Alþýðublaðið - 25.09.1975, Blaðsíða 3

Stefnuliós
Helgi Skúli Kjartansson skrifar
a
List og ólyst
Nú er norræni þýðingarsjóð-
urinn tekinn til starfa, stofnun
til að styrkja þýðingar bók-
menntaverka af einu Norður-
landamáli á annað. Nytsöm
stofnun býst ég við, og mikið
áhugamál íslendinga þegar
verið var að koma honum á
fót.
Vissum hluta af fé sjóðsins átti að verja
til að styrkja þýðingar á islenzku, en fyrir
nokkru var frá þvi skýrt að hálfilla hefði
gengið að koma þessum peningum i lóg,
það er eins og Islendingar fáist varla til að
lesa bókmenntir frændþjóðanna þótt þeim
sé borgað fyrir það. Bókmenntaþjóðin
komin með ólyst á listinni.
Annars er engin ástæða til að skamma
einn eða neinn fyrir þetta. Bókaútgefend-
ur geta haft góðar og gildar ástæður til að
velja til þýðingar bækur frá öðrum lönd-
um, og lesendum er meira en frjálst að
hafa sinn eigin smekk. Fréttin atarna
kom mér bara svolitið á óvart ve^na þess
hvað margir Islendingar, stjórnmála-
menn, rithöfundar og fleiri, höfðu verið
hrifnir af sjóðshugmyndinni á sinum tima
og talið hana mikilvæga fyrir tsland.
Óttalega hafa blessaðir mennirnir feil-
reiknað sig, húgsaði ég.
Svo fór smátt og smátt að renna upp
fyrir mér glæta. Meiningin var vist að
sjóðurinn yrði gagnlegur fyrir tsland
vegna þess að auðveldara yrði fyrir
íslenzka rithöfunda að fá sinar bækur
þýddar á útlenzku. Þýðingarnar á
Islenzku hafa auðvitað lika þótt nokkurs
virði, en eftir þvi sem mig rámar I blaða-
skrif um málið, hefur hitt oftar verið talið
aðalatriðið.
Nú eru islenzkir rithöfundar yndislegt
fólk og alls góðs maklegt, ritlaunin þeirra
engu verri en aðrar gjaldeyristekjur og
kannski sparnaður á listamannalaunum
ef afkoma þeirra skánar. Engu að siður
finnst mér nú að aðgerðir hins opinbera i
listamálum hljóti fyrst og fremst að
snúast um þarfir og velferð listneytend-
anna, þ.e. almennings, en ekki listamann-
anna. Framleiðslan getur varla verið
markmið i sjálfu sér. Þetta er eins og með
landbúnaðinn. Þar er það auðvitað ekkert
markmið að styrkja bændur af þvi að það
sé svo göfugt fyrir eina þjóð að eiga fullt
af bændum. Nei, markmiðið er að
framleiða vörur ofan i neytendur, sem
beztar og sem ódýrastar. (Ef okkur finnst
skylda að framleiða sem mestan mat i
sveltandiheimi, þá er það af þvi við erum
að hugsa um neytendur alls heimsins og
ekki bara Islands, og það er ekki siður
neytendahugsunarháttur.)
Hvað landbúnaðinn varðar telja margir
að hentuugasta leiðin til að tryggja hag
neytenda sé sú að veita bændum vissa að-
stoð, t.d. ræktunarstyrki og vernd fyrir
erlendri samkeppni. Um þetta má deila,
en það er að minnsta kosti engin fjar-
stæða. Alveg eins er það með bókmenntir
og listir: stuðningur við listamenn getur
verið greiðasta leiðin til að auka gagn og
ánægju þjóðarinnar af fögrum listum. Til
dæmis þannig að rithöfundar skrifi betri
bækur og merkilegri ef þeir hafa efni á að
taka sér fri úr vinnu nokkra mánuði fyrir
hverja bók, ekki væri það ótrúlegt.
Þannig gætu þýðingar islenzkra skáld-
bókmennta á útlenzku óbeint stuðlað að
bættu framboði bóka á islenzku. Liklegt
finnst mér þó að islenzkum lesendum
skini meira gott af þýðingum útlendra
bóka á islenzku, það er að segja ef hægt er
að velja bækur sem fólk vill lesa.
