Alþýðublaðið - 19.12.1973, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið skýrir frá efni leyniskýrslu erlendra
efnahagssérfræðinga til ríkisstjórnarinndr.
Miðvikudagur 19. des. 1973 s^'/rg.
alþýðu
n RTiTTil
Nýjar vaxtahækkanir, niðUr-
skurður á opinberum fram-
kvæmdum, viðnám gegn launa-
hækkunum, tilraun til breyting-
ar á hlutaskiptareglum sjó-
mönnum i óhag, gengisbreyt-
ingar og hækkun á yfirdráttar-
vöxtum Seðlabankans ásamt
frekari innlánsbindingum eru
meðal tillagna, sem fulltrúar
Evrópudeildar Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins hafa lagt fyrir
röíisstjómina til lausnar á þvi
efnahagsöngþveiti, sem hún
hefur skapað. I leyniskýslu til
stjórnarinnar frá sérfræðingum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er ó-
fögur lýsing gefin á efnahags-
stjórnun ríkisstjórnarinnar og
lagðar til harkalegar aðgerðir
til þess að vinna bug á ó-
fremdarástandinu.
□Vaxtahækkanir, afnám vísitölubindingar launa, breyttar
hlutaskiptareglur, niðurskurður framkvæmda og minni
mannaflanotkun hins opinbera meðal tillagna
HENGIFLUGIÐ
FRAMUNDAN!
Nú á dögunum kom
hingað til lands netnd
efnahagssérfræðinga, sem
starfa hjá Evrópudeild Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins,
til viðræðna við islenska
embættismenn og stjórn-
völd um efnahagsmálin á
Islandi. Formaður þessar-
ar nefndar er Rolf Even-
sen, sem er einn af reynd-
ustu hagfræðingum
Evrópudeildar Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins og er
nákunnugur þróun efna-
hagsmála á Islandi s.l. tvo
áratugi.
1 lok viðræðnanna við is-
ienska embættismenn og
ráðherra flutti Evensen
yfirlitserindi, þar sem
hann gerði grein fyrir
niðurstöðum nefndarinnar
— skoðun hennar á efna-
hagsvandamálunum og
tillögum hennar til lausn-
ar. Liggja þær niðurstöður
nú fyrir rikisstjórninni i
leyniplaggi, sem islensku
rikisstjórninni barst fyrir
milligöngu Seðlabankans
og islenskir ráöamenn
gæta eins og sjáaldur auga
sins vegna þeirra hroll-
vekjandi upplýsinga, sem
þar koma fram.
Óngþveiti
í efnahags-
málunum
Hluti þessa leyniplaggs
fjallar um úttekt efna-
hagssérfræðinganna á á-
standinu á Islandi undir
stjórn núverandi rikis-
stjórnar. Eru það ófagrar
lýsingar.
Þar segir m.a., að engin
efnahagsstefna sé mótuð i
landinu sem stendur. öll
merki bendi til þess, að
um mikla umframeftir-
spurn sé að ræða i hag-
kerfi þjóðarinnar og segja
sérfræðingarnir, að sú
mikla verðbólga, sem sé á
Islandi, sé að mestu leyti
af innlendum rótum runn-
in — öfugt við alkunnar
fullyrðingar stjórnar-
flokkanna. Ennfremur
segir i leyniplagginu, að
ljóst sé, að rikisstjórnin
hafi ekki fyllilega horfst i
augu við efnahagsvanda-
mál ársins 1973, en á-
standið hafi samt ekki leitt
til verulegra vandræða
vegna mikillar verðhækk-
ana á útflutningsafurðum
landsmanna erlendis og
vegna þess, hve „auövelt
hefði verið að taka lán er-
lendis”.
Þá segja sérfræðingarn-
ir einnig í leyniskýrslu
sinni, að það liggi ljóst
fyrir, að „hlutirnir muni
ekki halda áfram að
bjargast af sjálfu sér, eins
og þeir gerðu á árinu
1973”. Verði rikisstjórnin
þvi heldur betur að taka
sig á.
Einnig segir um ástand-
ið i leyniplagginu, að
lausafjárstaða bankanna
hafi versnað á siðasta ári
um 1556 m.kr. á meðan út-
lán þeirra hafi aukist um
16000 m.kr. „Slikar tölur
vekja okkur til umhugsun-
ar um það, hvernig slik út-
lánaþensla geti átt sér
stað samfara stöðugt
versnandi lausafjárstöðu
bankanna”, segir i leyni-
plagginu. Þá segir og, aö
rikisstjórnin hafi ekki
kunnað að velja á milli
einstakra verkefna með
tilliti til þjóðhagslegs mik-
ilvægis og að erlendar lán-
tökur, sem rikisstjórnin
hefur notað óspart til þess
að halda öllu gangandi,
hafi torveldað mjög að-
hald i peningamálunum og
vakin er athygli á þvi, að
greiðslubyrði þjóðarinnar
vegna þessara nýju er-
lendu lána muni stórkost-
lega aukast á árinu 1974 og
fara þó nokkuð upp fyrir
11% af verðmæti útfluttrar
vöru og þjónustu.
