Alþýðublaðið - 04.11.1975, Blaðsíða 3

Steffnuliós
Kjartan Jóhannsson skrifar
O
Sérsköttun hjóna
í framkvæmd
Sérsköttun hjóna hefur verið
til umræðu annað veifið i mörg
ár. Þingmenn Alþýðuflokksins
hafa tvivegis á Alþingi lagt til,
að hætt verði að skatta hjón
sameiginlega samkvæmt
framtali eiginmannsins (sem
konan fær reyndar að skrifa
undir), heldur skuli þau skatt-
lögð sitt i hvoru lagi eftir
framtali hvors um sig. Og
fjármálaráðherra hefur nú
boðað, að hugmyndir sérfræð-
inga hans i þessum efnum séu
til athugunar á fjármálaráðu-
neytinu. í fjárlagaræðu gat
ráðherra þess, að hann vænti
þess, að kynna mætti hug-
myndir sérfræðinganna á
þessu ári.
Hugmyndir um aðhjón skuli skattleggj-
ast sitt i hvoru lagi eru þvi ekki nýjar af
nálinni, en á hinn bóginn bendir ýmislegt
til þess að til úrslita kunni að draga bráð-
lega.
f sérsköttun hjóna á að felast viður-
kenning á þvi, að hjón séu tveir sjálf-
stæðir einstaklingar, þótt þau hafi bundizt
samtökum um heimilishald i hjónabandi
og vilji styðja hvort annað i blfðu og
striðu. 1 sérsköttuninni mundi lika felast
viöurkenning á breyttum þjóðfélagshátt-
um, því að tvimælalaust-er, að sérsköttun
verður sifellt brýnni eftir þvi sem tiðara
gerist, að konur stundi atvinnu utan heim-
ilis. Sérsköttunin er þannig bæði réttlætis-
mál og eðlileg viðbrögð við þjóðfélagsþró-
uninni. A hinn bóginn skiptir auðvitað
miklu hvernig skattlagningarreglur
vegna hennar verða úr garði gerðar. Þær
verða að vera sanngjarnar bæði gagnvart
þeim heimilum, þar sem bæði hjónin
vinna utan heimilisins og eins gagnvart
hinum, þar sem einungis einn aðili aflar
tekna til heimilisins, hvort heldur um er
að ræða annaðhjóna eða einstætt foreldri.
Sérsköttunin verður að vera reist á þvi
grundvallarsjónarmiði, að hver einstakl-
ingur, 16 ára og eldri, skuli vera sjálf-
stæður skattþegn án tillits til hjúskapar-
stéttar. Eins og nú er háttað tapar konan i
reynd hluta af sjálfstæði sinu gagnvart
rikinu um leið og hún gengur i hjónaband.
Sérsköttunin á að afmá þessa sjálfstæðis-
skerðingu. í öðru lagi verður það grund-
vallarsjónarmið að rikja við sérsköttun-
ina að viðurkenna gildi allra starfa, hvort-
heldur þau eru innt af hendi innan heimil-
isins eða utan þess.
Störf við heimilishald eru þjónusta eins
eða fleiri aðila á heimilinu við aðra fjöl-
skylduaðila. Þess vegna er eðlilegt að
meta þessa þjónustu þeim til tekna, sem
veitir þjónustuna, en þeim til gjalda, sem
nýtur hennar eingöngu. Að þvi er hjón
varðar þýðir þetta, að þvi hjóna, er vinn-
ur við heimilishaldið sé reiknuð til tekna
eðlileg peningafjárhæð fyrir að stunda
heimilisumönnunina, en það hjóna,
sem eingöngu þiggur þjónustuna fengi
sömu upphæð viðurkennda til frádráttar á
sinum tekjum. Þegar konan annast heim-
ilið mundu þvi skattar eiginmannsins
lækka i samræmi við þennan frádrátt. I
þessu felst um leið viðurkenning á gildi
heimilisstarfanna. A hinn bóginn tel ég,
að einungis hjónin sjálf geti dæmt um
hvort þeirra sinni fyrst og fremst heimil-
isstörfunum.og þviskuli þeim isjálfsvald
sett, hvernig þau skipta þessum frádrætti
og tekjutilfærslu á milli sin. Sömu reglur
gætu gilt um t.d. móður og son, eða syst-
ur, sem halda heimili, og þær ættu reynd-
ar að gilda almennt um öll heimili. Þessi
þáttur mundi þó ekki hafa áhrif á framtöl
einhleypinga (eða einstæðra foreldra með
börn innan 16ára aldurs), þar eð sami að-
ili er þá veitandi og þiggjandi, greiðandi
og gjaldandi.
