Alþýðublaðið - 09.07.1974, Blaðsíða 5

Útgefandi Blað lif.
Ritstjórar: Freysteinn Jóhannsson (áb)
----------. Sighvatur Björgvinsson
alþýÖU Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
I H Iffi'rrv útbreiðslustjóri: Þráinn Þorleifsson
lílKllíTll Aðsetur ritstjórnar: Skipholt 19, simi:
i.il.i ik 1 28800. Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10:
simi 28060 Og 14900.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8-10: simi 14900,
Blaðaprent hf.
HVER ER ÚTKOMAN?
Hvaða stjórnmálaflokkar munu standa
að næstu ríkisstjórn islands? Þannig spyr
almenningur nú, eftir að þjóðin samþykkti
það vantraust á ríkisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar, sem forsætisráðherra hennar neitaði
Alþingi um að afgreiða.
Þeirri spurningu er vissulega ekki auð-
svarað. Meðal annars vegna þess, að fyrst
þurf a að ligg ja f yrir svör við ýmsum öðrum
spurningum. Stjórnmálaflokkarnir verða
fyrst að þurfa að vita með fullri vissu,
hvernig efnahagsástand þjóðarinnar raun-
verulega er. Þvi aðeins að stjórnmálaf lokk-
arnir fái nákvæmar og nýjar upplýsingar
um horfurnar í efnahagsmálum þjóðarinn-
ar geta þeir gert upp við sig hvort og þá
hvernig þeir vilji standa að myndun ríkis-
stjórnar.
Síðasta heildarúttekt, sem gerð var á á-
standi og horfum í þjóðarbúskapnum, var
gerð af hagrannsóknarstjóra í marsmánuði
s.l. Þá lét hann svo um mælt í skýrslu sinni,
að framundan blasti við hættuástand og
þær róttæku ráðstafanir, sem gera þyrfti,
þvldu enga bið.
Frá því þessi orð voru rituð hafa mörg
tíðindi gerst í ef nahagsmálum þjóðarinnar.
— og öll hafa þau tíðindi verið ill. Með
bráðabirgðalögunum var ríkissjóður látinn
taka á sig nýjar skuldbindingar, sem vitað
var, að hann myndi ekki geta risið undir.
Afkoma útflutningsatvinnuveganna hefur
stórlega rýrnað á síðustu vikum og rekstr-
arstöðvun blasir þar nú víða við. Opinberir
sjóðir eru meira en tómir. Viðskiptabank-
arnir skulda orðið Seðlabankanum þúsundir
miljóna króna og geta ekki lengur staðið
undir hallarekstrí atvinnuveganna. Þannig
er hægt að halda áfram að telja upp ein-
stakar staðreyndir, en dæmið í heild liggur
ekki fyrir. Það verða stjórnmálaflokkarnir
að sjá áður en þeir geta tekið nokkra
ákvörðun um væntanlega stjórnarmyndun.
Þrotabú ríkisstjórnar Ólafs Jóhannessonar
verður að gerast upp. Það er alger f orsenda
fyrir því, að nokkur stjórnmálaflokkur
treysti sér til þess að takast á við þann
vanda, sem við blasir.
ÞINGRÆÐI Á AÐ RIKJA
Þegar kosið er til Alþingis fer kosninga-
baráttan yfirleitt fram um tiltölulega fá
mál. Svo var það einnig nú. í kosningunum
þann 30. júní var fyrst og fremst kosið um
tvö mál — um efnahagsmálin og um varn-
armálin.
En það er ekki þar með sagt, að þessi mál
— þótt mikilvæg séu — hafi gefið rétta
mynd af þeim þáttum þjóðmálabaráttunn-
ar, sem kosningarnar hefðu þurft að snúast
um. Alþýðublaðið getur t.d. bent á meiri-
háttar mál stjórnmálalegs eðlis, sem svo til
alveg féll í skuggann, en hefði vissulega átt
að legg jast undir dóm kjósenda ekkert síður
en varnarmálin og efnahagsmálin. Þetta
mál er sjálft þingrofsmálið og í beinu sam-
bandi við það þær breytingar, sem bráð-
nauðsynlegt er að gerðar verði á stjórnar-
skrá lýðveldisins íslands.
Engum hugsandi manni getur blandast
hugur um, að þingrof Ólafs Jóhannessonar
var byggt á vægast sagt mjög hæpnum
lagalegum grundvelli enda í andstöðu við
allar þingræðisvenjur. Við þingrofið not-
færði Ölafur Jóhannesson sér lagabókstaf,
sem er arfur frá þeim tíma er íslandi var
stjórnað af erlendum konungi. Þingrofs-
ákvæðin, sem hinn erlendi konungur setti í
stjórnarskrána, voru til þess gerð, að hann
gæti fyrirhafnarlaust ,,losað sig við lög-
gjaf arþingið" ef það ætlaði sér að gera eitt-
hvað það, sem konungi sjálf um ekki líkaði.