Þvi er ég að brjóta heilann um bessa
litlu frétt af norræna þýðingarsjóðnum,
aðég held það sé býsna alm. að stefna
hins opinbera gagnvart listum sé ekki
nógsamlega hugsuð út frá hag
neytendanna. 1 staðinn verður það sjálf-
stætt markmið að styðja islenzka lista-
menn og listastarfsemi, mest til að lappa
upp á þjóðarstoltið gagnvart útlendum,
eða til að þjóna hinu sigilda markmiði
stjómmálamanna að hafa alla góða. Af
þessu leiðir alls konar vitleysu. Meðal ann
ars hefur skáldastyrkurinn sem eitt sinn
var, verið látinn ná til æ fleiri listgreina til
þess að þær hljóti sina verðugu viður-
kenningu, til dæmis atvinnuleikararnir
settir á listamannalaun tii skiptis. Ef
neytendasjónarmiðið væri haft hugfast,
mætti reyna að meta það fyrir hverja list-
grein um sig hvort listamannalaun eru sá
stuðningur sem bezt nýtist til að auðga
listframboð i landinu. (Það er víst
umdeilanlegt hvað bókmenntir varðar, en
fjarstæða um leiklistina þvi að þar eru
það blankheit leikfélaganna en ekki
leikaranna sem við er að stríða.) Frá
neytendasjónarmiði er lika nokkuð ljóst
aðutvarp, sjónvarp og kvikmyndahús eru
aðallistmiðlar þjóðarinnar, og þá vaknar
sú spurning hvort ekki beri að leggja
meiri rækt við þá en gert hefur verið. Og
þannig má áfram velta upp spurningum,
en það verður að biða betri tima.
o
P # m Dagsími til kl. 20: 81866
frettabraðurmn. Kvöldsími 81976-
Búfénaði enn
misþyrmt
Ennþá einu sinni var brotist inn
I fjós bóndans á Laugabóli i
Laugardal, I Reykjavik, og kúm
hans misþyrmt. Er þetta nú i
annað sinn á tæpum mánuði, sem
gripum hans hefur verið mis-
þyrmt, á hinn svivirðilegasta
hátt.
,,Ég vaknaði aðfararnótt laug
ardags við einhvern hávaða úr
fjósinu. Ég rauk fram, þvi að mig
grunaði að eitthvað misjafnt færi
þar fram, eftir öll innbrot undan-
farinna ára,” sagði bóndinn á
Laugabóli i samtali við Alþýðu-
blaðið. ,,Ég hringdi strax á
lögregluna og hún kom á staðinn
að vörmu spori, en er við fórum
og könnuðum málið i fjósinu, var
þrjóturinn flúinn.”
Aðkoman, sem blasti við bónd-
anum og lögreglunni, er þeir
komu inn i fjósið þessa nótt, var
ófögur, eða nánast viðbjóðsleg.
Halar nokkurra kúnna höfðu
verið bundnir upp i loft og aftan
úr þeim lagaði blóð. Var greini-
legt að gerð hafði verið tilraun, til
að hafa mök við kýrnar. Sá sem
þessa ónáttúru hafði sýnt i
fjósinu, komst inn um glugga á
fjósinu.
Aðkoman á föstudagsnóttina
var mjög svipuð þvi, sem hún
var,er brotist var inní fjósið fyrir
mánuði siðan, svo ekki er óliklegt
að þama hafi sami maðurinn
verið að verki.
Rannsóknarlögreglan vinnur
nú að rannsókn þessa máls, en
brýna nauðsyn ber til þess, að
menn með ónáttúm, sem þessa,
séu hafðir undir eftirliti.
Nýr forstjóri BH
A fundi hjá bæjarstjórn
Hafnarfjarðar 9. september
1975 var samþykkt að ráða
Guðmund R. Ingvason forstjóra
Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar frá
og með 15. sept. 1975. Guðmundur
er viðskiptafræðingur að mennt,
þritugur að aldri og hefur starfað
sem skrifstofustjóri Bæjarút-
gerðarinnar um 1 árs skeið. Frá
sama tima lætur af störfum Einar
S.M. Sveinsson, eftir um 5 ára
starf sem forstjóri fyrirtækisins.
Einar tekur þá við starfi forstjóra
Bæjarútgerðar Reykjavikur.