Störf við heimilishald eru vaxandi með
aukinni fjölskyldustærð og ætti mat á
þeim að taka mið af þvi. Matið á heimilis-
störfunum og viðurkenning þess til fram-
tals á auðvitað að vera óháð því, hvernig
vinnu utan heimilis er háttað og eiga sér
jafnt stað, hvort sem bæði hjónin vinna
utan heimilis eða annað þeirra. Heimilis-
störfunum verður að sinna hvernig sem
atvinnu er háttað.
Að hinu leytinu er ljóst, að af vinnu
beggja hjóna utan heimilisins stafar sér-
stakur kostnaðarauki. Þessi kostnaður
leggstlika á einstæða foreldra. Skattlagn-
ingarkerfið verður að viðurkenna þennan
kostnað. Það má aldrei hegna fyrir vinnu.
Eins og nú er háttað i þjóðfélagi okkar
verður skattkerfið að vera frekar vinnu-
hvetjandi en hitt, og þá lika að þvi er
varðar vinnu beggja hjóna úti á vinnu-
markaði. A sama hátt á það aö taka tillit
til sérstakra aðstæðna einstæðra foreldra.
Þegar enginn aðili á heimili sinnir ein-
göngu heimilisstörfunum, verður að
leggja i aukna fyrirhöfn og oftlega kaupa
að þjónustu. Nærtækast er að nefna
barnagæzlu, en nefna mætti dæmi um
fleiri kostnaðarpósta, þótt það verði ekki
gert hér. Þennan kostnað á að meta og
viðurkenna sem frádráttarlið á tekjum til
skatts. Þessi kostnaður vex með fjöl-
skyldustærð. Vinnukostnaðarfrádráttur-
inn ættiþvihelztað vera það lika.en hann
verður jafnframt að vera mismunandi
eftir þvi hvort um fulla vinnu er að ræða
eða ekki. Til einföldunar er sennilegt, að
hann ætti að standa i hlutfalli við vinnu-
tekjur — hjá hjónum þá væntanlega i hlut-
falli við tekjur þess hjónanna, sem hefur
lægri tekjur — upp að ákveðnu hámarki.
Á hinn bóginn tel ég eðlilegt, að hjónin
sjálf ákveði, hvort þeirra færi frádráttinn
á sitt framtal eða hvort þau skipta honum
með sér, en skattar mundu lækka i sam-
ræmi við frádráttinn.
Til þess að vera réttlát á sérsköttunina i
framkvæmd þá að fela i sér tvennt. 1
fyrsta lagi á að meta heimilisstörfin þeim
til tekna, er störfunum sinnir og þeim til
frádráttar, sem er þiggjandi i þessum
efnum. 1 öðru lagi á að veita vinnukostn-
aðarfrádrátt, þegar enginn aðili sinnir
eingöngu heimilisstörfum, þ.e.a.s, hjón-
um sem vinna bæði utan heimilis og ein-
stæðum foreldrum.
# «> €>
frettaþraðurinn
Dagsími tíl kl. 20: 81866
Kvöldsími 81976
Þrýstihóparnir
endursýndir?
,,Ég man ekki til þess að jafn-
mikið hafi verið óskað eftir þvi að
þáttur yrði endursýndur og hef ég
þó starfað hjá sjónvarpinu frá þvi
að það hóf göngu sina”, sagði
Emil Björnss. fréttastjóri sjón-
varps. Þátturinn sem um er rætt
er auðvitað „Þrýstihópar og
þjóðarhagur” sem Eiður Guðna-
son stjórnaði og var sýndur á
þriðjudagskvöldið i siðustu viku.
En þar komu m.a. fram þeir Jón
Baldvin Hannibalsson og Jónas
Haralz, og voru þeir ómyrkir i
máli um hvernig til hefði tekizt
um stjórn efnahagsmálanna á
undanförnum árum.
,,Það hefur komið fram i um-
ræðum um þáttinn og hvort hann
yrði endursýndur, að engin dæmi
séuþess, að svona umræðuþáttur
um mál sem er efst á baugi, hafi
verið endursýndur. Þetta er ekki
rétt, mig rekur minni til þess að
það hafi verið gert.
