Alþýðublaðið - 29.06.1976, Blaðsíða 6

6 VIÐHORF
Þriöjudagur 29. júní 1976.
alþýöu-
blaöiö
Stafsetning haldist
Borgfirzkar konur
mótfallnar saka-
málakvikmyndum
t Alþbl. 15. júni sendir þú mér
kveöju og skerö hana ekki vö
nögl.
Fyrsta hlutann helgar þú
þeim, sem i öndveröu beittu sér
gegn þvi aö börn og unglingar
væru neydd til aö læra z-u.
Ekki vandar þú þeim þjóö-
kunnu kennurum , sem ég nafn-
greindi, kveöjurnar, og ert meö
alls konar dylgjur i þeirra garö.
Þeir sem þá þekktu munu meta
þær aö veröleikum.
Barnakennarar, hinn nafn-
lausi pokalýöur, fá lika sinn
skerf. Þú viröist jafnvel ekki
telja þá til skólamanna. Þú seg-
ir: „Máske mega skólamenn
eiga von á aö barnakennarar
beiti sér næst fyrir afnámi n-
anna.”
Langlokuna um próf. Finn
Jónsson heföir þú átt aö spara
þér. Hún sannar á engan hátt aö
ummæli hans um z-una séu
röng.
Þú heldur þvi fram, aö próf.
Halldór Halldórsson hafi veriö
kúgaöur til aö fylgja niöurfell-
ingu z-unnar á hliöstæöan hátt
og Arni Oddsson var neyddur
meö dönsku hervaldi til undir-
skrifta i Kópavogi. Nú var kúg-
arinn Magnús Torfi ólafsson.
Mikil er z-an, -afnám hennar
er á borö viö afsal landsrétt-
inda.
Ótrúlegt finnst mér, aö próf.
Halldór hafi látiö kúga sig til
fylgis viö niöurfellingu z-unnar
ef hann taldi slikt þau málspjöll
sem þú vilt vera láta.
Þótt Halldór fylgi fyrri staf-
setningu, á þvi sem hann ritar,
segir þaö ekkert til um, hvort
hann taldi stafsetningarbreyt-
inguna eiga rétt á sér eöa ekki.
Svo er þaö stóra bomban, þar
sem þú samkvæmt oröaiagi
þinu iklæöist gervi sögualdar-
kappa og stillir mér upp viö
vegg og heimtar meö þjósti, aö
ég skýri hvað sé átt viö meÖ
setningunni, „Þeir hafa oft ást
viö”. Ef þér nægir ekki skýring
þin, að hér sé e.t.v. átt viö kyn-
villu, ræö ég þér til aö lesa
tiunda kafla i bókinni - Islensk
réttritun eftir próf. Halldór
Halldórsson.
Hvað átt þú viö meö þvi, að
segja aö framburöur breytist ef
z er felld niður?
Ekki get ég fundiö aö afnám z-
u sé á nokkurn hátt tengt lin-
mæli.
Ég er þér sammála, aö lin-
mæli og flámæli eru mjög hvim-
leiö og skólum ber skylda til aö
vinna gegn þeim.
Lokaorð til
Odds Sigurjónssonar,
fyrrverandi skólastjóra
Þjálfun nemenda i skýrum
framburöi tel ég þvi einn af
mikilsveröustu þáttum móöur-
málskennslu. Skýr framburöur
auöveldar meðal annars rétta
stafsetningu.
Þú talar meö litilsvirðingu um
þaö, sem ég hef nefnt lifandi
þætti móöurmálsins. Ég skil
það. Z-an „hið stofnlæga hijóö”
er sá tjóöurhæll sem þú snýst
um. Ef kennsla þessa „stofn-
læga hljóös” er vanrækt er mál-
skilningur i voöa, aö þinu mati.
Ennfremur segir þú:
„1 annan stað þekki ég ofur-
litiö til árangurs af kennslu i
hinu lifandi máli z-ulausu nem-
endanna...”
Þarna sést svo aö ekki verður
um villst, án z-ukennslu er ekki
aö vænta verulegs árangurs i
námi móöurmálsins, aö þinu
áliti.
Litla trú hef ég á, aö hættum
þeim sem nú steöja aö íslenskri
tungu veröi bægt frá meö z-u-
kennslu, auknum stafsetningar-
æfingum og fimleikum i mál-
fræöi. Slik kennsla hefur mjög
takmarkaö gildi til aö efla mál-
smekk og málskilning.
Enginn má skilja orö min svo,
aö ég telji stafsetningu og mál-
fræöi ómerka og ónauösynlega
þætti I kennslu móöurmálsins.
