Alþýðublaðið - 04.11.1975, Blaðsíða 5

Skuggi
yfir
Tndlandi
Hinn 15. ágúst 1947 flutti fyrsti
forsætisráðherra Indlands, Jawa-
harlal Nehru, ræðu i tilefni þess
að Indland hafði hlotið sjálfstæði.
í þessari sögulegu ræðu sagði
Nehru: „Indland mun vakna til
lifsins og frelsisins.” 011 heims
byggðin hlýddi með hrifningu á
þessa yfirlýsingu þjóðarleiðtog-
ans og Indverjar sjálfir fylltust
þjóðarstolti yfir þvi að Indland,
þessi önnur fjölmennasta þjóð
heimsins, tæki forystu 1 þessum
heimshluta, um það að setja á
stofn lýðveldi þar sem almenn
mannréttindi yrðu virt og þegn-
unum yrði tryggt réttaröryggi og
atvinnuöryggi.
Þjóðfélagslegt ástand var að
visu hörmulegt i landinu, hungur
og almenn fáfræði, en þrátt fyrir
það átti Indland þá nýja upprenn-
andi stétt ungra og vaskra hug-
sjónamanna, sem hlotið höfðu
menntun sina i Bretlandi og öðr-
um menningarlöndum Vestur-
landa. Það má þvi segja að lýð-
ræðissinnar um allan heim hafi
haft fyllstu ástæðu til að vera
bjartsýnir um framtið landsins og
um leið hugleitt þau margvislegu
menningaráhrif, sem nýtt frjálst
Indland hefði á nærliggjandi
þjóðir og alþjóðleg samskipti al-
mennt.
Þvi er heldur ekki að leyna að
Indland hefur lengst af notið
mikillar virðingar á alþjóðavett-
vangi. Að visu hefur árangur i
uppbyggingu landsins ekki orðið
sem skyldi en á þvi munu án efa
vera margar skýringar, sem ekki
verða ræddar hér að sinni.
Hinn 26. júni 1975, tuttugu og
átta árum eftir að Nehru flutti
sina áhrifamiklu ræðu, var önnur
áhrifamikil ræða flutt indversku
þjóðinni og reyndar allri heims-
byggðinni. í þetta sinn var það
Indira Gandhi, dóttir Nehrus,
sem flutti þjóðinni boðskap sinn. 1
ræðusinni sagði Indira Gandhi að
indverska þjóðin gæti ekki lengur
haldiðáframá braut lýðræðislegs
stjórnskipulags, i það minnsta
ekki fyrst um sinn. Hún sagði að
þjóðarnauðsyn krefðist þess, að
lýðræðislegt réttarfar yrði af-
numið um stund meðan stjórn-
völd ynnu að þvi að koma á póli-
tisku jafnvægi i landinu. Hún
sagði að andstæðingar stjórn
valda, stjórnarandstaðan/ynni að
þvi að gera sig tortryggilega i
augum almennings i landinu og
auk þess hefði gagnrýni þeirra
lamandi áhrif á allt stjórnkerfi
landsins sem siðan hefði mjög
neikvæð áhrif erlendis og leiddi til
þess að virðing landsins útávið
færi dvinandi.
I framhaldi af þessum skýring-
um lét Indira Gandhi handtaka
flesta af helztu forystumönnum
stjórnarandstöðunnar og þar á
meðal leiðtoga Jafnaðarmanna
Jayaprakash Narayan, sem hafði
beitt sér fyrir þvi að afhjúpa spill-
ingu i embættismannakerfi og
stjórnkerfi landsins. Þessi 73 ára
gamli baráttumaður og hug-
sjónamaður var settur i varðhald
og situr þar enn ásamt þúsundum
annarra pólitiskra fanga.
Þá var gefin fyrirskipun um
stifa ritskoðun á öllum dagblöð-
um landsins, útvarpi og sjón-
varpi. Erlendir fréttamenn voru
reknir út landi hópum saman og
þeirsem eftir voru urðu að fallast
á ritskoðun á þvi efni, sem þeir
sendu frá sér. Um þessa fáu
fréttamenn, sem eftir voru, má
reyndar segja, að þeim gafstyfir-
leitt litill kosturá að sjá og heyra,
það sem þeir helzt höfðu áhuga á.
Til dæmis var öllum erlendum
fréttamönnum meinað að hlýða á
réttarhöld vegna pólitiskra mál-
efna, eða heimsækja pólitiska
fanga, svo nokkuð sé nefnt.
