Alþýðublaðið - 25.05.1973, Qupperneq 7

em slíkur, en það fylgir böggull skammrifi:
RDUR FYRIR
10RGA HONUM KAUP
fyrirmæli um veiðisvæði, veiði-
tima, veiðimagn, veiðiskýrslur,
möskvastærð o.fí. Skipar ráðu-
neytið sérstaka eftirlitsmenn til
að fylgjast með, að skilyrði
leyfanna séu haldin. Þessir
éftirlitsmenn með rækjuveiðum
eru-launaðir af ráðuneytinu.
I rækjuleyfiveiðum er ákvæði
þess efnis, að veiðileyfishaf
skuli gefa eftirlitsmanni ráðu-
neytisins sannar og réttar
upplýsingar um aflamagn i
hverri veiðiferð að viðlögðum
missi veiðileyfis, ef út af er
brugðið. Ileyfum, sem veitt eru
til rækjuveiða i Arnarfirði, er
auk framangreindra ákvæða
sérstakt ákvæði svohljóðandi:
„Rækjuafli sé veginn upp úr sjó
af eftirlitsmanni ráðuneytisins
á Bildudal.” Samkvæmt
vottorði frá sjávarútvegsráðu-
neytinu, dags. 22. júni 1970 mun
ákvæði þetta ekki hafa verið
tekið upp i rækjuveiðileyfi, fyrr
en á haustvertið 1965.
Stefnandi kveðst hafa verið
eftirlitsmaður ráðuneytisins
með rækjuveiði frá þvi að slikt
eftirlit byrjaði. Agreiningslaust
er það i málinu, að stefnandi
hefur fengið greitt fyrir þann
starfa. Stefnandi er ennfremur
löggiltur vigtarmaður i Bildu-
dal.
Áður en rækjuvertið hófst
haustið 1968 kom það fram af
hálfu Matvælaiðjunnar h/f., að
hún teldi sér óskylt að greiða
stefnanda fyrir rækjuvigtunina.
Stefnandi taldi sér hins vegar
skylt að halda áfram vigtuninni
i samræmi við fyrirmæli i veiði-
leyfum og sem eftirlitsmaður
ráðuneytisins með rækju-
veiðum.
1 samræmi við þá venju, að
fiskkaupendur greiði kostnað
við vigtun á sjávarafla, kráfði
stefnandi siðan Matvælaiðjuna
h/f. um þóknun fyrir rækjuvigt-
unina á timabilinu 1. september
1968 til 1. maí 1969 og höfðaði
siðan mál til heimtu hennar. A
meðan það mál var rekið fyrir
bæjarþingi Reykjavikur, hélt
stefnandi enn áfram vigtuninni
af þeim ástæðum, er fyrr
greinir. Dómur i bæjarþings-
málinu gekk hinn 10. desember
1970, og var niðurstaða málsins
sú, að Matvælaiðjan h/f. var
sýknuð af kröfum stefnanda og
honum dæmt að greiða máls-
kostnað. Niðurstaða dómsins er
m.a. studd eftirfarandi rök-
semdum.:
„Margnefnt ákvæði i leyfum
sjávarútvegsráðuneytisins til
rækjuveiða i Arnarfirði, sbr. 4.
tl. dskj nr. 10, segir aðeins um
framkvæmd á vigtun á rækju-
afla á Bildudal, og verður um
greiðsluskyldu stefnda gagn-
vart stefnanda i þessu máli eigi
byggt á þvi ákvæði."
Vegna þessa sýknudóms
höfðaði Páll mál gegn sjávarút
vegsráðherra og fjármálaráð-
herra fyrir hönd ráuneyta
sinna.
Rökstyður hann mál sitt með
þvi, að framangreint starf hafi
hann innt af hendi sem löggiltur
vigtarmaður og eigi þvi lög-
varinn rétt til greiðslu fyrir það.
Starf þetta hafi hann unnið skv.
formlegri ákvörðun sjávarút-
vegsráðuneytisins i áður-
greindum rækjuveiðileyfum, og
telur stefnandi, að ráðuneytinu
hafi af þeim sökum borið að
tryggja sér greiðslu fyrir
starfið. Samkvæmt dómi bæjar-
þings Reykjavikur hafði ekki
verið svo um hnútana búið af
ráðuneytisins hálfu, að greiðsla
fyrir starfið hafi reynzt inn-
heimtanleg úr hendi þessa
aðila, sem bæði stefnandi og
starfsmenn ráðuneytisins hafi
talið, að ætti að inna hana af
hendi. Að svo vöxnu máli telur
stefnandi sig eiga kröfu í hendur
þeim aðila, sem gerði kröfu til
að verkið yrði unnið, þ.e.
sjávarútvegsráðuneytið. Málið
á hendur Matvælaiðjunni h/f.
kveðst stefnandi hafa höfðað i
þeirri trú, að kröfuréttur hans á
hendur hlutafélaginu væri
tryggur, og hafi sú trú átt stoð i
áliti starfsmanna ráðu-
neytisins, svo sem fram komi i
vottorði þar um. Telur stefnandi
þvi, að ráðuneytinu beri jafn-
framt að greiða honum útlagðan
kostnað vegna reksturs fyrr-
greinds bæjarþingsmáls.