Leiðrétting
Forstjóri Sendibilastöðvarinn-
ar hefur beðið blaðið að birta leið-
réttingu á frásögn á baksiðu um
daginn. Samkvæmt upplýsingum
forstjórans eru umræddir trygg-
ingarvixlar ekki hugsaðir tií að
tryggja viðskiptavinum bætur i
þeim tilfellum að stöðin kynni að
verða bótaskyld — heldur er ein-
gönguum að ræða tryggingu fyrir
hugsanlegum vanskilum bilstjóra
við það hlutafélag sem rekur
stöðina. Þetta leiðréttist hér með.
Skaga-innlán juk-
jukust um 64%
Mikii innlánsaukning hefur orð-
ið hjá Samvinnubankanum fyrstu
átta mánuði ársins.Hvergi hefur
hún þó orðið eins mikil og á Akra-
nesi, en þar hafa innistæður auk-
ist um 64%, úr 164 fnillj. upp i 269
milljnir króna, herma Sambands-
fréttir.
Deildarinnlánsaukning bank-
ans nemur 572 milljónum frá ára-
mótum til ágústloka, eða 22%.Er
þessi aukning aðeins yfir meðal-
talsaukningu bankanna, en i
ágústlok námu heildarinnistæður
Samvinnubankans 3170 millj. á
móti 2598 i ársbyrjun.
Að aukningunni i ár hafa spari-
innlán vaxið um 335 millj. eða
16%, en veltiinnlán um 238 millj.
eða 46%.
Varar við
undanlátssemi
Fundur stjórnar Farmanna- og
Fiskimannasambandsins haldinn
föstudaginn 12. sept. 1975 sam-
þykkir eftirfarandi:
Þar sem hafnar eru viðræður
við Breta og fyrirhugaðar eru
viðræður við Þjóðverja o.fl. þjóð-
ir um veiðiréttindi innan hinna
nýju fiskveiðitakmarka vill sam-
bandsstjórnin itreka fyrri álykt-
anir i landhelgismálinu.
Jafnframt skorar sambands-
stjórnin á alla Islendinga og sér-
staklega á samtök sjómanna og
útgerðarmanna að standa ein-
huga gegn öllum undansláttar-og
nauðungarsamningum við er-
lendar þjóðir.
Prófkjö rsreglur
samþykktar
A kjördæmisþingi Alþýðu-
flokksins áNorðurlandi eystra
var samþykkt samhljóða ályktun
um prófkjör til alþingiskosninga.
Jafnframt voru samþykktar regl-
ur fyrir opið prófkjör. Samkvæmt
þeim reglum skal haft pröfkjör 8
mánuðum fyrir alþingiskosning-
ar um skipan efsta sætis á lista
flokksins. Samkvæmt þeim regl-
um, sem kjördæmisráð setti hafa
allir flokksmenn kjörgengi, en
allir kosningabærir menn, utan
flokka sem flokksbundnir i öðrum
flokkum, hafa kosningarétt. Sam-
þykkt þessi um prófkjör kemur i
kjölfar þeirrar ályktunar um
prófkjör, sem samþykkt var á 35.
flokksþingi Alþýðuflokksins i
fyrra, en þetta er fyrsta formlega
samþykktin fyrir prófkjöri, sem
gerð hefur verið i Alþýðuflokkn-
um, en þess er að vænta, að fleiri
samþykktir um prófkjör verði
gerðar i kjördæmisráðum Al-
þýðuflokksins.
Hvítárbakkaþrenn-
ingin og Megas
á nýjum plötum
Mikil gróska hefur verið i
islenskri hljómpiötuútgáfu und-
anfarin ár — og i gær komu á
markaðinn tvær nýjar hljómplöt-
ur frá Demant hf.
Þetta eru hvort tveggja litlar
plötur: 2. plata Megasar nefnist
MILLILENDING, en fyrri plata
hans hefur verið ófáanleg, — og
plata Hvitárbakkaþrenningar-
innar og Jakobs Magnússonar
með lögunum ALL HANDS ON
DECK eftir Jakob, og NEW
MORNING eftir Bob Dylan.
V _ '
Rangfærslur
fordæmdar
Sameiginlegur fundur stjórna
Félaga sildarsaitenda á Norður-,
Austur- og Suðvesturlandi „lýsir
furðu sinni á rangfærlsum Morg-
unblaðsins varðandi sölu á salt-
aðri Suðurlandssild þ.á m. þeirri
fullyrðingu að Sildarútvegsnefnd
hafi selt Suðurlandssild á lágu
verði, á sama tima og það liggur
fyrir að nefndin hefir neitað með
öllu að fallast á verð, sem kaup-
endur i hinum ýmsu markaðs-
löndum hafa til þessa viljað
greiða fyrir sildina.”