En þeim hefur aö minu mati
veriö skipaöur of hár sess i is-
lenskukennslu. Margt i mál-
fræöi, sem engum tilgangi þjón-
ar fyrir notkun málsins, á aö
fella niöur.
Hugleiöingar um Miöbæjar-
skólann er þér enn ofarlega i
huga. Islenskukennarar i ung-
lingadeildum skólans kenndu
ekki i barnadeildunum. Ég var i
þvi sambandi laus við allt
„nöldur”. Viltu ekki reyna aö fá
þaö staöfest hjá einhverjum
kunnugum, að ég hafi spillt fyrir
z-ukennslu i skólanum.
Þú talar mikiö um reynsluna.
— Já, það hlýtur aö vera
dásamleg reynsla aö hafa notiö
þess i fjörutiu ár aö hafa ræktað
hiö nytsama blóm, z-una á akri
islenskrar stafsetningar.
Pálmi Jósefsson
1 lok siöasta mánaöar hélt
Samband borgfirzkra kvenna 45.
aöalfund sinn i bændaskólanum á
Hvanneyri.
Fjölmargar ályktanir voru
gerðar, sem lutu flestar aö
réttindamálum kvenna. Meðal
annars var skoraö á sveitar-
stjórnir i Mýra- og
Borgarfjaröarsýslu að koma á fót
jafnréttisnefndum i svipuöu
formi og þegar hafa hafiö störf i
þéttbýliskjörnum hér á landi.
Nefndirnar eiga meöal annars aö
gera úttekt á stööu konunnar i
sveitarfélögunum og vinna aö
skrá um óskir kvenna i sveitar-
félögunum, um stjórnun og rekst-
ur þeirra. Þá var skorað á konur
aö nota sér þau réttindi sin aö
ganga i búnaöarfélög.
I sambandi borgfirzkra kvenna
eru 17 kvenfélög en félagar alls
eru 882. Sambandiö er eignaraöili
að Minningarsjóði Guömundar
Böðvarssonar, sem á hús skálds-
ins aö Kirkjubóli i Borgarfirði. A
siöast liönu ári dvöldu nokkrir
listamenn i húsinu.
Stjórn Sambands borgfirzkra
kvenna skipa: Magdalena Ingi-
mundardóttir, formaöur,
Brynhildur Ey jólf sdóttir,
Kristjana Höskuldsdóttir,Þórunn
Eiriksdóttir og Guörún
Jónsdóttir.
Þessi tillaga var meöal annarra
samþykkt á fundinum:
45. aöalfundur Sambands
borgfirzkra kvenna haldinn aö
Hvanneyri 28. og 29. mai 1976
lýsir ábyrgö á hendur mennta-
málaráös og menningarsjóöi aö
veita þann 13. april s.l., eina
milljón úr menningarsjóöi til töku
islenzkrar sakamálamyndar,
þrátt fyrir þaö viti til varnaðar,
sem hin illræmda 17 milljóna
kvikmynd sjónvarpsins um
Lénharð fógeta hefði átt aö vera
þeim. Einnig telur fundurinn, aö
glæpastarfsemi sé oröin ærin hér
á landi, þó aö sjónvarpið haldi
ekki sýnikennslu á morðum og
hverskyns ööru ofbeidi og
glæpum, óaflátanlega að börnum
og fullorðnum eins og þaö hefur
gert hingað til.
Útivistarferðir vaxa að vinsældum
Mánudaginn 21. júni stóö
feröafélagiö tJtivist fyrir^sól-
stööuferö” út i Viöey undir leiö-
sögn þeirra Siguröar Llndal og
örlygs Hálfdánarsonar. Aö sögn
Jóns I. Bjarnasonar, ritara
félagsins Útivistar, var feröin
mjög vel heppnuö i alla staöi og
þátttakan algert met — 387
manns. Fólkiö var selflutt út i
eyna.þar sem siöan var tendraö
bál 1 fjörunni og hlustaö á frá-
sagnir leiösögumannanna um
þennan sögustaö.
Jón sagöi ennfremur aö þátt-
taka i feröum útivistar heföi
aldrei veriö jafn góö og nú. Frá
áramótum hafa um 3000 manns
tekið þátt I feröum félagsins, en
þaö er sami fjöldi þátttakenda
og náöist á 9 mánuöum i fyrra.
Félagið er opiö öllum sem
gaman hafa af þvl aö feröast og
njóta náttúrufeguröar landsins.
Útivist leggur áherzlu á aö hafa
þjálfaöa og góöa fararstjóra i
hverri ferö, þannig aö öryggi
feröalanganna sé hiö bezta. Jón
vildi taka þaö fram aö öllum
börnum innan viö fermingu
væri boöin ókeypis þátttaka, ef
þau væru i fylgd meö full-
orönum aöstandendum. Væri
þetta fyrirkomulag mjög vin-
sælt meöal barnmargra fjöl-
skyldna, sem ef til vill heföu
ekki tök á þvl aö feröast á annan
hátt.