Stefndur rökstyður sýknu-
kröfu sina með þvi, að á haust-
vertið 1965 hafi verið sett svo-
hljóðandi ákvæði inn i rækju-
veiðileyfi fyrir Arnarfjörð:
„Rækjuafli sé veginn upp úr sjó
af eftirlitsmanni ráðuneytisins
á Bildudal.”
Akvæði þetta lúti einungis að
framkvæmd vigtunar á rækju
og verði ekki á þvi byggt neitt
um greiðsluskyldu fyrir þessa
vigtun. Það hafi heldur aldrei
verið ætlun ráðuneytisins að
hafa með ákvæði þessu nokkur
áhrif á þær reglur sem farið var
(og er) eftir I sambandi við
greiðslur fyrir vigtun á sjávar-
hafa. Tilvitnað ákvæði um
vigtun rækjunnar á Arnarfirði
geti hugsanlega skoðazt sem
dæmi sliks skilyrðis.
Það sé að sjálfsögðu leyfis-
hafa að fullnægja þeim skil-
yrðum, sem ráðuneytið setji og i
þvi tilfelli, sem hér um ræði,
þýði þetta það, að leyfishafi
verði að hlýta þvi,
Vigtun rækju eins og annars
sjávarafla sé og hafi verið laga-
skylda sem tiltekið ákvæði
rækjuveiðileyfa við Arnarfjörð,
geti ekki og hafi ekki verið ætlað
að hrófla við. Hér sé um
verzlunarlegt atriði að ræða
milli kaupenda og seljenda,
RÉTTLÆTI A
ÍSLANDI
ÁRIÐ 1973
afla af hvaða tagi sem er. Eins
og fram komi i vottorðum bæði
frá verðlagsráði sjávarút-
vegsins og Landsambandi is-
lenzkra útvegsmanna þá greiði
kaupendur sjávarafla vigtunar-
kostnað. Sjávarútvegs-
ráðuneytið hafi aldrei greitt
slikan kostnað og hafi ekki verið
krafið um slika greiðslu, fyrr en
nú, að stefnandi þessa máls setji
fram slika kröfu eftir að bæjar-
þing Reykjavikur hafi sýknað
Matvælaiðjuna h/f í fyrrgreindu
bæjarþingsmáli.
Leyfi til rækjuveiða á Arnar-
firði og viðar innihaldi mörg
skilyrði, er geti haft og hafi i för
með sér kostnað fyrir leyfis-
enda verð á þessum afurðum
ævinlega miðað við vigt eða
þyngd þeirra. I hverjum kaup-
stað og kauptúni skuli vera eins
margir löggiltir vigtarmenn og
þörf krefji. Margnefnt ákvæði
skyldi leyfishafa aðeins til þess
að leita til eins ákveðins vigtar-
manns. Það skapi hins vegar
ekkert réttarsamband milli
vigtarmannsins og ráðu-
neytisins. Vigtarmanninum sé
og hafi verið skylt að vigta
þennan afia án tillits til ákvæðis
veiðileyfanna og á það verði
ekki fallizt, að með þessu
ákvæði hafi ráðuneytið skapað
sér greiðsluskyldu fyrir þessa
vinnu, enda ekki hægt að segja,
ÆSTA ÁR MEÐ ÞRETTÁN MÁNUÐI?
að ráðuneytið hafi með þessu
gerzt verkbeiðandi.
Enginn samningur sé né hafi
verið milli ráðuneytisins og
stefnanda um það, að ráðu-
neytið greiddi honurn fyrir
vigtunina á rækju eða öðrum
sjávarafla, og ekki sé unnt að
benda á nokkurt fordæmi þess,
að ráðuneytið hafi greitt fyrir
slik störf.
Niðurstaða dómsins:
Það er inconfesso i málinu, að
sjávarútvegsráðuneytið hafi
ráðið stefnanda til þess að vera
eftirlitsmann með rækjuveiðum
i Arnarfirði og hefir stefnandi
fengið greitt fyrir þann starfa.
Hins vegar hefir sjávarútvegs-
ráðuneytiö ekki ráðið stefnanda
sérstaklega til að vigta rækju á
Bildudal. Annað mál er, að i
rækjuveiðileyfum við Arnar-
fjörð, á þeim tima, sem hér
skiptir máli, var svofellt ákvæði
i 4. tl. „Rækjuafli sé veginn upp
úr sjó af eftirlitsmanni ráðu-
neytisins á Bildudal.” Hér er
um að ræða skyldukvöð, sem
lögð er á leyfishafa, en hins
vegar telur rétturinn, að ráðu-
neytið hafi ekki með þessu lagt
á herðar stefnanda neina þá
skyldu, sem hann ekki
þegar hafði, sem löggiltur
vigtarmaðurá staðnum. 1 3. gr.
laga um iöggilta vigtarmenn nr.