Það var i ráði að við, fulltrúar
sjónvarps á útvarpsráðsfundum,
leggðum fyrir fund ráðsins sem
halda átti sl. föstudag, að
þátturinn yrði endursýndur
daginn eftir, þ.e.sl. laugardag, en
þessi fundur var ekki haldinn.
Aftur á móti verður fundur i dag,
og þá vænti ég að tekinn verði af-
staða til málsins.
Sjaldan hafa svona þættir vakið
jafnmikla athygli og eins og sagði
að ofan hafa aldrei komið fram
jafnmargar óskir um endursýn-
ingu. Það fólk sem þess hefur
óskað, er hvort tveggja fólk sem
sá þáttinn og vill sjá hann aftur og
fólk sem heyrt hefur um hann og
vill sjá hann.
Svona þættir verða fljótt úreltir
og þá verður að endursýna fljótt,
ef það verður á annað borð gert.
Það er vegna allra þessara
óska sem ég vona að útvarpsráð
ákveði á fundi sinum i dag að
þátturinn verði tekinn til sýning-
ar aftur”, sagði séra Emil
Björnsson að lokum.
Skíðaflug^
Þetta svifsegl er nýjasta fyrir-
bærið i skiðaiþróttinni — það er
sagt hið gagnlegasta fyrir nýliða,
sem geta æft beygjur og stökk á
minni hraða, þvi seglið bremsar
skiðamanninn — og minnstu kann
að muna að hann svifi.
Auk þess að vera hentugasta
hjálpargagn þeim, sem eru að
renna sér i fyrstu skiptin, þá er
svifseglið sagt gera skiðaiþrótt-
ina enn skemmtilegri fyrir þá,
sem lengra eru kornnir, og geta
notið þess að svifa i raun og veru.
Skrifvélavirkjar
í verkfall
Fundur sáttasemjara með
fulltrúum Fél. skriftvélavirkja
og vinnuveiterida stóð frá kl.
fimm á sunnudag til klukkan sjö i
gærmorgun án þess að samkomu-
lag næðist. Skriftvélavirkjar hafa
verið i verkfalli siðan á laugar-
daginn, en dagurinn i gær var
fyrsti vinnudagurinn sem verk-
fallið bitnaði á.
Hrafn Haraldsson formaður F-
élags skriftvélavirkja sagði i
samtali við Alþýðublaðið, að fé-
lagið hefði verið stofnað á þessu
ári og væru meðlimir 26. Þeir
annast viðgerðir á öllum skrif-
stofuvélum, stimpilklukkum og
fleira hjá fyrirtækjum og stofnun-
um og verkefni eru næg. Taldi
hann liklegt að verkfallsins færi
fljótt að gæta ef samkomulag
næðist ekki á næstu dögum. Náðst
hefur samkomulag um öll mál
nema kauphækkanir og orlofsmál
og sagði Hrafn að þar bæri tals-
vert á milli. 1 gærkvöldi hafði
sáttasemjari ekki boðað til nýs
fundar með deiluaðilum.
Samkvæmt lauslegri könnun
sem Alþýðublaðið gerði hjá
nokkrum stórfyrirtækjum i gær
höfðu ekki orðiðbilanir þá á skrif-
stofuvélum. Hins vegar kæmi sér
það mjög illa ef þetta verkfall
stæði einhvern tima þar sem
vélabókhald væri allsráðandi og
reglulegt eftirlit nauðsynlegt.
Vilja verðjöfnun
á símaþjónustu
A þingi sem haldið var á vegum
Fjórðungssambands Norðlend-
inga fyrir skömmu var m.a. fjall-
að um simamál. Það var bent á,
að simanotendur á höfuðborgar-
svæðinu geti hringt i 10 sima-
númer innan svæðisins fyrir
sama gjald, sem ein minúta kost-
ar frá fjarlægari landshlutum til
Reykjavikur.
Nú er i vinnslu hjá Fjórðungs-
sambandinu skýrsla um gjald-
skrármismun hjá simanum.
Tekið er dæmi um gjaldskrármis-
mun. Fyrirtæki á Akureyri sem
þarf að hringja til Reykjavikur
fimm simtöl á dag, sem taka að
meðaltali þrjár minútur og er þá
miðað við 250 starfsdaga, þarf að
greiða fyrir það kr. 274.500 á ári,
eða tæpar 1.000 krónur á starfs-
dag. Fyrirtæki i Reykjavik
mundi greiða fyrir jafnmörg um-
framsimtöl á höruðborgarsvæð-
inu kr. 9.150 á ári eða 37 krónur á
starfsdag.
