Alþýðublaðið - 22.07.1976, Blaðsíða 6

6 VETTVANGUR
Fimmtudagur 22. júlí 1976. SSSS
Það færist í vöxt að íslend-
ingar ferðist um eigið land
- einnig í skipulögðum hópferðum
Alþýöublaðið fór þess á leit
viö forstjóra Ferðaskrifstofu
rikisins, Björn Vilmundarson,
að hann gæfi greinagott yfirlit
um starfsemi Ferðaskrifstof-
unnar. Hefur hann góðfúslega
við þvi orðið.
Starfsemi Ferðaskrifstofú
rikisins greinist i fjölmarga
þætti, og er einn hinn mikilvæg-
asti þeirra leiðbeiningar og
fyrirgreiðsla ferðamanna, inn-
Iendra sem erlendra, svo og
skipulagning orlofsferða og hef-
ur svo verið frá upphafi.
Orlofe- og hópferðir innan-
lands eru með tvennu móti, þ.e.
ferðir, er skrifstofan efnir til
sjálf og selur einstaklingum, og
hinsvegar ferðir er aðrir aðilar,
innlendir eða erlendir, stofna
til.en fela Ferðaskrifstofu rikis-
ins að annast á allar fram-
kvæmdir.
Meðal nýjunga i starfsemi
Ferðaskrifstofu rikisins má
telja, aö skrifstofan hefur lagt
aukna áherzlu á að hvetja
íslendinga til að ferðastum sitt
eigiðland. 1 þvi skyni hafa m.a.
verið skipulagðar og auglýstar
hópferðir um landið, þar sem
gist er og borðað á hótelum.
Ferðaskrifstofa rikisins efndi
i fyrrahaust i tilraunaskyni til
nokkurra shkra hringferða um
landið, er auglýstar voru sér-
staklega á innanlandsmarkaði,
og reyndust þær svo vinsælar,
að i ár er haldið lengra á sömu
braut og auk hringferðanna um
landið allt, efnt til viku hring-
ferða um Snæfellsnes og Vest-
firði, þar sem farin er hringur-
inn um Snæfellsnes, siðan siglt
yfir Breiðafjörð til Brjánslækj-
ar og Vestfirðir skoðaðir ræki-
lega, og þá farin hinn nýji hring-
vegur um ísafjarðardjúp, er
opnaður var i fyrra.
Um árabil hefur Islendingum
aðallega, hvað innanlandsferðir
snertir, gefist kostur á fjalla-
ferðum með gistingu i tjöldum
eða skálum, eöa þá gönguferð-
um, en i ljós hefur komið, að
þeir eru fjölmargir, er ekki eiga
eigin bifreið og ekki treysta sér
til að gista i tjöldum eða ferðast
um óbyggðir, og kunna þvi vel
að meta þá nýbreytni að eiga
þess kost að feröast um byggðir
landsins iþægilegum langferöa-
bifreiðum undir leiðsögn farar-
stjóra og gista og borða á hótel-
um.
Á þessu sumri hafa verið
skipulagðar og auglýstar, aðal-
lega á erlendum markaði, sam-
tals 56 eigin ferðir skrifstof-
unnar á timabilinu frá 3. júni til
ágústloka. Ein vinsælasta ferðin
er 10-daga hringferð og er i
þeirri ferð komið við á öllum
fjölsóttustu ferðamannastöðum
landsins, en brottför frá
Reykjavlk er tvisvar i viku allt
sumarið. Þá eru vikulega farn-
ar tvær 6-daga ferðir og er i
annarri þeirra farið um allt
Suðurland allt austur á Skeiðar-
ársand og i Skaftafell og enn-
fremur um Borgarfjörð, en i
hinni ferðinni er ekið noröur
Sprengisand til Akureyrar og
Mývatns, siðan er haldið um
Skagafjörð I Húnavatnssýslu og
hún skoðuð, en að lokum farið
suður Kjöl. Þá efnir Ferðaskrif-
stofa rikisins til nokkurra svo-
kallaðra „sérferða”, en i þeim
ferðum er lögð sérstök áherzla
t.d. á fuglaskoðun, jaröfræði eða
sögustaði.
Hópferöir þær, er aðrir aðilar
stofna til, en Feröaskrifstofa
rikisins framkvæmir verða með
svipuðum hætti og undanfarin
ár, og er vonast til að þátttak-
endur i þeim verði ekki mikið
færri en i fyrra, en sumir hinna
erlendu aðila voru i haust, að
þvi er nú er að koma i ljós, óhóf-
lega bjartsýnir á sölumöguleika
sina á Islandsferðum, og hefur
þvi nú, eins og reyndar éinnig
stundum áöur, nokkuð borið á
afpöntunum.
