Alþýðublaðið - 18.12.1973, Blaðsíða 7

Hörður Zóphaníasson skrifar um bækur:
VARÐELDASÖGUR
Ingvar Ásmundsson skrifar um bækur:
EINVIGI ALD-
ARINNAR OG
BAKSVK) ÞESS
Nýlega rak á í jörurminar bók,
sem nefnistVarðeldasögur og er
eftir Trvggva Þorsteinsson,
skátaforingja og skólastjóra á
Akureyri. Bókin er 128 blaðsiður
að stærð og gefin út af bókaút-
gáfunni Skjaldborg.
Ég fékk þessa bók i hendur
eitt kvöldið, þegar ég kom
þreyttur heim eftir langan
vinnudag. Ég tók bókina með
mér i rúmið, enda þótt ég gerði
ráð fyrir að sofna skjótlega. En
ekki hafði ég lengi lesið, áður en
bæði svefn og þreyta gleymdist
og bókin var búin, áður en ég
vissi af. É lifði þarna aftur mina
gömlu og góðu skátadaga i ná-
vist Tryggva, skynjaði á nýjan
leik andrúmsloftið mettað af
ævintýraþrá og græskulausu
gamni. Og hve oft leitaði ekki i
hugann þetta brot úr skátasöng,
sem Tryggvi orti einu sinni:
Nú eru liðin 127 ár siðan Jón
Thorstensen landlæknir gaf út
bók sina ,,Hugvekjur um
meðferð á ungbörnum” (1846),
sem mun vera fyrsta islenzka
bókin um þetta efni.
„Barnfóstran” eftir Jónas Þ.
Jónassen landlækni kom út árið
1888 og var i notkun fram á
þessa öld. Siðar komu allmarg-
ar bækur á prenti um þessi mál
og voru þessar helstar:
„Meðferð ungbarna” eftir
Valdemar Steffensen lækni,
1914. „Mæðrabókin” eftir Svenn
Monrad lækni, sem Björn G.
Blöndal þýddi sem kom út árið
1925. Ári siðar kom bók Daviðs
Sch. Thorsteinsson læknis,
„Barnið”. Þorbjörg Arnadóttir
hjúkrunarkona tók saman
bókina ,,Móðir og barn” er út
kom l950.Þvinæst gaf
Menningarsjóður út bók, sem
einnig var nefnd „Mæðrabókin”
eftir Alfred Sundal lækni, i
þýðingu Stefáns Guðnasonar,
læknis, 196 siður, árið 1957. Loks
kom „Ungbarnabókin” út hjá
Kvöldvökuútgáfunni árið 1969
og aftur á þessu ári. Þetta eru
samfeildar ritgerðir 132 bls.
eftir 7 norska sérfræðinga, en
þrir isl. læknar höfðu umsjón
meö útgáfunni. Allar eru bækur
þessar torfengnar, nema þær
tvær siðasttöldu.
Það er þvi ekki að bera i
bakkafullan lækinn þótt „Bókin
um barnið” eftir Benjamin
Spock lækni, i þýðingu Bjarna
Bjarnasonar læknis, bætist i
hópinn, mæðrum og feðrum til
trausts og halds og börnum til
öt-yggis. Þessi bók hefur trúlega
fjölbreyttan fróöleik að færa
lesendum sinum, enda engin
smásmiði eða 426 bls. i allstóru
broti. Heiti bókarkaflanna vitna
best um þetta: Hlutverk for-
eldra, útbúnaður oe föt umsiá
læknis og hjúkrunarkonu, eldi
barnsins, brjóstagjöf, pelagjöf,
breytingar á matarræði og regl-
um, vanið af pelanum og á boll-
ann dagleg meöferð, vandamál
bernskunnar, huggun og pela-
tott, þorskun barns þins, hægða-
venjur. fæðittegundir og máltið-
ir, meðferð ungra barna,
tveggja og þriggja ára og sex til
ellefu ára, skólinn, kynþroskun-
araldurinn, sjúkdómar og fl.
Bjarni Bjarnason læknir, sem
islenskaði þessa mætu bók, er
þjóð vorri vel kunnur fyrir
erindi i útvarpi og á félagsfund-
um um heilsuvernd, ritstjórn
timarritsins „Fréttabréf um
„Já, þessir dagar. þeir koma
i huga mér enn.
já. þessa daga, þá muna
fullorðnir menn.
Þótt árin liði. er andinn
þó samur og jafn,
sem skátar og vinir viö eigum
margt yndislegt minninga-
safn.”
Tryggvi hefur alltaf ratað
réttu leiðina, þegar hann hefur
viljað tala við skátadrengina
sina. Hann kunni að ná til okkar
með hinni hlýju gamansemi
sinni og okkur geymdist vel i
minni, þegar hann sagði okkur
til syndanna i hreinskilni og ein-
lægni tæpitungulaust. Það var
ekki alltaf þægilegur lestur, en
oftast hollur.
Varðeldasögur eru eins og
höfundurinn. Þær eru fullar af
gamansemi og kimni, óróa og
heilbrigðismál” og sem höfund-
ur flestra fræðslurita Krabba-
meinsfélagsins. Þýðing og
umsjón Bjarna læknis með
ævintýraþrá. oft farið á kostum
i frásögninni, en að baki hillir
undir hinn einbeitta og hjarta-
hlýja mann, sem kann að vera
með strákum, getur lagt grimu
hins fullorðna til hliðar, er
strákur sjálfur.
Ég vil gjarnan vekja athygli á
þessari bók. Ég er illa svikinn,
ef þessar Varðeldasögur hlýja
ekki mörgum skátum bæði
vngri og eldri. Yngri lesendurn-
ir sjá ævintýrin i hillingum
framundan á skátabrautinni, en
hinir eldri, sem kynnst hafa
skátastaríi af eigin raun, lifa
aftur gamla og góöa daga. Það
er fengur fyrir skátahreyfing-
una að fá svona bók. og að lestri
loknum sendi ég Tryggva yfir
fjöll og firnindi bestu kveðjur og
þakkir fyrir samveruna, bæði i
Varðeldasögum og annars stað-
ar.
umræddri bók, er stórvirki, sem
þjóðin kann vonandi vel að
meta.
Merkasti viðburðurinn i skák-
lifinu hér á landi i ár er vafalitið
útkoma skákbókar AB, „Fisch-
er gegn Spassky".
Fyrri hluti bókarinnar, Saga
heiinsm eislaraein vigisins i
skák 1972,er skrifaður af Frey-
steini Jóhannssyni, ritstjóra, en
hann var blaðafulltrúi Skák-
sambands tslands meðan á ein-
viginu stóð. Þetta er fjörleg lýs-
ing á aðdraganda einvigisins og
skákinni utan taflborðsins,
taugastriðinu um verðlaun og
viðskiptakjör, fjármál og fyrir-
komulag, Cramer og kröfurnar
hans, samninga og sérréttindi,
fjarvistir og furðuefni og marg-
ar aðrar hliðar mannlegra sam-
skipta, sem eiga sér engan stað
á skákborði snillinganna.
Siðari hluta bókarinnar skrif-
ar Friðrik Olafsson, stór-
meistari, og eru þar einvigis-
skákirnar allar með itarlegum
skýringum. Friðrik hefur kafað
djúpt i skákirnar, athugað fyrri
skýringar og uppgötvað margt,
sem aðrir hafa ekki komið auga
á, en leiðrétt annað. Oðru
hverju bregður hann sér i
kennaraliki, veitir fræðslu um
frumatriði og segir frá þáttum
úr sögu skákarinnar.
Bókin er lærdómsrik fyrir
lengra komna og eiguleg fyrir
aðra. Báðir hafa höfundar gert
efninu góð skil, málfarið er
hnökralitið og ekki ólipurt, en
lengi má gera betur en vel.
Bókarhlutar eru aðskildir
með allmörgum myndum, en i
lokin eru 80 skýringalausar
skákir, skyldar einvigisskákun-
um að einhverju leyti.
Bókin er ásjáleg ytra, en
pappirinn hcfði mátt vera betri
og myndapappirinn miklu betri.
.lón Oddgeir Jónsson
söourit
Ómisscmdi
handbók
íslenskt
skáldatal
Ritið geymir yfirlit um íslensk skáld,
æviágrip og skrá yfir verk þeirra og
helstu ritgerðir um þau. Þetta er fyrra
bindið. Það er tekið saman af Hannesi
Péturssyni og Helga Sæmundssyni og
nær frá upphafi íslenskra bókmennta og
fram til nútiðar. Verkið er myndskreytt
og er 3. bókin f bókaflokknum Alfræði
Menningarsjóðs.
Bækur
e til félagsmanna
§ 20% ódýrari.
JÓN SKAGAN
SAGA
HLÍÐARENDA
f FLJÓTSHLÍÐ