Þrátt fyrir þessar fasistisku að-
gerðir berast þó fréttir frá Ind-
landi. Augljóst er að almenn
mannréttindi hafa nú verið skert
mjög raunverulega og stjórnvöld
eru á varðbergi gegn hvers konar
gagnrýni. Ýmsir hafa verið að
velta þvi fyrir sér hvort Indland
sé í raun og veru komið á það stig,
að lýðræðislegt stjórnarform geti
viðgengizt i landinu. Þeir, sem
reynt hafa að verja aðgerðir
stjórnarinnar benda á, að st jórnin
og þá fyrst og fremst forsætisráð-
herrann, hafi orðið að gripa i
taumana. Ef ekki, hefði alger
upplausn skapazt i landinu og
Indira Gandhi hefði, ef til vill,
orðið að láta af störfum fyrir
embættisafglöp og ýmisskonar
fjármálaóreiðu og mútur. Þeir
telja þvi að styrkur Indiru Gandhi
sé eintnitt fólginn i þvi að láta
hart mæta hörðu. Yfirleitt munu
fréttaskýrendur á Vesturlöndum
sammála um að spillingin i ind-
verska stjórnkerfinu sé einhver
sú mesta i heiminum. Gagnrýnin
á þvi án efa við mikil rök að styðj-
ast. En þvi er nú einu sinni svo
farið með þá sem valdið hafa, að
þeir vilja ógjarnan undirskrifa
sinn eigin dauðadóm. Það er þess
vegna sem Indira Gandhi neitaði
að opinbera spillinguna i stjórn-
kerfinu. En það var ekki nóg. Hún
þurfti einnig að sjá til þess, að
þeir sem börðust gegn þessari
spillingu yrðu settir undir lás og
slá. Með öðrum orðum lýðræðið
var afnumið á Indlandi.
Viðbrögð fjölmiðla og stjórn-
málamanna utan Indlands hafa
yfirleitt verið Indiru Gandhi mjög
óhagstæð. Hún og stjórn hennar
hafa þvi sett á stað mikla herferð
til þess að réttlæta aðgerðirnar.
Þessi herferð beinist fyrst og
fremst gegn forystumönnum
stjórnarandstöðunnar sem flestir
eru enn i fangelsum og geta þvi
ekki tekið þátt i umræðum né
skýrt sitt mál. Enginn vafi er á
þvi að þessar aðgerðir hafa haft
sin áhrif i landinu sjálfu, en
útávið hefur hróður Indlands
minnkað með hverjum degi sem
liður.
Fyrir hugsjónamenn og braut-
ryðjendur, sem á sinum tima
þurftu að færa miklar fórnir i
sjálfstæðisbaráttu Indlands,
hljóta þetta að vera þung örlög.
Aftursætismaðurinn
er hið mesta þarfaþing
Aftursætisökumenn
geta verið gagnlegir, seg-
ir i nýútkominni skýrslu,
sem hjólbarðaframleið-
andi einn hefur látið
gera. Niðurstöður slysa-
rannsókna um allan heim
sýna að umferðaróhöpp
eiga sér flest stað þegar
ökumaðurinn er einn í
bílnum.
Syfjaður, athyglisljór öku-
maður sér ekki umferðarmerk-
in og tekur ekki eftir þvi hvenær
akstursskilyrði versna.
Hinn ræðni farþegi, hversu
illa séður sem hann annars kann
að vera, verkar sem auka augu
og eyru og auðveldar bilstjóran-
um að halda vöku sinni. Hér er
listi yfir aðstæður, þar sem aft-
ursætisökumaðurinn svonefndi
getur vcrið gagnlegur, sam-
kvæmt skýrslunni:
HANN fylgist með vegakort-
inu ef um lengri akstur er að
ræða og gáir að vegamerkjun-
um og umferðamerkjum.
HANN gætir þess að hurðir
séu vel lokaðar og sér til þess að
aðrir farþegar, einkum börn,
séu ekki að fitla við hurðarhúna.
HANN tekur eftir þreytu-
merkjum hjá bilstjóranum og
leysir hann af smástund ef hann
getur, en fær hann til að hætta
akstri ctla.
Börnin
HANN gætir barnanna og seg-
ir þeim sögur svo þau séu siður
nuddandi og nagandi og fari
þannig i taugarnar á bilstjóran-
um.
HANN heldur afturgluggan-
um hreinum og gætir þcss að
þar séu ekki yfirhafnir eða laus-
ir smáhlutir, sem byrgja sýn og
geta orsakað hættu.
HANN stjórnar útvarpinu,
hækkar eða lækkar eftir þörf-
um, skiptir um stöð eða man að
kveikja þegar veðurfréttirnar
koma.
Skýrslan bendir lika á að þessi
oft á tiðum illa séði farþegi geti
gert ferðina ánægjulegri og
öruggari með þvi að sjá um
smáatriði eins og að kveikja i
sigarettu fyrir ökumanninn.
Fjölkvæni algengt í Bandaríkjunum
I Bandarikjunum, vöggu kven-
frelsishreyfingarinnar, stunda
milli 25-30.000 karlmenn fjöl-
kvæni. Engar nákvæmar tölur
eru til um fjölda þeirra kvenna,
sem hafa sætt sig við að búa i
félagi um mann sinn, en sam-
kvæmt danska blaðinu Aktuelt er
áætlað að þær séu nú um 100.000.