Einstaklingsferðir hér á
landi, er Ferðaskrifstofa rikis-
ins skipuleggur, skipta hundr-
uðum oger ferðatiminn ailt frá
einum degi upp i 3-4 vikur. 1
þessar ferðir er sdt ýmist af er-
lendum ferðaskrifstofum eða
einstakir feröamenn panta þátt-
töku bréflega eða kaupa hana
þegartil landsinser komið. Þótt
þessar ferðir láti litið yfir sér,
eru þær næsta mikilvægur
þáttur i starfi skrifstofunnar.
Þessir einstaklingar ferðast oft
mikið og viða um landið og
skipulagning og framkvæmd
ferðanna krefst oft talsverðrar
fyrirhafnar. Þeir, er notfæra sér
þessa þjónustu Ferðaskrifstofu
rikisins, eru svo til eingöngu
útlendingar, en heldur virðist
það þó vera að aukast að Islend-
ingar láti ferðaskrifstofu skipu-
leggja feröir sinar innanlands.
Á undan skipulagningu ein-
staklingsferðar fyrir útlending
fara oft fram miklar bréfa-
skriftir við viðkomandi, sem
þarf að fræðast um margt við-
komandi land og þjóð, áður en
hann ákveöur Islandsferð. Á
þetta einnig viö um þá, sem
taka þátt i hópferðum skrifstof-
unnar eða erlendra ferðaskrif-
stofa. Enda er það svo að veru-
legur þáttur i landkynningar-
starfsemi Ferðaskrifstofu rikis-
ins er einmitt bréfaskriftir við
einstaklinga og fyrirtæki,
blaðamenn og aðra er vilja
fræðast um landið, og er þá
spurt um hina margvislegustu
hluti. Sumar spurningar er hægt
aðsvara með þvi að senda bækl-
inga eða fjölrituð upplýsinga-
blöð, er framleidd eru svo
þúsundum skiptir, en i öðrum
tilvikum verður að svara fyrir-
spyrjenda með persónulegu
bréfi.
Sala utanlandsferða er einnig
þáttur i starfi Ferðaskrifstofú
rikisins og hefur svo verið siðan
um eða rétt fyrir 1950. Skrifstof-
an skipuleggurekki lengur eigin
hópferðir til útlanda, heldur
hefur sú starfsemi færzt yfir á
einkaferðaskrifstofurnar.
Meginverkefni þessarar deildar
er nú skipulagning ferða og sala
farseðla til þeirra embættis-
mannaogannarra, er ferðast á
kostnaðhins opinbera, en einnig
eru seldar þar fjölmargar ein-
staklingsferðir. Skrifstofan út-
vegar viöskiptavinum sinum
gistingu erlendis svo og hvers
konar þjónustu aöra, er óskað er
eftir.
Mjög hefur það háð þróun
ferðamála hér á landi, hversu
léleg nýting er á hótelum og öðr-
um þjónustufyrirtækjum utan
þriggja mánaða annatimabils
um hásumarið. Ferðaskrifstofa
rikisins telur það mjög mikil-
vægt að unnið verði markvisst
að þvi að auka hér ráðstefnu-
hald utan háannatimans, og þá
sérstaklega vor og haust. Mun
Feröaskrifstofa rikisins á þessu
ári annast framkvæmdir vegna
tveggja norrænna ráðstefna hér
i Reykjavik.
Eitt mikilvægasta verkefni
Ferðaskrifstofu rikisins sam-
kvæmt lögum þeim, er i gildi
hafa verið undanfarin ár, er þó
,,að annast landkynningu, vinna
aö þvi að vekja athygli ferða-
manna á landinuog kynna það á
þann hátt, að menn fái sem
gleggsta hugmynd um lands- og
þjóöháttu, menningu, atvinnulif
og framleiðslu. Skal Ferðaskrif-
stofa rikisins hafa samvinnu við
utanrikisráðuneytið og Ferða-
málaráð um þessi mál”.
Hér að framan hefur aðeins
verið minnst á þann þátt land-
kynningarinnar sem felst i
bréfaskiftum við einstaklinga,
fyrirtæki og fleiri og dreifingu
bæklinga, en bæklingar, bæðl
með almennum fróðleik um
landið, svo og um önnur af-
mörkuð efni, eru prentaðir svo
hundruðum þúsunda skiptir og
dreift erlendis eftir ýmsum-
leiðum. Þá hefur skrifstofan
staðið aö gerð nokkurra kvik-
mynda, er dreift hefur verið i
fjölda eintaka á mörgum tungu-
málum. Þessar kvikmyndir eru
sýndar I sjónvarpi viðsvegar
um lönd, á fundum hjá félögum
og starfshópum, i skólum og
viða annarsstaðar. Einnig
annast Ferðaskrifstofa rikisins
móttöku og veitir fyrirgreiðslu
erlendum blaðamönnum, rit-
höfundum, ljósmyndurum og
kvikmyndatökumönnum, er til
landsins koma. T.d. var hér
nýverið á ferð danskur kvik-
myndatökumaður, er ferðaðist
um landið og tók efni I mynd, er
hann mun frumsýna á norrænni
mennningarviku i Randers i
Danmörku i haust og sýna siðan
áfram viðsvegar um Norður-
löndin. Þá hefur skrifstofan
komið sér upp nokkru safni ljós-
mynda, er hún lætur erlendum
blaðamönnum og rithöfundum i
té, þeim er ekki hafa sjálfir kost
á þvi' að taka myndir.
