Alþýðublaðið - 25.01.1977, Blaðsíða 1

ÞRIÐJUDAGUR 25. JANÚAR
19. tbl. — 1977 — 58. árg.
Pólskur sigur!
íslendingar og Pólverjar leiddu
saman hesta sína í landsleik i hand-
knattleik í gærkvöldi. Úrslit urðu:
Island 16 mörk— Pólland 20. Nánar i
blaðinu á morgun.
Umræður utan dagskrár á Alþingi í gær um tillögu þingflokks Alþýðuflokksins:
Ríkisstjórnin segi af sér þegar í
stað og efni til nvrra kosninga!

t gær, á fyrsta fundi Alþingis
að loknu jólaieyfi, fóru fram
miklar umræður utan dagskrár
um þá kröfu þingflokks Alþýðu-
fiokksins, að forsætisráðherra
beitti þingrofsvaldi sinu, rikis-
stjórnin segði af sér og efnt yrði
til kosninga svo fljótt sem unnt
væri.
t ræðu sinni sagði Gylfi Þ.
Gislason, formaður þingflokks
Alþýðuflokksins: „Þegar
Alþingi kemur nú saman á nýju
ári eru ástand og horfur i is-
lenzkum þjóðmáium viösjár-
verðari og alvarlegri en verið
hefur um mjög langt skeið. Mál
hafa þróazt þannig, að milli al-
mennings i landinu og rikis-
valdsins hefur skapazt svo
breitt bil, að vandséð er,
hvernig það verðurbrúað. Mjög
verulegur hluti þjóðarinnar
treystir rikisvaldinu ekki leng-
ur. Hér er ekki aöeins átt við
rikisstjórnina sjálfa, heldur
rikiskerfið I heild, embættis-
kerfið og dómskerfið”.
Siðan sagði Gylfi: „Ekki þarf
að orðlengja um það hvilik
hætta heilbrigðum stjórnarhátt-
um er búin af sliku. Deilur um
stjórnmál eru eðlilegar og sjálf-
sagðar i lýðræðisriki. A undan-
förnum árum hefur auðvitað
verið deilthartum efnahagsmál
og fjölmörg mál önnur. En
undanfariö hafa verið uppi i
þjóöfélaginu annars konar deil-
ur. Þær hafa m.a. lotið að þvi,
hvort réttum leikreglum hafi
verið fylgt i ávisanamálum.
Enn fremur hefur kveðið rikt að
smygli og sölu fikniefna, þaö
hefur verið rætt um tengsl milli
fjármálaspillingar og flokka.
Þá hefur verið talað um óhæfi-
legan seinagang á rannsókn
dómsmála sem jafnvel kunni aö
eiga sinn þátt i þvi, að óhugnan-
leg afbrotamál upplýsist ekki til
fulls.
Það er örugglega ekki ofmælt,
þegar sagt er, að öll þessi þróun
mála hafi rýrt svo traust mikils
hluta þjóöarinnar á rikisvald-
inu, að hætta steðjar að Islenzku
lýðræði og þingræði. Alþingi
sætir harðri gagnrýni fyrir at-
hafnaleysi. Og rikisstj. er
ásökuð fyrir fjölmargt, sem hún
gerir, og sömuleiðis fyrir ýmis-
legt, sem hún láti ógert til þess
að bæta ástandið.
I umræðum utan dagskrár,
sem auðvitað eiga að vera stutt-
ar, skal ég ekki fjölyrða um ein-
stök mál, sem telja má undirrót
þess uggs, sem undanfarið hef-
urbúið um sig I hugum verulegs
hluta þjóöarinnar. Eg get þó
ekki látið hjá liöa að nefna þrjú
Gylfi Þ. Gislason.
atriði. Það virðist vera rikjandi
skoðun meðal almennings, að
ekki hafi veriö nógu röggsam-
lega tekið á fjölmörgum af-
brota- og fjársvikamálum.
Miklum meiri hluta þjóðarinnar
blöskrar það ábyrgðarleysi,
sem einkennt hefur Kröflumáliö
iheild. Vitað er, að i vor kemur
til mikilla átaka á vinnumark-
aönum vegna siversnandi llfs-
kjara launþega. öllum hugsandi
mönnum er ljóst, að eigi þau
átök ekki að valda vandræðum,
— eigi þau að leiða til skynsam-
legrar niðurstöðu fyrir laun-
þega og þjóðarheildina, þá þarf,
samhliða nýjum launasamn-
ingum, að koma til ráðstafana á
sviði stjórnmála, sem rlkis-
stjórn ein geti haft forystu um.
En skilyrði þess, að rikisstjórn
geti haft forystu um slikar ráð-
stafanir, er, að hún njóti trausts
aðila vinnumarkaðarins. Ekki
þarf að fjölyrða um, hversu
mjög á það skortir, aö núver-
andi rikisstjórn njóti trausts
launþegasamtaka. En ýmis
samtök vinnuveitenda hafa
einnig lýst vantrú ácikisstjórn-
inni og stefnu hennar. Núver-
andi rlkisstjórn getur aldrei
orðið að sá aðili, sem stuðlað
geti að skynsamlegum og rétt-
látum kjarasamningum i vor.
