrétt sinn á hluta þessar-
ar landræmu.
Snögg skoðanaskipti
Frá því að Ellert Eiríksson
viðraði þá skoðun sína við
Jens Guðbergsson að hann, og
aðrir eigendur að landsvæði
sem ýmist er nefnt Hólms-
bergsland eða Leiruland, kynni
að eiga tilkall til strandlengj-
unnar norður af Keflavík hefur
staða mála breyst nokkuð. Ell-
ert var á þeim tíma sveitar-
stjóri í Garði en er nú bæjar-
stjóri í Reykjanesbæ. Sem slík-
ur svaraði hann bréfi Jóns
Oddssonar lögmanns þar sem
Jón gerði fyrir hönd umbjóð-
enda sinna kröfu um að eignar-
réttur þeirra yrði viðurkennd-
ur.
í svari Ellerts Eiríkssonar er
öllum slíkum landakröfum
hafnað. Þar segir: „Frá upphafi
hefur það verið skilningur að-
ila og eru fyrir honum mörg
skjalfest rök að eignarnám og
síðan sala lands á Hólmsbergi
nái alls staðar til sjávar og
þess hvergi getið í gögnum að
strandlengjan muni að hluta
eða öllu leyti undanskilin.“
Helgarpóstinum tókst ekki að
ná tali af Ellerti Eiríkssyni til að
bera undir hann ummæli Jens
Sævars Guðbergssonar. Beðið
var fyrir skilaboð til hans en án
árangurs.
Eignarnám fyrir herinn
Sögu þessa deiluefnis má
rekja nærri hálfa öld aftur í
tímann. Á árinu 1948 voru
landareignir á flugvallarsvæð-
inu teknar eignarnámi. Meðal
þessaía landareigna var svo-
nefnt Leiruland, sameign jarð-
anna, Stóra-Hólms, Litla-
Hólms, Kötluhóls og Sólbakka.
Landið var þá metið á 150 þús-
und krónur og til viðbótar
fengu landeigendur svo 44
þúsund í bætur eða samtals
194 þúsund.
Verðlag hefur hækkað tals-
vert frá þessum tíma. Reiknað
til núvirðis samsvarar þessi
tala um 5,7 miljjónum króna,
sem reyndar gæti ekki talist
hátt verð fyrir hátt í 2.000 hekt-
ara lands. Öllu hærra verð
fengu landeigendur þegar þeir
seldu ríkinu nokkurt land-
svæði til viðbótar ásamt beit-
arréttinum á því landi sem tek-
ið hafði verið eignarnámi.
Þetta gerðist tíu árum síðar,
sumarið 1958. Verðið var 1,1
milljón króna eða tæpar 14
milljónir á núvirði.
Var strandlengjan tekin?
Gögnum málsins ber ekki
fyllilega saman um meginatriði
þess máis sem nú virðist á leið
fyrir dðmstólana. Á uppdrætti
sem fylgdi með eignarnámsaf-
salinu er það land sem tekið
var eignarnámi afmarkað með
blárri línu sem dregin var inn á
kortið. Þegar kortið er skoðað
getur sums staðar orkað tví-
mælis hvort línan sé dregin
með ströndinni. Hún er aug-
ljóslega hvergi dregin í sjó en á
nokkrum stöðum er alveg
skýrt að þessi lína er töluvert
uppi í landi.
Þannig háttar til við Helgu-
• vík, þar sem nú er komin stór-
skipahöfn, að bláa línan á upp-
drættinum er dregin talsvert
frá ströndinni og samkvæmt
því ekkert vafamál að strand-
lengjan tilheyrir ekki því land-
svæði sem ríkið tók eignar-
námi 1948.
„Mörg skjalfest rök“
Orðalag í samningnum frá
1958 er hins vegar dálítið
Bláa línan er reyndar ekki blá á
þessarí mynd. Órín bendir á
Helguvík og glögglega má sjá að
einmitt þar er talsvert landsvæði
utan eignarnámsmarkanna.
óljóst. Samkvæmt þessum
samningi selja eigendur jarð-
anna allt land sem þeir eiga
sameiginlega ofan Gerðavegar,
tvær landspildur við veginn og
loks afsala þeir sér beitarrétti
á því Iandi sem tekið hafði ver-
ið eignarnámi tíu árum fyrr.
Auk þessa er tekið fram í þess-
um samningi að landeigendur
hafi samkvæmt þessu „selt rík-
issjóði allt það land er framan-
greindar jarðir eiga að undan-
skildu því svæði sem merkt er
með grænum mörkum á með-
fylgjandi uppdrætti“.
Það virðist einna helst hægt
að ímynda sér að þessi klausa í
afsalinu frá 1958 kynni að
benda til þess að eignarnámið
frá 1948 hefði á sínum tíma
náð fram í sjó. Af gögnum
málsins er þetta eiginlega hið
eina sem gæti komist nálægt
því að standa undir orðum Ell-
erts Eiríkssonar sem vitnað er
til hér að framan, þar sem seg-
ir „mörg skjalfest rök“ fyrir því
að strandlengjan hafi fylgt með
I eignarnáminu.
Slík túlkun verður þó að telj-
ast vafasöm með tilliti til upp-
dráttarins sem fylgir með
eldra afsalinu og virðist taka af
öll tvímæli um það að strand-
lengjan eða a.m.k. stór hluti
hennar hafi verið undanskil-
inn.
Þó ber þess að geta að lög-
maður Reykjanesbæjar, Ás-
bjöm Jónsson, vitnar til skjala
sem fylgdu svonefndri yfirvirð-
ingu eða endanlegu mati þess
lands sem tekið var eignar-
námi og telur þau gögn sýna