Leynitil-
lögurnar
1 leyniplaggi þessu setja
efnahagssérfræðingar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
svo framákveðnar lillögur
til þess að hamla hinni
iskyggilegu þróun, sem
þeir þykjast sjá fyrir.
Þessar tillögur eru
helstar:
1 fyrsta lagi leggja þeir
til, að leitast verði við að
ná þvi, sem þeir kalla
„hóflegum launasamning-
um”. Þá telja þeir nauð-
synlegt, að visitölubinding
launa verði a.m.k. að
verulegu leyti afnumin og
m.a. ekki látin virka gagn-
vart skattahækkunum né
hækkunum á oliuverð. Þá
vilja þeir, að meginá-
hersla sé lögð á takmörk-
un á hækkun fiskverðs og
gefa jafnvel undir fótinn
með það, að rikisstjórnin
eigi aö reyna að fá hlut-
skiptareglum breytt sjó-
mönnum i óhag.
1 fjármálum rikisins
leggja þeir m.a. til, aö
rikisstjórnin beiti miklu
aðhaldi i útgjöldum, skeri
niður áformaðar fram-
kvæmdir og mannafla-
notkun, sem gæti þýtt tals-
verðar uppsagnir á starfs-
liði hins opinbera.
1 peningamálum leggja
þeir til, að vextir verði enn
hækkaðir frá þvi, sem nú
er, yfirdráttarvextir
Seðlabankans sömu leiðis
og lánafyrirgreiðsla hans
minnkuð gagnvart við-
skiptabönkunum. Einnig
setja þeir fram hugmynd
um árstiðabundna bindi-
skyldu á fjármagni hjá
Seðlabankanum mánuðina
janúar---mai og leggja
eindregið til, að aðgangur
viðskiptabankanna að er-
lendum lánum verði tak-
markaðu •.
llvað l'járfestingarmálin
varðar 1< ggja sérfræðing-
arnir til, að mun meira að-
hald verði látið rikja i
fjárfestingarlánveitingum
og ennfremur telja þeir
nauðsynlegt, að stefna
verði mótuð um val ein-
stakra verkefna eftir þjóð-
hagslegu mikilvægi
þeirra, en slik stefna telja
þeir, að ekki hafi verið
fyrir hendi.
Einnig gefa sérfræðing-
arnir undir fótinn með
gengisbreytingar og vara
mjög alvarlega við stefnu
rikisstjórnarinnar um að
mæta efnahagsörðugleik-
unum með stórauknum
lántökum erlendis, sem
þeir segja, að hafi aukið
skuldabyrði landsins geig-
vænlega.
Þelta er megininntak
þess leyniplaggs, sem
rikisstjórnin hefur fengið i
hendur frá hlutlausum, er-
lendum sérfræðingum Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins og
hún gætir nú sem sjáaid-
urs auga síns. Eftir lestur
þess plaggs þurfa menn
ekki að spyrja, hvers
vegna það er gert.

HVER FÆR HEILSU-
VERNDARSTÖÐINA?
Mikil átök standa nú i Borgar-
stjórn Reykjavikur um
ráðningu forstöðumanns
Heilsuverndarstöðvarinnar, og
þá ekki hvað sist innan Sjálf-
stæðisflokksins.
Til greina i þessa stöðu hafa
komið aðallega þessir menn:
Geir Guðmundsson, fulltrúi á
Borgarskrifstofunum i fjölda
ára, Gisli Teitsson, skrifstofu-
stjóri I nnkaupastofnunar
Reykjavikurborgar, og Jón
Magnússon, lögmaður, fyrrver-
andi samstarfsmaður Geirs
Hallgrimssonar og Eyjólfs Kon-
ráðs Jónssonar á lögfræöiskrif-
stofu þeirra, og siöar meðeig-
andi ihenni. Geir er aftur á móti
gamall Valsmaður og félagi Al-
berts Guðmundssonar.
A fundi Heilbrigöismálaráði
borgarinnar var Ijallaö um
þetta mál og hlaut þar þá af-
greiðslu, að sýnilegt er, aö
meirihluti sjálfstæðisfulltrú-
anna þar hefur verið beygður
undir vilja Geirsmanna til aö
veita Jóni Magnússyni stöðuna,
en við atkvæöagreiðslu fékk
hann 5 atkv. en Gisli Teitsson 1.
Heilbrigðismálaráð heyrir
beint undir borgarstjórn, sem
ekki ber nein skylda til aö hlita
forsjá þess eða umsögnum um
stöðu kandidata, sem það kann
að forminu til að fjalla um.
Ráðning forstöðumanns
Heilsuverndarstöðvarinnar er á
dagskrá borgarstjórnarfundar
á morgun, og þrátt fyrir atkvæði
i heilbrigðisráði, og meirihluta-
aðstöðu sjálfstæðismanna I
borgarstjórn, er allsendis óvist,
hver úrslit málsins verða.