Þingflokkur Alþýðuflokksins
ræddi þessi viðhorf öll á fundi
sinum i morgun. Niðurstaöa
hans varð sú, aö ekki verði bætt
úr þeim skorti á trúnað og
trausti milli meiri hluta þjóðar-
innar og rlkisvaldsins með
öðrum hætti en þeim að rikis-
stjórnin segi af sér og boði til
kosninga eins fljótt og unnt
reynist, þannig að þjóðin fái
tækifæri til þess að láta skoðun
sina i ljós á ástandi þjóðmál-
anna. Það ætti að vera hægt aö
kjósa, áður en til átaka kemur á
vinnumarkaðnum”.
I lok ræðu sinnar sagði for-
maður þingflokks Alþýðuflokks-
ins: „Hér er um mál að ræða,
sem einkum og sér i lagi snýr að
hæstvirtum forsætisráöherra.
Hann hefur þingrofsvaldið
formlega i hendi sinni.Þótt við
hæstvirtur forsætisráðherra
séum andstæðingar i stjórn-
málum, valda kynni min af hon-
um þvi, að ég trúi ekki öðru en
að hann geri sér ljóst, að sérstök
ábyrgð hvilir á honum I þessu
efni. Honum er áreiðanlega
ljóst, að hann er ekki forsætis-
ráðherra Sjálfstæðisflokksins.
Hann er ekki heldur aðeins for-
sætisráðherra rikisstjórnarinn-
ar. Hann hlýtur að taka tillit til
þess, að hann er forsætisráð-
herra i lýðræðisriki, hann er
forsætisráðherra i þjóöfélagi,
sem er i hættu. Það er skylda
hans fremur en nokkurs annars
manns að bægja þessari hættu
frá, að bjarga þvi, sem bjargaö
verður. Margir munu taka undir
þá ósk, að rækileg ihugun muni
leiða til þess, að hæstvirtur fpr-
sætisráðherra komist að þeirri
niðurstöðu, að það, sem hér hef-
ur veriö lagt til, sé einmitt það,
sem liklegast sé til -þess að
endurreisa það traust sem rikja
þarf milli yfirvalda og almenn- j
ings”.
—BJ
Vandamál fyrir dyrum
- því nauðsynlegt að þingmenn haldi
áfram störfum segir forsætisráðherra
Geir Hallgrfmsson sagði í
upphafi ræðu sinnar, að raun-
verulega væri ekki ástæða til að
standa upp til að ræða það mál,
semþingflokkur Alþýðuflokks-
ins hefði orðið sammála um.
„Þetta er ekki ný fregn og þess
vegna ekki ástæða til að kveða
sér hljóðs,” sagði forsætisráð-
herra.
Geir sagði að rökin fyrir þing-
rofi væru ekki mikil. Sagði hann
það vera yfirlýsta stefnu rikis-
stjórnarinnar, að gera allt sem I
hennar valdi stæði til að efla og
styrkja réttarfar og dómsmál i
Iandinu. „Einskis veröur látið
ófreistað til að koma á lagfær-
ingum i þessum málum,” sagði
forsætisráðherra.
Hann sagðist ekki trúa þvi aö
þingrof mundi breyta miklu.
Auk þess sagðist hann ekki vita
til þess að Alþýðuflokkurinn
hefði sett fram neinar tillögur i
þessum málum. Ráðherrann
sagði að tillaga þingmanna Al-
þýðuflokksins bæri vott um
sýndarmennsku.
Siðan sagði forsætisráðherra:
„Mér finnst aö þingmaöurinn
(GÞG) sé haldinn spennu. Það
er of mikið af þvi góöa þegar
þingmenn eru éinnig haldnir
straumi og skjálfta.”
Forsætisráðherra sagði aö
þingmenn ættu aö styöja og
styrkja dómsvaldið og hætta að
ýkja þær sögusagnir sem færu
um iþjóðfélaginu tilað trufla þá
sálarró, sem menn vildu halda.
Forsætisráðherra sagði það
stefnu rikisstjórnarinnar, að
verkalýðshreyfingin fengi sjálf
aötakaákvaröanir i sinum mál-
um. Að visu teldi rikistjórnin
sjálfsagt og eðlilegt að hafa af-
skipti af kjaramálum þegar
ástæða væri til. Hann sagði aö
rikisstjórnin heföi veitt verka-
lýðshreyfingunni og atvinnu-
rekendum aðhald og að þvi yrði
haldið áfram.
Forsætisráðherra las siðan
upp nokkrar tilvitnanir i ræðu er
hann flutti þjóðinni um áramót-
in. Siðan vék hann að tillögu
þingflokks Alþýðuflokksins.