Með þvi að svipta þingmenn umboði sínu
frá dagsetningu þingrofsúrskurðarins rauf
Ólafur Jóhannesson þá hefð, sem aðrir for-
sætisráðherrar íslenska lýðveldisins höfðu
settog sýnir það, að jafnvel stjórnlagapróf-
essor á íslandi er ekki treystandi til þess að
halda í heiðri jafn sjálfsagðri og eðlilegri
réttarfarshefð sem þessari. Hvernig skyldi
Ólaf ur Jóhannesson hafa notað vald sitt, ef
hann hefði verið forsætisráðherra í ríki eins
og t.d. í Bretlandi, þar sem engin skráð
stjórnarskrá er til heldur byggð á hefð-
bundnum venjum þingræðislegra stjórnar-
hátta?
Þingrof Ólafs Jóhannessonar kennir okk-
ur íslendingum, að íslenskum stjórnmála-
mönnum er ekki treystandi til þess að
fylgja eðlilegum réttarvenjum og réttar-
hefðum, ef þeir telja sig geta fótað sig á úr-
eltum lagabókstöf um, sem menn hreinlega
hafa gleymt að nema úr gildi. Þeir atburðir
hafa kennt okkur, að það er bráðnauðsyn-
legt að setja sem fyrst nýja stjórnarskrá í
samræmi við breytta tíma. Það er t.d. með
öllu f ráleitt, að á sama tíma sem samþykki
Alþingis þarf að koma til þess að unnt sé að
fresta fundum þess um skamma hríð þá
skuli vera hægt að svipta þingmenn umboði
með einu pennastriki án þess að Alþingi sé
svo mikið sem spurt um þess álit. Þetta er
þversögn, sem ekki fær staðist og fyrst ís-
lenskum stjórnmálaforingjum er ekki
treystandi til þess að framfylgja almenn-
um þingræðisreglum þá verður að negla
þær fastar í nýrri stjórnarskrá þannig, að
enginn vafi leiki á um, að þingræði eigi að
rikja á íslandi.
Alþýðuflokksfélag
Reykjavíkur auglýsir
FIMM ORLOFSFERÐIR
HL SPANAR, ÍTALÍU
OG DANMERKUR
í sumar fyrir félagsmenn sína og
alþýðuflokksfólk um land allt.
AlþýOuflokksfélag Reykjavlkur efnir til 5 utanlandsferöa i sumar fyrir félagsmenn sfna og
alþýðuflokksfólk um land allt. Er hér um hópferöir aö ræöa, sem farnar eru á vegum Feröaskrif-
stofunnar Sunnu. Fargjald er mjög hagstætt, þar scm fengist hefur sérstakt hópferðagjald í
ferðum þessum. Feröir þessar veröa farnar til Danmerkur, Spánar og tíaliu. Eru þær þessar:
II. KAUPMANNAHÖFN — brottfarartlmi hinn 14. júli nk. Feröin stendur 2 vikur. 1 veröinu er
innifalið fargjald báöar leiöir.
III. KAUPMANNAHÖFN — brottfarartlmi hinn 11 ágúst nk. Ferðin stendur 1 viku. I veröinu er
innifalið fargjald báöar leiöir.
IV. RÓM — SORRENTO — brottfarartlmi hinn 15. ágúst nk. Ferðin stendur 2 vikur. t veröinu er
innifaliö fargjald báöar leiöir. ltaliu-feröinni veröur hagaö á þann veg, aö ferðalangarnir dvelja
eina viku I Róm og eina viku I Sorrento.
V. COSTA DEL SOL — brottfarartlmi hinn 14. september nk. Feröin stendur 2 vikur. t veröinu er
innifalið fargjald báöar leiöir og gisting I hótelíbúðum.
Alþýöuflokksfólki um land allt er bent á, aö meö þessu móti gefst þvi kostur á afar hagstæöum
orlofsferöum I allt sumar. Feröaskrifstofan Sunna býöur upp á I. flokks þjónustu, er vlöa meö
eigin feröaskrifstofur og eigin fararstjóra, auk þess sem félagslegir fararstjórar Alþýöuflokks-
félagsins veröa meö I öllum feröunum. 1 öllum fcrðum veröur feröast meö hinum nýju og glæsi-
legu þotum Sunnu-Air Viking. Fólki skal bent á, aö félagiö hefur aöeins yfir MJÖG TAK-
MÖRKUÐUM SÆTAFJÖLDA aö ráöa I öllum þessum feröum og er mönnum þvl ráölagt aö láta
skrá sig fyrst. Allar nánari upplýsingar veröa gefnar á Feröaskrifstofunni Sunnu, Bankastræti 6,
Reykjavik, símar 16400, 12070, 25060, 26555 •
Alþýöuflokksfélag Reykjavlkur
Þriðjudagur 9. júlí 1974