Um nokkurra ára bil hefur
ferðaskrifstofa rikisins átt sam-
starf við hin Norðurlöndin um
reksturupplýsingaskrifstofa er-
lendis. A þessu sviði má helst
íslenskubættir Albyðublaðsins
eftir Guðna Kolbeinsson
í siöasta þætti varð mér tið-
rætt um orðið atferliog lagðist
fremur gegn ýmsum nýjum
merkingum sem þvi hafa verið
gefnar upp á siðkastið.
Þá er þess að gæta að ekki er
heppilegt að nota samnefnarann
fyrir einstaka nefnara i dæm-
inu. Enda þótt 30 sé samnefnari
fyrir 5, 10 og 15, getur 30 ekki
móti þvi að nota orðið atferli
t.a.m. um verknað eða heila-
starfsemi er þaöað orðið er lif-
andi i tungunni sinni gömlu
merkingu: framkoma, verkn-
Enn um atferli
Mér er fullljóst að æskilegt er
fyrir sálfræðinga félagsfræð-
inga, uppeldis- og kennslufræð-
inga og aðra slika að hafa orð
yfir þaðsem á ensku kaliast be-
haviorismog nota það orð sem
samnefnara yfir ýmis hugtök. —
Setjumnú svo aðorðið atferlisé
notað sem slikur samnefnari.
komið i stað 5 né 10 né 15. Og þó
svo að við veljum þann kostinn
að kalla kunnáttu, skilning,
teiknun og skrift einu nafni at-
fcrlier best að láta hvert þess-
ara fyrirbæra halda sinu nafni
og fara ekki að tala um atferlið
að skilja o.þ.h.
En það sem einkum mælir á
aður, hátterni eða annað keim-
likt, og þá oft i neikvæðri merk-
ingu. — Það er þessi merking
sem menn ósjálfrátt tengja orð-
inu þegar þeir sjá það eða heyra
og þess vegna hlýtur ný merk-
ing að eiga erfitt uppdráttar.
Þvi hefði, að minu mati verið
heppilegra að búa hér til nýyrði
eliegar þá að endurvekja orð
sem fyrir er I málinu en að
mestu eða öllu leyti er hætt að
nota.
Það mun þykja undarlegt at-
ferli aö eyða svo miklu af dýr-
mætum tim a i eitt orð — og mál
að linni. En ég vona að ég hafi
stutt með nokkrum rökum and-
úð mi'na á hinum nýju merking-
um orðins atferli og umræddri
notkun þess. Vænti ég þá einnig
að menn hafi rök þessi i huga
þegar þeir finna orð yfir hugtök
sem ekki hafa verið nefnd áður
á islensku.
Eftir að hafa lesið bæklinginn,
Nokkrar ábendingar um náms-
mat fór ég niður i menntamála-
ráðuneyti og fékk fjóra aðra
pésa hjá skólarannsóknadeild-
inni.
Málfar á pésum þessum er
svo virðulegt og hátiðlegt að
vart er hægt að lesa þá nema á
sparifötunum, og standandi, en
ég fann fátt sem telja má til
beinna mállýta. — Dæmi um
þennan virðulega stil má taka
úr bæklingi sem nefnist: Um
endurskoðun námsefnis i mynd-
og handmennt. Þar segir svo á
bls. 4:
„Samræmdur heildartilgang-
ur uppeldis er m.a. að vekja
gagnrýna hugsun til móttöku
þekkingar og tjáningar þeirrar
þekkingar i verki, þannig að
hver nemandi geti tengt þá
þekkingu vitrænum hæfileikum
sinum og leikni og öðlast dóm-
greind til að mynda sér ábyrga
skoðun á gildi innri og ytri verð-
mæta.”
1 bæklingi um endurskoðun
námsefnis i samfélagsfræði
segir á bls. 1:
„Námið verður raunvirkara
og tengist betur reynslu barns-
ins utan skóians ef námsgrein-
arnar eru ekki skildar að.”
Skilji ég þessa málsgrein rétt
merkir orðið raunvirkara hið
sama og orðið raunhæfara sem
fyrir er i tungunni og sé ég ekki
þörfina á þessu nýyrði:
Annað sem finna mætti að i
bæklingum þessum er slikur
tittlingaskitur að ég læt það ó-
gert.
Og það fannst mér dálitið
spaugilegt en jafnframt
ánægjulegt að hvergi skyldiég i
pésunum fjórum finna hið titt-
nefnda tiskuorð atferli, sem aft-
ur á móti riður hinum fimmta á
slig.