Hann sagði að skv. stjómar-
skránni gæti rikisstjórnin setið
meðan hún hefði traust Alþing-
is. Þá fyrst væri þingræðinu
hætt ef annað vald kæmi þar til.
Nú væru vandamál fyrir dyrum
og þvi væri nauðsynlegt að þing-
menn héldu áfram störfum.
Sagðist hann ekki telja að þing-
rof leysti þau vandamál, sem
fyrirsjáanleg væru. Nú þyrfti
samvinnu og samráð millirikis-
stjórnarinnar og aðila vinnu-
markaðarins og allrar þjóðar-
innar.
„Halda menn að þingrof sé
vænlegra til árangurs. Er það
rétti undirbúningurinn til aö
skapa réttan jarðveg. Ég dreg
það mjög I efa.”
Geir Hallgrimsson sagði að
rikisstjórnin hefði fengið mörgu
og miklu áorkað. Nefndi hann
útfærslu landhelginnar, lækkun
viðskiptahalla og minnkandi
veröbólgu. Þetta væru viöfangs-
efnin. „Þetta eru málin, sem
þarf að vinna að. Þingrof leysir
þau ekki. Gefið okkur heldur
starfsfrið til að vinna að efna-
hagsmálunum, húsnæöismál-
um, tryggingarmálum og
skattamálum. Nei. Það væri
fullkomið ábyrgðarleysi að efna
til þingrofs nú.”
Þannig talaðist forsætisráö-
herranum i dag. I lok ræðu sinn-
ar sagði hann, að hann mundi
hvorki sem forsætisráöherra, né
heldur nokkrir samráöherrar
hans hlaupast á brott frá vanda-
málunum og skyldunum þegar
mikið lægi á. „Eina skylda okk-
ar er að leysa vandamálin, og
ganga að þvi loknu undir dóm
þjóðarinnar,” sagöi forsætis-
ráðherra Geir Hallgrimsson.
OLAFUR J0HANNESS0N
FLUTTI LANGRÆÐU UM
ÁSTANDIÐ í DÓMS-
MÁLUNUM
Ólafur Jóhannesson dóms-
málaráðherra lét i ljós ánægju
með þaö, að forsætisráðherra
skyldi hafa hafnað „bænaskrá”
Alþýðuflokksins um þingrof og
nýjar kosninar. Taldi hann litlar
ástæður til þingrofs, en gaf þess
i stað út þá yfirlýsingu að hann
mundi beita áhrifum sinum til
þess að rikisstjórnin sæti út
kjörtimabilið.
Ráðherrann sagði, að seta sin
i rikisstjórninni skipti reyndar
ekki svo miklu máli. „Mig lang-
ar ekki svo mikið til að sitja i
þessari rikisstjórn,” sagöi ráð-
herrann.
Ólafur sagði, að eðlilegra
hefði verið að flytja vantrausts-
tillögu á rikisstjórnina, eða
jafnvel einstaka ráðherra, held-
ur en að vera með „ástarjátn-
ingar” til forsætisráöherra.
„Hvers vegna eru menn að
segja að stjórnin njóti ekki leng-
ur trausts? Þetta er fullyröing
út i bláinn. Stjórnin nýtur
trausts”, sagði ráðherrann.
Ólafur Jóhannesson sagði að
stjórnvöld ættu ekki að fara
eftir öllu, sem einstaklingar og
þrýstihópar segðu eða færu
fram á. „Það er ekki rétt af
rikisstjórn að vera að gera si-
felldar gælur við einn hóp eða
annan. Rikisstjórn á að þora að
geraþað semer rétt, þótt það sé
ekki alltaf vinsælt. Hún á ekki
að gera allt fyrir alla”.
Siðan vék dómsmálaráðherra
að sjálfu tilefni umræðunnar og
gerði grein fyrir helztu dóms-
málunum, máli Guðbjarts Páls-
sonar og Hallgrims Jóhannes-
sonar, Guðmundarmáli, Geir-
finnsmálinu, Klúbbmálinu,
Jörgensensmálinu, Grjótjötuns-
málinu, Vátryggingafélagsmál-
inu, Alþýðubankamálinu og
Tékkamálinu.
Fór ráðherra allmörgum orö-
um um mál Guðbjarts og Hall-
grims og þær árásir sem hann
taldi sig hafa orðiö fyrir. Hann
sagðist hafa ákveðið að gera hlé
á afplánunartima Hallgrims.
Maðurinn hefði hins vegar ekki
haldið þau skilorð, sem honum
voru sett og hefði hann þvi verið
settur i varðhaldá ný.Ráðherra
tók fram að hann hefði einn tek-
ið ákvöröun um þetta og mundi
halda áfram að gera þaö meðan
hann gegndi embætti dóms-
málaráðherra.
„Það eru mannúðleg sjónar-
BLAÐSIÐA 10
1É ■ ;,* 'V- -'f 'J

Ritstjórn Siðumúla II - Simi 8186«