Alþýðublaðið - 02.02.1977, Side 3

híaÍfö^M'ð^'kudagur 2. febrúar 1977
FRÉTTIR 3
60 AR LIÐIN FRA STOFNUN
MÚRARAFÉLAGS R.VIKUR
í dag eru liðin 60 ár frá stofnun Múrarafélags
Reykjavikur, en það var stofnað 2. febrúar 1917.
Stofnendur þess voru 56 starfandi múrarar i
Reykjavik, og hefur félagið starfað samfelit í 6-
áratugi.
1 tilefni afmælisins hefur félagið gefið út fram-
hald múrarasögu 1950-1975 i samantekt Brynjólfs
Ámundasonar múrara. Auk þess munu múrarar
minnast þessara merku timamóta með hófi að
Hótel Sögu n.k. föstudag.
Hærri og samræmdari greiðslur
Fyrsta verkalýðsfélag 20. aldarinnar sem
stofnað var á íslandi var Múr- og steinsmiðafélag
Reykjavikur. Var það stofnað 23. febrúar 1901.
Stofnendur þess voru 52, og hlutverk félagsins
var að knýja fram hærri og samræmdari
greiðslur fyrir vinnuna. Timakaup var á sett 20
aurar á klukkustund, og þótti það nokkuð hátt
vegna þess hve mikið var um niðurboð. Á undir-
búningsfundi að stofnun félagsins, 12. desember
árið 1900 hafði verið samþykkt verðskrá yfir alla
múr- og steinsmiði. Var verðskráin svo endan-
lega samþykkt á félagsfundi 15. april 1903 og mun
hún vera elzta ákvæðisvinnuverðskrá hér á landi.
þeir Óli Asmundsson, Kornelius
Sigmundsson og Ólafur
Jónsson.
Stofnfundur félagsins
A stofnfundi félagsins sem
haldinn var i Bárubúö voru
samþykkt lög félagsins og
fyrsta stjórn þess kosin. Hana
skipuðu Einar Finnsson for-
maöur, ólafur Jónsson ritari og
Guðni Egilsson gjaldkeri.
Tveim dögum siðar var svo
haldinn framhaldsstofnfundur
og sóttu hann 37 manns. Kaup-
taxti var ákveðinn 85 aurar á
klukkustund. Hann varð þó að
lækka um 10 aura vegna þess að
trésmiðir höfðu samþykkt að
vinna fyrir 75 aura á timann.
Þegará fyrstu árum félagsins
var samin ákvæðisvinnuverð-
skrá eftir sambærilegum vinnu-
skrám á Norðurlöndum og hinni
gömlu verðskrá Múr- og stein-
smiðafélagsins.
Þegar i upphafi var það ætlun
félagsmanna að vinna eftir
henni, þar sem þvi yrði við
Fyrsti formaður Múrarafélags
Reykjavikur, Einar Finnsson,
en hann gegndi starfinu I heilan
áratug.
Þrátt fyrir markmið félagsins
náðist ekki samstaða um verð-
skrá og vinnutima. Margir unnu
fyrír lægra kaupi en samþykktir
félagsins kváðu á um og rikti af
þessum sökum mikil sundrung
og upplausn i félaginu frá
upphafi.
Þvihætti það raunverulega að
starfa sjö árum eftir stofnun, en
var þó ekki löglega slitið fyrr en
1912.
Timburby ggingar
takmarkaðar
A árunum sem þá fóru i hönd
fjölgaði múrurum verulega i
Reykjavik. Bruninn mikli 15.
aprll 1915, þegar 10 timburhús i
miðbæ Reykjavikur brunnu til
grunna, varð þess valdandi aö
bæjarstjórnin takmarkaði hús-
byggingar úr timbri. Fjölgaði
þá steinhúsabyggingum, og
verkefnum múrara fór aö
fjölga.