Þingið krefst þess að þessi
aðstöðumunur verði jafnaður og
sama gjald tekið fyrir sömu
simaþjónusti, hvar sem er á
landinu, án álags vegna fjarlægð-
ar. Ekki sé mikill vandi að jafna
þetta þar sem öll simaþjónusta er
rekin af einu rikisfyrirtæki.
Þingið telur verðjöfnun á sima-
þjónustu miklu auðveldari i
framkvæmd heldur en verðjöfnun
á bensini og oliu, þar sem um
þrjá dreifingaraðila er að ræða.
Jón hafði Jón með
2ja atkvæða mun!
Mikil spenna var rikjandi við
stjórnarkjör á þingi Alþýðusam-
bands Norðurlands sem haldið
var um helgina. Kosið var um tvo
menn i stöðu forseta Alþýðusam-
bandsins, þá Jón Karlsson frá
Sauðarkróki og Jón Ásgeirsson,
sem verið hefur forseti undanfar-
in tvö ár. Úrslit kosninganna urðu
þau að Jón Karlss. fékk 38 at-
kvæði en Jón Asgeirsson 36 oe var
þar með felldur úr forsetastóli.
Kosningin var skrifleg og voru
þeirnafnar til skiptis ofaná þegar
atkvæði voru talin, en lokatölur
urðu þær sem áður segir. Einnig
var kosið sérstaklega um aðra
stjórnarmenn og urðu úrslit þau
að Alþýðubandalagsmenn hlutu
aðeins tvo menn kjörna i stjórn og
misstu þar með meirihluta sinn.
Mikin átök hafa átt sér stað innan
Alþýðusambands Norðurlands á
undanförnum árum. Það sem réði
úrslitum i þessum kosningum var
það, að meirihluti Einingar á
Akureyri, sem er stærsta félagið
innan sambandsins, studdi Jón
Karlsson sem er Alþýðuflokks-
maður. Aðrir i stjórn voru kjörn-
ir: Jón Ingimarsson, Akureyri,
Kolbeinn Friðbjarnarson, Siglu-
firði, Guðjón Jónsson, Eyjafirði
og ölafur Aðalsteinsson, Akur-
eyri.
1 stuttu samtali við Alþýðublað-
ið sagði hinn nýkjörni frmaður að
hann ætti von á góðu samstarfi
innan stjórnarinnar og að hún
myndi koma saman innan
skamms, enda stórmál framund-
an þar sem væru nýir kjarasamn-
ingar.
Atvinnuleysi í
Keflavík
A annað hundrað manns hafa
látið skrá sig atvinnulausa i
Keflavik þar sem þrjú stærstu
frystihúsin á staðnum hafa ekki
hafið starfrækslu að nýju eftir
stöðvun bátaflotans. Forráða-
menn þeirra hafa lýst þvi yfir að
húsin fari ekki i gang aftur ef
samsetning aflans verður svipuð.
það er að segja ufsi og karfi að
mestu og muni þá togararnir
látnir sigla með aflann. Ennfrem-
ur haf? þeir sett það skilyrði að
húsin fái frekari fyrirgreiðslu
banka og stjórnvalda.
Samstarfsnefnd verkalýðsfé-
laganna við Faxaflóa gekk á fund
forsætisráðherra i gærmorgun og
lýsti áhyggjum sinum yfir þvi
ástandi sem er að skapast á þessu
svæði og virðist eiga eftir að
versna nema gripið verði til ein-
hverra ráðstafana. Engin ákveð-
in svör fengust á þessum fundi.
Tveim lestum
minna í nefið
Svo sem kunnugt er stendur nú
yfir varnarvika gegn reykingum
á vegum Samstarfsnefndar um
reykingavarnir og beinist þvi at-
hygli manna einkum að þvi tóbaki
sem reykt er, en þess má geta hér
i lokin, að neftóbakssala hefur
farið minnkandi undanfarin ár.
Hún reyndist 15,4 lestir fyrstu niu
mánuði ársins 1974, en fór niður i
13lestir frá ársbyrjun til septem-
berloka i ár. Hafa tslendingar þvi
tekið 2,4 lestum minna i nefið á
þessu timabili i ár en i fyrra.
Alþýðublaöið
Þriðjudagur 4. nóvember 1975