Það þýðir i raun að hver karl-
maður sem býr við fjölkvæni
hefur þrjár til fjórar konur i sæng
sinni. Fjölkvæni er að sjálfsögðu
bannað með lögum, svo hér er
ekki um vigða sambúð að ræða.
Meginþorri þessa fólks býr i
smáþorpum i fjallarikjunum
Montana og Nevada, svo og Idaho
og Arizona og i mormónarikinu
Einnig er nokkuð um þenn-
an sambýlishátt í Mexikó og Kan-
ada aö sögn sömu heimilda.
Rödd jafnaðarstefnunnar
|alþýðu|
Eina úrræðið
Það leynir sér ekki, að rikisstjórnin er búin að
missa alla stjórn á þjóðarskútunni. Almenning-
ur i landinu er búinn að gefast upp á henni. Það
sýna þær aðgerðir, sem menn hafa gripið til
þegar allt hefur verið komið i óefni. Rikisstjórn-
in fæst ekki til eins né neins nema henni sé stillt
upp við vegg. Þá fyrst er eins og ráðherrarnir
taki við sér og hefji undirbúning að aðgerðum,
sem löngu eru orðnar knýjandi.
Þegar við erfiðleika er að etja i þjóðarbú-
skapnum er ljóst, að við þá verður ekki ráðið
nema þjóðin standi saman um lausn þeirra.
Rikisstjórn getur ekki leyst slik vandamál i and-
stöðu við t.d. aðila vinnumarkaðarins. Þvi
traustari samvinnu, sem hún getur stofnað til
við þá um lausn vandans, þeim mun auðveldari
verður hann viðfangs. Þvi fleiri hagsmunaaðil-
ar, sem eru samábyrgir um ákveðnar lausnir,
þeim mun meiri von er til þess, að þær beri ár-
angur.
Þetta hefur Alþýðuflokknum lengi verið ljóst.
í kosningabaráttunni i fyrravor þegar öllum
hugsandi mönnum var orðið ljóst hvert stefndi i
efnahagsmálum þjóðarinnar lögðu talsmenn Al-
þýðuflokksins þunga áherzlu á, að sú rikis-
stjórn, sem við tæki, gerði sér far um að koma á
traustri samvinnu við aðila vinnumarkaðarins,
fyrst og fremst verkalýðssamtökin, um, hvernig
við málum skyldi brugðizt. í stjórnarmyndun-
arviðræðum, sem fram fóru að kosningunum
loknum, lagði Alþýðuflokkurinn mjög þunga á-
herzlu á einmitt þetta atriði, en aðrir stjórn-
málaflokkar og þá fyrst og fremst Framsóknar-
flokkurinn aftóku það með öllu. Og nú hefur
Framsóknarflokkurinn fengið að spreyta sig
einn með ihaldinu i rikisstjórn, sem hefur rýrt
sig öllu trausti sakir getuleysis og stirfni — og
vandinn er nú enn meiri en hann var fyrir einu
og hálfu ári, þegar þessi rikisstjórn tók við völd-
um.
Hafi menn eitthvað getað lært af þessari
reynslu þá ætti það að vera, að vandamál eins
og þau, sem við er að fást i efnahagsmálum
þjóðarinnar, verða ekki leyst nema af ábyrgri
rikisstjórn, sem gerir sér far um að hafa sam-
ráð og samvinnu við hagsmunasamtökin i land-
inu, og þá fyrst og fremst verkalýðshreyfing-
una. Það er enn ekki orðið of seint að gripa til
þessa úrræðis. Verkalýðshreyfingin hefur enn
einu sinni boðið samstarf, en núverandi rikis-
stjórn hefur ekki virt það tilboð svars frekar en
önnur af svipuðu tagi, sem henni hafa verið
gerð. Það er þvi ljóst orðið, að rikisstjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknarflokksins annað
hvort getur ekki eða vill ekki velja þá leið, sem
leitt getur til árangurs i baráttunni við óðaverð-
bólguna. Áframhaldandi seta hennar mun þvi
aðeins skapa enn meiri vandræði fyrir þjóðina.
öll ytri ummerki benda til þes, að rikisstjórn-
in eigi ekki langt eftir. Hún hefur misnotað öll
sin tækifæri og glutrað úr höndum sér öllum sin-
um verkefnum. Á einum stað á landinu hefur
hún þó enn tökin, en það er innan veggja Alþing-
is. Spurningin er aðeins sú hversu lengi þau tök
endast henni til lifs eftir að hún hefur fyrir löngu
gefið upp á,bátinn allar tilraunir til þess að hafa
stjórn á þjóðarskútunni.
Þriðjudagur 4. nóvember 1975
Alþýðublaðið