Næsta helgarferö Útivistar
veröur helgina 25.-27. júni og
verður fariö á Tindafjallajökul,
Tryggvi Halldórssson, vanur
jöklamaöur, veröur fararstjóri
og gist veröur i góöum skála.
Skrifstofa félagsins er i
Lækjargötu 6 og má fá allar
upplýsingar varöandi félagiö
sjálft og feröir á þess vegum.
1. ársrit Útivisiar — fyrir áriö
1975 — er nýkomið út og er
eintak af þvi innifaliö i félags-
gjöldunum, auk þess sem
félagar Útivistar fá töluveröan
afslátt af feröum. AV
Islenskubættir Albyðublaðsins
eftir Guðna Kolbeinsson
Gisli Magnússon skrifaöi
þættinum og tindi i bréfi sinu
sitthvaö til sem hann haföi heyrt
eöa séö i fjölmiölum og sært
haföi málkennd hans. Skal nú
rætt um nokkuö af þvi.
Gisli segir:
„30. sept. sagöi fréttamaöur
sjónvarpsins frá leitum þeirra
Landmanna og komst m.a. svo
aö orði: „Féö virtist vel fram
gengiö — aöeins fáum kvöldum
eftir aö þessi leiöa villa var
rækilega leiörétt i þættinum
Daglegt mál. Sauöfé er vei eöa
illa fram gengið aö vori — þ.e.
undan vetri. Aö haustinu ber aö
hafa allt önnur orð um ásig-
komulag fjárins, útlit þess og
vænleika. Þetta veit hvertbarn I
sveit. Sams konar vitleysa stóö i
Dagblaöinu þ. 12/11 sl.”.
Þessi villa er tengd þeim
þjóöfélagsbreytingum sem orö-
iö hafa hérlendis á undanförn-
um árum og áratugum. Færri
en áöur þekkja nú þaö oröfæri
sem tengt er búskap og skepnu-
höldum. Og þeir sem eru vel
heima á þvi sviöi gætu kannski
illa fylgst meö samræðum hlaö-
freyja um störf sin og skildu
e.t.v. ekki til hlitar lýsingu bif-
vélavirkja á nýlokinni viögerð.
Hópar sem vinna sömu störf
eöa sinna sömu áhugamálum
skapa sér sérstakt oröfæri sem
er framandi öllum þeim sem
standa utan hvers tiltekins
hóps.
Dæmi um þetta er setning
sem GIsli tekur úr myndlista-
gagnrýni I Morgunblaðinu 27.
október:
„Massi andlits er dreginn
fram fremur en svipbrigöi...”
Annaö dæmi af þessu tagi er
málsgrein sem Gisli tekur úr
Timanum 3. sept.: „Ung stúlka
varð svo ofsastuöuö aö hún ætl-
aði aö kasta sér fram af svölun-
um i salnum.”
Att mun viö aö stúlkan hafi
verið i vimu af hassneyslu. Sá
hópur sem neytir þessa efnis
kallar þaö ýmsum nöfnum; m.a.
stuöog séu menn I vimu eru þeir
stuöaöir eöa stoned og gera þá
ýmist aö flippa eöa freaka út,
stundum eru þeir jafnvel koks-
aðir. Hassiö er einnig stundum
nefnt skitur, en ekki veit ég til
aö fleiri orö af þeim stofni hafi
fengið nýja merkingu og menn
undir áhrifum hass séu kallaöir
skitnir eöa skitugir ellegar þá
meö skitu.
En ónauösynleg og illskiljan-
leg og nánast ónothæf tökuorö
sem á engan hátt falla aö is-
lensku beygingakerfi heyrast
ekki einungis af vörum ung-
linga, hassneytenda eöa flytj-
enda dægurtónlistar. Þau eru
algeng hjá starfsmönnum
flestra atvinnugreina og
menntamenn gera sig margir
seka um slæma meðferö tung-
unnar.
Og ég verö aö játa þaö aö mér
þykir næstum þvi vænt um aö
sjá hið marghataöa orö törn —
sem rimar á móti vörn og hægt
er aö beygja á sama hátt — þeg-
ar mér verður hugsaö til þess aö
fyrir tiu árum starfaði ég hjá
Loftleiöum og var stundum beö-
innaötaka loadogskráá loads-
hítiö og setja siöan loadshitiö i
brifkeisiö.A þeim vinnustaö var
ekki talaö um hleösluskrá eöa
skjalatösku, og þar nefndust
ungbörn infantar.
Sérstakt orðfæri
einstakra hópa