Alþýðublaðið - 17.12.1971, Qupperneq 9

mmmU
Útg. Alþýðuflokkurlnn
Ritstjóri:
Sighvatur Björgvinsson
EINSDÆMI!
Afgreiðsla fjárlaganna fyrir árið 1972
er þegar orðin algert einsdæmi í þing-
sögunni. Og þar er ekki aðeins eitt, held-
ur margt, sem kemur til.
í fyrsta lagi er hér um að ræða lang-
samlega hæstu f járlög, sem Alþingi hef-
ur nokkru sinni samþykkt. Allar líkur
benda til þess, að útgjöld ríkissjóðs sam-
kvæmt þeim muni nema hvorki meiru
né minnu, en 16-17 þúsund milljónum
króna, en það er yfir 5 þúsund millj. kr.
meiri fjárhæð, en fjárlagaútgjöldin eru
á yfirstandandi ári. Má geta nærri um
það, hvílík geigvænleg verðbólguáhrif
slíkur gengdarlaus fjáraustur hlýtur að
hafa og hve skattbyrðina verður að
þyngja stórkostlega á almenningi, ef rík-
isstjórnin ætlar að ná endum saman.
í öðru lagi er málið allt svo illa undir-
búið af hálfu ríkisstjórnarinnar, að u. þ.
b. 1200 millj. kr. útgjöld bíða þriðju og
síðustu umræðu um f járlögin. Mun þetta
einnig vera einsdæmi í þingsögunni.
Þriðja einsdæmið við þessa fjárlaga-
afgreiðslu er svo það, að þrátt fyrir þá
gífurlegu hækkun útgjalda, sem ríkis-
stjórnin ráðgerir og þrátt fyrir það, að
annarri umræðu um fjárlögin er þeg-
ar lokið, hefur enginn maður, ekki einu
sinni sjálfir ráðherrarnir, hugmynd um,
hvaða fjármunum er verið að ráðstafa.
Það er enn engin áætlun til um tekjur
ríkissjóðs. Bæði Alþingi og ríkisstjórn
sru því að ráðstafa f jármunum, sem þau
hafa ekki hugmynd um verjir eru, eðr
hvernig á að afla. Um þá hlið málsins
er enn ekkert vitað. Þeir miklu f jármun-
ir, sem ríkisstjórnin og stuðningsmenn
hennar eru í óða önn að eyða á Alþingi
eru ekki einu sinni til á pappírnum.
Þessar starfsaðferðir ríkisstjórnarinn-
ar eru fyrir neðan allt velsæmi. Þær eru
henni sjálfri til vansæmdar og þjóðinni
meira en lítið áhyggjuefni.
Fjármálaráðherra hefur lýst því yfir,
að ríkisstjórnin muni ekki afgreiða fjár-
lögin með halla. Það merkir einfaldlega
það að ef í ljós kemur að eyðslan, sem
þegar hefur verið ráðgerð án þess að
neitt sé vitað um tekjurnar, verður
meiri, en tekjunum nemur loksins þeg-
ar þær liggja fyrir á pappírnum, þá ætl-
ar ríkisstjórnin sér að mæta þeim með
nýjum álögum á almenning eftir á, —
enn meiri álögum, en ráð er fyrir gert
í tekjufrumvörpunum tveim, sem stjórn
in hefur lagt fram. Og fjármálaráð-
herra hefur lýst því yfir, að hann vilji
ekki útiloka þann möguleika, að nýir
skattar verði á lagðir. Þannig er ábyrgð-
arleysi ríkisstjórnarinnar við fjárlaga-
afgreiðsluna að þessu sinni.
□ Sú áfcvörðun stúdenta að
helga 1. desember baráttunni
fy-rir brottför hersins, hefur gef
ið mér tilefni til að gera að um-
ræðu efni þá heimsmynd sem
við blasir í dag. Slíku viðfangs
efná verða þó engan veginn
gerð viðMítandi skil.
Menn hafa alltaf leitazt við
að kenna aiidir og tímabil við
viss einlkenni í söguiþróunmni.
Tu.ttugasta öldin hefur ekki
farið varhluta af sil'íkum nafn-
giftum. Flestir kannast við hug
tök eins og atómöld, geimöld eð'a
tækniöld. Þessi hugtök eru samt
sem áður of þröng, því að þau
eru fyrst og fremst tengd hin-
um vestræna heimi. Enda eru
atómorka, geimferðir og tækni-
þróun að mestu óþekikt fyrir-
bæri í augum meginþorra jarð-
arbúa.