HOKAI'
MfcNNI
Saga Hlíðarenda í
Fljótshlíð
eftir séra Jón Skagan.
Mikið rit um hið forna og fræga
höfuðból, mannlíf, kirkjuhald þar og
búskap frá upphafi vega.
Greint er frá 43 ábúendum og
kunnum mönnum, sem koma við
sögu staðarins, s. s. Þorláki biskupi
helga Þórhallssyni, Vísa-Gísla og
skáldunum Bjarna Thorarensen og
Þorsteini Erlingssyni.
Höfundur var lengi prestur á Berg-
þórshvoli og hefur unnið að þessu
verki árum saman.
Sigildar
hcims-
bókmcnntir
Kviður
Hómers I—II
Hér er um að ræða llíonskviðu og Ódys-
seifskviðu í hinni frægu þýðingu Svein-
bjarnar Egilssonar. Ljósprentun útgáf-
unnar frá 1948 og 1949, sem Kristinn
heitinn Ármannsson og dr. Jón Gísla-
son önnuðust.
BÓKAL/TGÁFA MENNINGARSJÓÐS OG ÞJÓÐVINAFÉLAGSINS
Jón Oddgeir Jónsson skrifar um bækur

BIBLIAN’ UM BARNIÐ
Þriðjudagur 18. desember 1973.
o