Þá lýsir fundurinn yfir full-
umstuðningi við störf Sildarút-
vegsnefndar.
Fundurinn telur nauðsynlegt að
allir hlutaðeigandi aðilar standi
saman að þvi vandasama verk-
efni, sem fylgir þvi að vinna aftur
glataða markaði.
Fjarðarbusar
í skyrvígslu
Kapp er best með forsjá. Það
fengu þeir að reyna eldri bekk-
ingarnir i Menntadeild Flens-
borg, i Hafnarfirði, þegar þeir
stóðu að vígslu busa skólans
siðastliðinn föstudag. I byrjun fór
allt vel og veglega framBusarnir
voru makaðir skyri og siðan farin
skrúðganga um Hafnarfjarðarbæ
við dynjandi tónlist. Þá var tekin
niður að læknum i Firðinum, þar
sem busamir áttu að fá tækifæri
til að svara fyrir skyrvfgsluna, og
átti þar að fara fram heljarins
bardagi.
Þessi athöfn hefur farið fram
svipað þessu undanfarin 3 ár og
alltaf tekist mjög vel og án
óhappa. I þetta skiptið réðu
nokkrir eldri bekkingar hins
vegar ekki við mikla krafta sina,
og þeyttu þeir busagreyjunum
með svo miklum krafti fram af
læljarbrúninni, að tveir busanna
hlutu slæma lendingu og meidd-
ust smávægilega. Annar þeirra
tognaði á fæti, en hinn fékk svöðu-
sár á fótlegginn.
Einhverjum, sem þótti vigslan
vera úr hömlu gengin, gerði sér
litið fyrir og hringdi á sjúkrabif-
reið og lögreglu, og komu þessir
aðilar á staðinn. Litið var fyrir
sjúkraliðið þarna að gera, þvi
gert hafði verið að meiðslum bus-
anna á staðnum. Hins vegar gerði
nærvera lögreglunnar það að
verkum, að bardaginn milli
busanna og eldri bekkinganna
varð endaslepptur.
Óhöpp, sem þessi geta alltaf
hent, en hins verða þó eldri
bekkingar ætið að gæta i átökum
sem þessum, að það eru busar,
sem þeir eru að kljást við, en ekki
fullgildir.
SKEYTI
I SKEYTI:
j Klámskattur
| Samkvæmt 1976 fjárlögum
| Frakklands hefur verið lagður
I sérstakur skattur á klám-kvik-
I myndir, sem samsvarar 10
I milljónum sterlingspunda.
| Willy Brandt ber
l vitni við
j réttarhöld
| Fyrrum kanslari Vestur-
I Þýskalands, Willy Brandt,
j mætti fyrir rétti i gær i máli
I gegn Guenter Guillaume, sem
I ákærður var fyrir njósnir. Mál
I þetta vakti á sinum tima mikla
I athygli og varð til þess að
• Brandt varð að segja af sér, en
[ Guillaume var aðstoðarmaður
J hans I ráðuneytinu.
j Aftökur á Spáni
Búið er að undirrita aftöku-
J heimild fyrir 6 af 11 föngum,
J sem dæmdir hafa verið til dauða
j á Spáni. Gert er ráð fyrir að af-
I takan fari fram nú um helgina.
l Jarðskjálfti í
J Mexikó
| Harður jarðskjálfti varð i gær
I i Kaliforniuflóa, vestur af borg-
i inni Los Mochias i Mexikó.
J Skjálftinn mældist 6 gr. á Richt-
[ erskvarða. Gert er ráð fyrir að
J einhverjar skemmdir hafi orðið
j á húsum, en það hefur ekki
■ fengist staðfest enn.
Chad fordæmir Frakka
Utanrikisráðherra Chad var
mjög harðorður i garð Frakka i
ræðu sinni á Allsherjarþinginu i
gær. Ráðherrann sagði, að
Frakkar hefðu reynt að hafa á-
hrif á innanrikismál landsins
með þvi að reyna að fá stjórnina
i Chad til að afhenda fanga, sem
væru I haldi i landinu.
Innf lytjendur i
Portúgal
Mikill fjöldi Portúgala hefur
nú snúið heim frá nýlendunum
og hefur það valdið miklum erf-
iðleikum i Portúgal, og eru þó
nægir erfiðleikar fyrir.
Fimmtudagur 25. september 1975
Alþýöublaöið