Eitt þeirra fyrirbæra sem
vesturlandaibúar lifa og hrærast
í, er hin svonefnda barátta aust
urs og vesturs. En að binda sig
eingöngu við austur ,og vest-
ur er einmittt dæmið um hinn
þrönga sjóndleildarhring Evrópu
manna. Ágreiningur hinna ríku
iðnaðarríikja í Evrópu og hinna
fátæku þjóða, þriðja beimsins
er ekki spurning um austur eða
vestur og þaðan af síður dsilur
Swétríkjanna og Kína'.
Þvl verður þó ekki á móti
mælt að hinn hugmyndafræði-
legi ágreiningur kapitalisma og
sósialisma hefur haft örlaganík-
ar afleiðingar fyrir allan heim-
inn. Að sama skapi er það eikki
síður dæmi um þröngan sjón-
deildarhring, að ætla sér að líta
eingöngu á ástandið í þriðjg,
heimimum sem aðalatriðið. —
Þegar menn tala um heiminn
í dag, sem hungraðan heim,
þýðir það að þeir loka augun-
um fyrir því að framieiðslu —
og tækniþróun okkar tíma hef-
ur dregið úr hungri og fátækt
hjá mifclu fleira fólki en nokk-
urt annað tímabil í söguhni. En
það á þó nær eimgöngu við um
hin iðnvæddu ríki Vesturlanda.
Hungur og fátætot í þriðja
heiminum eru heldur ekki ný
fyrirbæri. Staðreyndin er bara
sú að menn hafa fyrst nú á
tímum talið það þess virði að
taka eftir þvi. Við höfum neíni
lega komizt að því að ekki er
eingöngu tiil fínt fólík, hieldur
og venjulegt fólk.
í heimi andstæðna
Þær staðhæfingar glymja oft
í eyrum okkar að við lifum í
heimi myrkurs. Vissullega er
hægt að tala m myrfcvaðan
heim, ef litið er á það ástand
sem snertir heiminn og sam-
tíðina sem heild. Það er eklkert
óeðlilegt þó að talað sé um
myrfcvaðan heim, þeigar litið er
til ihieimstyrjaldaráranna, heims
Veldadrottnunar risaveldanna,
aufcna váldibeitingu í öllum
heimshornum og hið stöðugf
breikkandi bil milli ríkra og
fátæfcra. í þessum tilfelilum er
arnar. Mtenn ættu ekki að
gleyma því að við lifum í heimi
andstæðna, þar skiptast á ljós
og myrkur, niðurrifs- og upp-
byggingaröfil, sem þó verða að
byggja ihvert á öðru.
Það virðist vera í tízku nú
á tímum að líta eingöngu á
döfcku hliðarnar og láta fyrir-
litningu sína í ljósi með við-
eigandi glósum ef einhver vog-
ar sér að minnast á bjarta ver-
öld. Þessarar svartsýni. verður
fyrst og fremst varit hjá þeim
mönnum sem telja sig af ein-
hvierjum ásitæðum samvizku
heimsins. Enda vilja iþessir
mienn heldur æpa um að allt
sé á niðurleið en að taka póli-
tíska afstöðu.
En meðal okkar höfum við
líká annan hóp.manna sem virð
ist etoki hafa við að stynja af
ánægju yfir tæ'kniframförum og
veilmiegun, þó að það hafi kost-
að stórkostlega eyðileggingu í
niáttúm'nni.
FólkiS gerir uppreisn
Á iþessari öld hafa risið upp
öfl í öillum heimslhornum, sem
barizt hafa gegn kúgun og alis-
kyns misrétti. Á sama tíma
hafa þau öfl, sem vilja hailda
óibreyttu ástandi bvað sem það
kostar, sýnt viljann í verki og
notað bæði vopnavald og efna-
hagslegar þvinganir til að geta
haldið sínu.
Það mó því tetlja það í vi&sum
skilningi jáfcvætt við h'eiminn
að fólfcið skuli rísa upp. Og
viilji menn finna eitt'hvað sem
skilur 20. öldina frá öðrum
tfmabilum sögunnar, og sem
efcki er einstakt og takmarkað
við sérstakt árabil heldm’ hefur
s-ett svip sinn á öldina og beim-
inn í heild, þá er það einmitit
sú staðreynd að fólkið heíur
gert uppreisn.
Uppreisnir og kúgun er á
engan taátt einsdæmi fyrir okk-
ar tíma, slíkt hiefur alltaf berzt.
