Alþýðublaðið - 16.12.1976, Blaðsíða 10

o
10 VETTVANGUR
Fimmtudagur 16. desember 1976
alþýöu*
blaóiö
Fimmtudagur 16. desember 1976
VETTVANGUR 11
Vífilsstaðir
heimsóttir
vitiisstaöir standa austast í Garðabæjarkaupstað og
vestan við mörk Heiðmarkar. Minnisvarði sigursællar
baráttu íslendinga við hvíta dauða. En hlutverk þessa
aldna húss hefur ekki minnkað þótt tekizt hafi að vinna
bug á berklum. Þar liggja nú að staðaldri 60 lungnasjúkl-
ingar og 20 langlegusjúklingar.
Meðal þessara 60 lungnasjúklinga eru þeir 30 berkla-
sjúklingar sem að meðaltali koma á spítalann á ári
. hverju.
segir Hrafnkell Helgason yfirlæknirj
Býtibúr — lltil og gluggalaus.
tækjakost og aðstöðu snertir.
Sennilega er aðstaðan i sjálfu sér
ekki afleit núna, en tækja-
kosturinn er óneitanlega orðinn
anzi úreltur og útlit eldhússins
satt að segja skelfijng óhrjálegt.
^n ég vil skjóta þvi hér inn i, að
við erum farin að dreifa matnum
á bökkum, eins og sums staðar
annars stáðar, og okkar i-eynsla
af þeim er mjög góð, gagnstætt
þvi sem mér skilst að sé viða
annars staðar.
Hins vegar eru „býtibúrin”
svokölluðu, til háborinnar
skammar. Það eru litil eldhús,
þaðansem matnum er skipt niður
á milli sjúklinganna. Þessi búr
eru gluggalaus, og sennilega það
versta við aðstöðu starfsfólksins
hér. En þau hafa þó loftræstingu.
— En hvernig gengur að fá
starfsfólk, ef aðstaða þess er
svona afleit?
Barnaheimili fyrir
hjúkrunarkonurnar
— Það hefur verið erfitt að fá
hjúkrunarkonur eins og á öðrum
nægar starfsstúlkur hingað til,
þótt margar þeirra þurfi að fara
langa vegalengd til og frá vinnu
Margar búa að vísu i Garðabæ, en
hinar eru þó einnig margar sem
þurfa að nota þær sérlega
óhentugu strætisvagnaferðir sem
hingað ganga. A sumrin eru svo
langflestar starfsstúlkurnar;
skólastúlkur úr Garðabæ, sem
eru að vinna sér inn peninga fyrir
námi.
Reykt i
Sælulindinni
— Hvað um aðstöðu fyrir sjúkl-
inga, utan sjúkrastofanna?
— Á hverri hæð er litil setustofa
fyrir sjúklinga, auk einnar
stórrar á fyrstu hæð. Auk þess er
reykingaskot, ef svo má segja i
kjallaranum og gengur undir
nafninu Sælulindin. Það er eini
staðurinn sem reykingar eru
leyfðar. I stóru setustofunni er
sjónvarpstæki og skriftaraðstaða
með fleira, en þótt undarlegt sé,
er þar varla nokkur sála nema
meðan sjónvarpið er i gangi. Af
einhverjum ástæðum virðist
Að nýta menntun
læknanna
1 byrjun næsta árs er gert ráð
fyrir að tekin verði i notkun
aðstaða til ofnæmisrannsókna og
sérfræðingur i þeim efnum.Það
verður mikil framför frá þvi sem
nú er.
Hvað læknana varðar, þá hefur
hver þeirra sitt eigið herbergi.
Slikt tel ég algera forsendu fyrir
þvi að menntun slikra manna
nýtist. Þetta eru hátekjumenn, að
þvi að sagt er, og þess vegna lit ég
á það sem réttlætismál. að hægt
sé að fá út úr þeim sannvirði
launanna. Það er hins vegar ekki
hægt, ef þeim er hrúgaö saman
mörgum i herbergi, eins og sums
staðar er gert.
Að loknu spjalli við Hrafnke
Helgason yfirlækni, gengum vii
Alþýðublaðsmenn með honun
um húsnæðið og skoðuðum að
stöðuna. Sú gönguferð er ai
nokkru birt hér á þessum siöum
myndum og textum.
Timanum eytt við kapaliögn.
— Fyrir okkur er það hreint
engin frétt, þótt einhver veikist af
berklum, sagði Hrafnkell
Helgason yfirlæknir, þegar við
heimsóttum spitalann siðast-
liðinn mánudag. — Við fáum hér
rúma tvo sjúklinga að meðaltali á
mánuði árið um kring, auk þess
sem einhverjir eru meðhöndlaðir
annars staðar.
Satt að segja leiðist mér óskap-
lega þessi histeria i blöðunum,
jægar þau frétta af berkla-
mteiium. Sannleikurinn er sá, að
þetta fólk er komið heim til sin og
farið að stunda sina vinnu á ný
eftir 1-2 mánuði. Það er til dæmis
hrein undantekning ef við þurfum
að senda berklasjúkling til vistar
á Reykjalundi eftir að hann hefur
verið hér. Það er þá aðeins vegna
félagslegra aðstæðna, erfiðleika
heima fyrir eða þess háttar.
Tvö ár að koma
lyftu i húsið
— En hver er saga Vifilsstaða?
— Hornsteinninn að þessu húsi
var lagður 31. mai 1909 og flutt i
það 5. október 1910. Þetta er ekki
langur byggingartimi húss, sem
er eins vel byggt og þetta. Ég get
getið þess hér til gamans að á
árunum i kringum 1968 tók það
tvö ár að koma lyftu i þetta hús.