60, 3. nóvember 1915, sbr. 7 gr.
i erindisbréfi fyrir vigtarmenn
nr. 93, 27 mai 1916, er kveðið svo
á, að sá greiði vigtarmanni
þóknun, er hann notar. Ekki
getur rétturinn fallizt á það, að
sjávarútvegsráðuneytið hafi i
þessu máli notað stefnanda i
skilningi nefndra laga og
erindisbréfs. Verður þvi að
sýkna stefndan i máli þessu,
enda eru engin ákvæði um það i
téðum réttarheimildum, að
rikissjóður beri ábyrgð á
greiðslu þeirrar þóknunar, er
vigtarmaður nær ekki inn hjá
þeim, er hann notar. Eftir
atvikum þykir rett að máls-
kostnaður falli niður.
Magnús Thoroddsen, borgar-
dómari, kvað upp dóm þennan.
Ef tímatalssérfræðingarnir
fá að ráða, en þeir segja,
ebrúar tvenna
i ber. Sömu leiðis
april, mai — októ-
ivember, desember
r hinir mánuðirnir
sinnig núllber. Allt
— og einnig nýárs-
á 0. janúar — gæti
ef timatalsfræðing-
fá sitt fram.
vilja, að árið hafi
luði og hver þeirra
dagar. Þar sem
myndi aðeins gera
ga vilja þeir bæta
i aukadegi við
• — nýjársdeginum
i þá janúar 0. Segja
ið núverandi tima-
orðiö allt of gamal-
dags og auk þess rugl-
ingslegt þar sem meðal-
talslengd mánaðar sé
fjórar vikur og einn þriðji
af þeirri fimmtu.
Samkvæmt þessu var 1.
april t.d. fimmtudagur
árið 1971, laugardagur
árið 1972 og sunnudagur á
yfirstandandi ári. Endur-
skoðað timatal myndi
verða með þeim hætti, að
ákveðinn mánaðardag
bæri ávallt upp á sama
vikudag.
Núverandi timatal á
rætur sinar að rekja allt
aftur til forn-Egypta.
Þeir veittu þvi athygli, að
það tók jörðu 365 daga að
fara einn hring umhverfis
sólu. Móses bjó til vikuna
og Rómverjar ákváðu
lengd mánaðanna.
Og það voru rómversk-
ir stjarnfræðingar, sem
ákváðu, að árið væri i
rauninni 365,25 dagar.
Július Cesar innleiddi
hlaupárið og hlaupársdag
til þess að koma i veg fyr-
ir, að almanakið drægist
aftur úr árstiðunum.
A 16. öld komust stærð-
fræöingar svo að þvi, að
dagurinn var styttri. Arið
1585 var heimurinn i
timatali sinu kominn 10
daga aftur úrs svo
Gregorius páfi kvað, að 5.
október skyldi verða 15.
október og mælti um leið
svo fyrir um, að i fram-
tiðinni skyldi hlaupa yfir
þrjú hlaupár á hverjum
400 árum.
Þetta timatal — Gre-
gorianska timatalið —
hefur gilt upp frá þvi á
Vesturlöndum og viðast
hvar annars staöar.
Endurskoðað timatal
myndi hafa 13 mánuði i
ári og sérhver mánuður
myndi byrja á mánudegi
og standa nákvæmlega i
fórar vikur. Afgangsdeg-
inum yfir skotið inn I við
upphaf ársins og hann
kallaður nýjársdagur,
að tímatal okkar sé „langt á eftir tímanum”
eða 0. janúar. Einu sinni á
fjögurra ára fresti myndi
svo öðrum, nafnlausum
degi vera skotið inn i mitt
árið. Þjóðabandalagið
gamla og arftaki þess,
Sameinuðu þjóðirnar^
hafa samþykkt, að nauð-
synlegt sé að taka tima-
taliö til endurskoðunar,
en alþjóðlegt samkomu-
lag hefur aldrei náðst um,
hvernig það skuli gert.
Ein vandkvæðin eru
þau, að okkar timatal —
hið Gregórianska — er
ekki eina timatalið i
heiminum. A Indlandi eru
t.d. 14 sjálfstæö timatoi i
notkun fyrir utan hið
Gregorianska.
Milljónir múhameðs-
trúarmanna nota ennþá
arabiska timatalið, sem
reist er á kvartilaskiptum
tunglsins. Samkvæmt þvi
eru aðeins 354 dagar i ár-
inu svo að maður frá
Saudi-Arabiu, sem er 33ja
ára heimafyrir verður
32ja ára þegar hann fer til
útlanda.
Þá er tölusetning ár-
anna mismunandi eftir
trúarbrögðum. Nú er árið
1973 eftir Krists burð. 1
tsrael er þá árið 5733 og i
múhameðstrúarlöndum
árið 1393.
Fjölmörg lönd i Austur-
Asiuhafa sérstök nöfn yfir
árin. Yfirstandandi ár
nefnist þar ár uxans.
Þessi og f jölmörg önnur
vandamál verður að
leysa áður en alþjóðiegt
endurskoðað timatal get-
ur tekið gildi. Eitt vanda-
málið til viðbótar verður
svo aö finna nafn á nýja
mánuðinum — þeim hin-
um þrettánda i röðinni
samkvæmt óskum tima-
talssérfræðinganna.
o
Föstudagur 25. maí 1973