AÆtur á móti hafa frelsishreyf-
ingar aldrei verið eins vdðtæk-
ar og allmennar og nú, né held
ur barátta fólksins fyrir auknum
rélfctindum og bættum lífsskil-
yrðum. Það hilýtur að teJjast sér
stætt, þegar hinn vtenjulegi mað
ur, sem annars hefur verið
vanur að vera á sínum fast-
ákiveðna stað í lífinu, leytfir
sér skyndilega að gera það
sama sem aðaU og borgarastétt
gerði áður. En það er að bind-
ast samtökum við sína líka til
þiess að krefjast réttar síns, í
Hér byrjar Samband ungra jafnaðarmanna á ný
útgáfu sérstakrfar SUJ-síðu í Alþýðubl'aðinu. Verð-
ur ieitast við að haga útgáfunni nokkuð reglulega
í framtíðinni.
Efni þessarar fyrstu síðu er ræða, s!em einn af
forystumönnum ungra jafnaðarmanna, Björn Þor-
steinsson, flutti á fullveMisfaigniaði stúdenta, 1. des-
ember s.l. Hefur æskulýðssíðan fengið leyfi hans
til birtingarinnar.
Þá fylgja einni'g noíkkur formálsorð frá Örlygi
Geirssyni, formanni SUJ.
þó aðeins emblínt á döfcku hlið
Smmxw
UMmRá
'Ewmmkmaxxa
□ SamtcVt ungra jafnaSarmanna
hafa undangengin ár haft nokkuð
aðra afstöðu en Alþýðuflokkurinn til
ýmissa þátta utanríkismála og þá
einkuin þeirra er snúa að varnarmái-
um.
Þessi afstöðumunur feist m. a. í
ákveðnari andstöðu við dvöl banda-
ríska heriiðsins og andstöðu ungra
jafnaðarmanna við hernaðarbanda-
lög. Einn þeirra ungu jafnaðarmanna
sem lagt hafa grundvöliinn að þess.
ari stefnu SUi, er Björn Þorsteinssor
stud. m-g., sem í ræðu þeirri e’
hann fíútti á fundi stúdenta 1. des
s.l. túlkar vel bau grundvaSlarsjón-
armið sem liggja au baki stefnr
ungra jafnaðarmanna i utanríkismál-
um. Ö.G.
von um að g'eta hatft áhrif og
skapað sína eigin sögu.
En þegar rætt er um frelsis-
hreyfingar og réttindabaráttu,
má etoki glteyma valdtoteyting-
araðferðum va!ldhafanna_ —
Sityrjaldir, hiertforingjakilíkur, —
innrásir og valdb'eiting lögregiiu
eru einmitt svör þeirra við upp-
reisn fólksins á sama hátt og
uppreisn þess er svar við hinni
þöglu daglegu valdtoeitingu, —
sesm ræður í heiminum í dag.
Staðreyndin er sú að flestir
meiriiháttar árekstrar okfcar
tíma hafa beint eða óbeinit ver-
ið afl'eiðingar þeirra tiilrauna
sem fjöildinn h'efur gert til þess
að taka völdin úr höndum
hinna fáu. Því þegar veldi
hinna fáu er ógnað á þtennan
hátt svara þteir venjulega beint
eða koma af stað, ijóst og leynt,
stríði eða öðrum ofbeldisv.erk-
um.
Valdhafarnir í heiminum verða
nefnil'ega að géta haldið því
fram að það sé sök hinna valda
lausu að þeir neyðist tiil að
hetfja stríð eða ofbeldisaðgerðir*
Við verðum lífca að minnast
þiess að va'ldWatfarnir á okkar
dögum hafa yfir að ráða marg-
falt hryllilegri vopnum en áður
hafa þefekzt, svo að það er ekki
von að blási þyrleiga fy.rir
frelsisöfllum í heiminum.
Það Mýtur einnig að viera
mjög erfifct að láta í ljósi á-
nægju yfir sífellt auknum styrk
vopnaðra tfrelsishreyfinga. —
Kostar það ekki aðeins auknar
Móðsúbhellingar og hættu á sfcór
átíökum ef að hinir valdáilausu
rísa upp? Valdibeitingu er jú,
svarað með valdbeitingu.
Hverjir afvopna hvern?
Þá vaknar sú spurning hverj -
ir eiga að taka gereyðingar-
vopn nútímans af valdhöfunum
ef að hinir valdlausu íá ekki að
rteyna, því það eru einmitt slíto
vopn og þeir sem. taafa þau
undir höndum, stem halda heim
inum í úlfatoreppu.