Eins og allir vita var hér
berklahæli i upphafi, rekið af svo-
kölluðu Hælisfélagi fyrstu árin en
rikið tók siðan við rekstrinum.
Hér var rekinn kúabúskapur með
70-80 kýr i fjósi, en hann var
lagður niður fyrir 4 árum, guði sé
lof, enda hótaði ég að skjóta
siþustu kúna með eigin hendi ef
þessi búskapur yrði ekki lagður
niður, sagði Hrafnkell og hló við.
— Hins vegar er rekinn hér kart-
öflubúskapur sem sér' okkur og
Kópavogshælinu fyrir þeim kart-
öflum sem þörf er á.
Eins og að taka •
tennur ódeyft...
Fyrstu árin voru gifurleg
þrengsli hérna. Þrir i eins manns
stofu og átta i sex manna stofum.
Bráðabirgðahúsnæði reist og
sjúklingar háfðir i tjöldum á
sumrin. En á sjötta áratugnum
fer þörfin vegna berklanna minn-
kandi ög þá eru teknir inn á
spitalann aðrir sjúklingar, lang-
legu- og taugasjúklingar. Siðan
höfum við markvisst verið að
fækka sjúkrarúmunum þótt það
|é óneitanlega erfitt, þvFþað er
eins og að draga tennur ódeyft úr
yfirvöldunum að fækka sjúkra-
rúmum á spitölum. En sjúklingar
eiga heimtingu á góðri aðstöðu i
sinum veikindum og læknar
verða að geta komizt að þeim
með góðu móti. Eins og ástandiö
var til dæmis 1969 gátum við ekki
náðsjúklingum út úr sjúkrastofu
ef þeir veiktust skyndilega meira
eri orðið var. Ef um dauðvona
sjúkling var að ræða varð sá eða
þeir sefh i stofy voru með honum
að horfa upp á hann deyja við
hliðina á sér. Og það er ekki gott,
ekki heldur fyrir þann Öauðvona.
Menn eiga að fá að deyja i sóma-
samlegu umhverfi, annað er ekki
manneskjulegt.
En þótt við séum búin að fækka
rúmunum úr 130 i 80 siðan 1969, þá
er hér enn of þröngt. Ef vel ætti að
vera þyrftu að vera hér 65-70 rúm.
Aðstaða starfsfólksins
er afleit
íólkið heldur vilja sitja i litlu
setustofunum á hæðunum. Senni-
lega er það vegna þess að sú
stóra er ekki mjög hiýleg, þótt
lagleg sé.
— Hvað um tæki og aðstöðu til
lækninga og endurhæfingar?
— Tæki og aðstaða til lækninga
er nokkuð góð hér, miðað við hús-
næðið, sem er að mörgu leyti anzi
óhentugt. Við erum hér til dæmis
með góð tæki til lungnaskoðunar,
lungnaspeglunartæki og sneið-
myndatæki, sem myndar lungað i
sneiðum, þannig að unnt er að
rannsaka litinn flöt af þvi i einu.
Sama er að segja um hjarta-
mælingar og öndunarmælingar.
Þarna höfum við ágæt tæki, þótt
vissulega sé aðstaðan ekki upp á
það bezta.
Úr matsal starfsfólks Vifilsstaöaspltala.
Eldhúsiö, fuilkomiö fyrir 20 árum.
Þeir Haraldur Björnsson (snýr móti lesandanum) og ölfusbóndinn spiluöu Rússa f stóru setustofunni á
fyrstu hæö. (AB-myndir ATA)
— En aðstaða starfsfólksins?
— Hún er aðalvandamálið hér á
Vifilsstöðum. Aðstaða til
Hrafnkeli Helgason yfirlæknir.
Reykingarstund I Sælulindinni.
í endurhæfingarherbergi.
Aöstaöa til fataskipta hjá starfsfólki. Blaöamaö-
urinn gat ekki staöiö uppréttur þar inni.
lækninga er hér að minu áliti
nokkuð sæmileg, jafnvel góð að
ýmsu leyti. Tækjakostur senni-
lega eins góður og hægt er að
búast við i svo fámennu þjóð-
félagi. En þegar kemur að þvi
sene snýr að starfsfólkinu, þá
versnar i þvi. Vinnu- og
hvildaraðstaða þess er afleit. Það
getur helzt ekki sezt niður og
aðstaða sú sem þvi er boðið upp á
til fat&skipta er til háborinnar
skammar. Það er ekki einu sinni
hægt að standa uppréttur þar
inni. Þarna eru starfsstúlkurnar
langverst settar, kannski vegna
þess að þær eru hljóðlátasti
hópurinn og hafa verið mjög hóf-
samar i kröfugerð.
Eldhúsið hér var mjög full-
komið fyrir tuttugu árum, hvað
sjúkrahúsum. Fln við erum sæmi-
lega settir eins og stendur, enda
er ýmislegt gert fyrir þær hér.
Við höfum tii dæmis sjö ibúðir
fyrir h júkrunarkonur hér á
staðnuin og verið er að byggja
nýtt barnaheimili fyrir börn
þeirra.
Það er að sjálfsögðu ekki
skemmtilegt að geta veitt
hjúkrunarkonum slika aðstöðu en
verða um leið að neita starfs-
stúlkum sem hér vinna um sömu
hlunnindi, en Rikisspitalarnir
hafa neyðst til að byggja þessi
barnaheimili til að verða sér úti
um hjúkrunarkonur, en hafa ekki
á stefnuskrá sinni að gera slikt
hið sama fyrir starfsstúlkur. Þvi
miður.
Hins vegar höfum við haft
á góðri aðstöðu í veikindum
Sjúklingar eiga heimtingu