Er það ætlunin að rilsaveldin
tvö, Bandaríkin ög Sovétríkin
afvopni hvort annað? Halda
menn séu fæddir jatfnir og með
stetfna þessara ríkja og fylgi-
fiska þeirra verði stöðvuð með
8 Föstudagur 17. des. 1971
ályktunum Sameinuðu þjóð-
anna? Eða telst það eðlilegt
að til þS'SS að vernda hinn marg
umrædda heimsfrið verði að
sætta sig við það ástand sem
getfur hinum fáu auðsæld og
hamingju en hinum mörgu fá-
tæfct og neyð? Eh vilji menn
halda því fram í a-lvöru að allir
mtenn séu fæddir jafnir og með
jafnan rétt tiil þelss að njóta
iífsgæðanna, hljóta þeir að
svara nieitandi, ekki sízt þeir
sem hvað fjáJigleigast tala um
jafnrétti, frelsi og lýðræði. —
Þeir hinir sömu ættu þá að
télja frelsisbaráttu þjóða hvar
sem er í heiminum jafn sjálf-
sagða, en þá vandast nú málið.
Tvískinnungurinn og áróðurs-
máttur einstaka manna og hópa
h'efur algjörlega blindað okkur.
Það má svo sannarlega heyra
daglega að fólki finnst það ekki
sama hverjir heyja frelsis-
baráttu eða eru kúgaðir. Það
er ekki sama hvort þeir eru í
austri eða vestri, hvort þeir fru
hví'tir eða litaðir né heldur
hverrar trúar þeir eiu.
Staða ísiands
Kúgun og ofbieldi eru hug-
tök, sem ekki eru til hjá þeim
Isem þurfa að bjarga kerfinu,
’eigin hagsmunum eða viðhalda
eðlil'egu og óbreytfcu ástandi,
ieins og það er oftast orðað. —
Tilvist hernaðarbanda'laganna
tveggja og framferði þieirra að-
ila s.em þar ráða miasitu, er ein-
att Ijósasta dæmið um það,
hvernig hugtök eins og frelsi,
lýðræði og sjálfsákvörðunar-
réttur eru fótum troðin. Stofn-
un Varsjárbandalagsins undir
forystu Sovétríkjanna í því
skyni að verjast hieimsvalda-
sinnum í vestri, er gott dærni
um algjörfc tililitslteylsi sovéts'kra
valdhafa. Þetta ríki hlefur leynt
og ljóst kúgað bandamenn sína
í Austur-Evrópu, oftast þó í
nafni sósíalismianis. Og síðasta
rnetið sló svo þetta bandalag
með innrásinni í Tékikóslóva'kíu
í ágúst 1968. Sú svívirðilega
áráis stórve'ldis á smáþjóð og
bandamann, er gott dæmi um
aligjört tillitsleysi gagnvart full
Veldi og. sjállff-ákvörðunarrétti
þjóðar, þóað það hafi, ekki..
gleymzt að kalla þetta björgun
á máli innrásaraðilanna, .f :.
Menn sky.ldu líka líta sér
nær. Atlantshafsþandálágið; sem
stofnað var árið 1949 undir
forystu BandaHkjanna til þess
að stöðva hina svonefndu út-
þenslu Rússa í veg.tur, hefur
ek'ki verið eftirbátur í tiMits-
leysi og ofbteldisaðgerðúm. —
Þetta bandaiag vestrænna lýð-
ræðisi’íkja eða fyrrverandi og
■núverand nýlenduvielda hefur á
undanfömum áratugum verið
í samkeppni við bandalagið í
austri um að drottna yfir sem.
flestum svæðum í heiminum.
Víet-Nam á sér nú stað einn
mesti harmleikur mannkynssögunn
ar. Og eins og ávallt eru það ó-
breyttir borgarar, konur og börn,
sem líða mest. Þúsundir borgara
hafa fallið fyrir byssukúlum' og
sprengjum, eða verið brenndir til
bar.a með kemískum vopnum. En
mitt í þessum harmleik þrífast þó
enn þau mannlegu verðmæti, sem
nefnd hiafa vefick sarríhpip og
miskunnsemi. Enn hafa óbreyttir
borgarar í Víet-Nam ekki glatað
þeirri tilfinningu, að þrátt fyrir allt
séu þeir þó mannlegar verur, sem
geti ekki iátð þjáningar annarra
afskiptalausar. Hversu lengi skyldi
villimannleg styrjöld vera að út-
rýma þeirri tilfinningu líka?
YMmfmmNmwmmmmMmmMmwm
SINCER er
sporum tramar
Bandai’íska heimisveildið, forystu
ríkið í AtlantshafUbandalaginu
á svo sannarilega margt sam-
merkt með því sovétska. Má
þar nefna innrásina í Dómíníku
árið 1965, valdaránið í Grikk-
iandi að ógleymdum hinum ó-
geðtfeHda styrjaldarrieiklstri í
Viistnam, sem fjölmiðlar gefa
skýrslu um dagtega eins og um
hverjar aðrar veðurfregnir væri
að ræða. Enda lítur svo út sem
að hinn almienni maður hafi
orðið nær ónæmur fyrir þess-
um hryðjuverkum og harmleik,
hann ypptir öxlum og virðist líta
á þe.tta sem óumflýjanlegan
þátt í' hinu dagfeiga lífi, ög virð-
ist það harla lítið snerta hann
lengur. Sýona er um fleiri at-
burði, sem snerta einstaka þjóð
ir eða kynþætti. Breturri fannlst
það t.d. ómaksins vert að senda
her til Norður-írlands til þess
'að reyna að stoakka leikínn
■ milli kaþólskra og mótmiælenda
þar í landi. Aftur á móti datt
Bretum ekki í hug að sienda
herlið til Norður-Ródesíu íil
þéss að koma í vle'g fyrir vaida-
í'án hvíta minnihlutans og kúg
un hans á hinum þeldökka
mteirihluta. Það er lík.a athyigl-
isvetrt að beiðni Samiednuðu
þjóðanna til aði'ldaríkja wn
reífsiaðgerðir gegn Norður-
Ródesíu var ekki sinnt af einu
i’íkrj a Atlantshafsbandala'gsins,
Portúgál, sem gerðist einhvers
konar miðlari á vörum til
Norður-Ródeinu. Það var
kannski ekki heldur við slíku
að búast af þessari bandalags-
þjóð ofckar, sem er eitt af hin-
um fáu í heiminum sem ennþá
heildur dauðahaldi í nýlendur
sinar. Það sem er þó jafn al-
varlegt er, að Portúgai ssm er
þó meðal fátækustu ríkja í
Evrópu, skuli eyða offjár til
'þess að halda niðri með her-
valdi frelsishi’eyfingum í An-
góla Mosambique og Guineu-
Byssau, meðan íbúar Portúgal
lifa við eymdarkjör.
Kúgun og ofbeldi
Það er því ekki að furða þó
að sumum finnist staðhæífingar1
eins og bandalag Vestrænna
lýðræðisþjóða hjákáfclegar og
að hugtökin. frelsi, jafnrétti og
lýðræði hafi glatað m'erkingu
sinni.
Þá heimsmýnd sem 'hér hetfur
verið gerð að úmtaisefni, er
nauðsyniegt að hafa í huga,
þegar við íslendinigar metum
stöðu okkar í heiminum, eins
og hann birtist okkur í dag'.
Vopnlaui-ri þjóð eins og ís-
. tendingum æfcti að yera kapps
mál að losa landið við enitend-
an her og búa þannig í hag-
inn fyrir komandi kynslóðir,
að þær geti kinnroðalaust taiið
land sitt sjáifstætt og fullvalda
ríki.
íslendingum ætti það: etoki
isfður að vera kappsmál að bar
á'ttan fyrir afnámi hternaðar-
bandalaga og afvopnun í heim-
Framh. á bls. 11-
saumavél framtíöa rinnar
Nýr heimur hefur einnig opnazt yður
rreð Singer 720 nýju gerðinni, sem
tækniFega hæfir geimferðaöldinni.
SjáKvirk spólun. rfc Öruggur teygjusaumur.
sj: Stórt val nýrra nyt/asauma. >]; InnbyggSur
sjálfvirkur hnappagatasaumur. Keðjuspor.
Á Singer 720 fáið þér nýja hluti til að sauma
hringsaum, 2ja náia sauma, földun með blind-
saum og margt íleira.

í i - " '<•> _
"__i
Singer 237. Singer 437.
Sölu- og sýningarstaðir: Llvérpool Laugav. 20, Géfjun Iðunn _
Austurstræti 10, Dráttarvélar Hafnarslræti 23, Rafbúð SÍS Ármúla 3
og kaupfélög um land allt. Tökum gamlar'vélar sem’ greiðslu upp í nýjat.
limMmmmwwmmmMmmm/mm'M
Föstudágur I7> des. 1971 9