Fyrsta húsið sem reist var úr
rústum timburhúsanna var hús
Nathans & Ólsen við Pósthús-
stræti, sem er nú Reykjavikur-
apótek. Það er jafnframt fyrsta
stórhýsið sem hér er byggt úr
járnbentri steinsteypu. Og það
voru einmitt múrararnir sem
unnu þetta verk, sem höfðu for-
ystu um stofnum Múrarafélags-
ins. Var félagsstofnunin aö
mestu undirbúin á þessum
vinnustað. Aðalhvatamenn voru
Núverandi stjórn Múrarafélags Reykjavlkur skipa f.v. ólafur Sigurðsson gjaldkeri styrktarsjóða, Helgi
Steinar Karisson varaformaöur, Kristján E. Haraldsson formaður, Þórarinn Hrólfsson ritari og Óli Kr.
Jónsson gjaldkeri félagssjóöa.
komið. Sú framkvæmd dróst þó
á langinn i aldarfjórðung. A
þeim aldarfjórðungi var tima-
vinnan allsráðandi og sifellt
baráttumál félagsins að halda
henni uppi. Gekk þá á ýmsu i
atvinnuleysi og allsleysi laun-
þeganna.
En frá árinu 1942 hafa félags-
menn nær eingöngu unnið eftir
ákvæðisvinnuverðskránni.
Mælingarfulltrúi var þá kosinn
Ólafur Pálsson og hefur hann
gegnt þvi starfi siðan. Hafa
félagsmenn oft átt i vök að verj-
ast vegna ákvæðisvinnunnar
bæði frá einstaklingum og rikis-
vaidi, og hefur oft i þeim tilfell-
um veriðslegið fram einstæðum
dæmum, sem við nánari eftir-
grennslan hafa ekki átt stoð i
raunveruleikanum.
Skipting stéttarinnar
1 16 ár var Múrarafélagið
sameiginlegt fyrir sveina og
meistara. En með stofnun
Múrarameistarafélagsins 16.
marz 1933 varð það sveinafélag.
Við formannsstörfum i Múrara-
félaginu tók þá Sigurður
Pétursson þáverandi
byggingarfulltrúi i Reykjavik,
og kom það i hans hlut að greiða
farsællega úr öllum ágreiningi
vegna skiptingu stéttarinnar.
Var fyrsti samningur við
Múrarameistarafélagið undir-
ritaður 22. april 1933.
Starfsemi Múrarafélagsins
hefur verið mjög blómleg frá
stofnun, meðal annars hafa
margir styrktarsjóðir verið
starfræktir innan félagsins, og
úr þeim hafa árlega verið veittir
styrkir til félagsmanna og
aðstandenda þeirra vegna veik-
inda eða af öðrum ástæðum.
Árið 1975 voru t.d. greiddar
bætur úr sjúkrasjóði að upphæð
2.251.380,00 kr.
Þá var lengi takmark félags-
ins að eignast eigið húsnæði. Þvl
takmarki var náð árið 1956 er
félagið ásamt Félagi islenskra
rafvirkja keypti húseignina að
Freyjugötu 27, og hefur félags-
heimilið verið mikil lyftistöng i
margvislegri félagsstarfsemi
Múrarafélagsins.
Stofnun landssambands
Arið 1943 gekk MÚrarafélagið
i Alþýðusamband tslands. Átti
það fulltrúa á þingum ASÍ þar
til 1972, en þá var seta fulltrúa
Sundlaug félaganna f öndverðarnesi.
talin ólögleg af meirihluta þing-
fulltrúa vegna skipulags-
breytinga sem gerðar höfðu
verið innan ASl.
Hinn 8. júni stofnuðu múrarar
með sér landssamband, en
fyrsta alvarl. tilraunin til stofn
unar þess hafði verið gerð
1950. Voru þeir Eggert G. Þor-
steinsson og ólafur Pálsson þá
kosnir á félagsfundi, til að
kanna hug múrara til slfks
sambands. Þótt undirtektir
væru á eina lund, varðþó ekki af
stofnun sambandsins að sinni
vegna vaxandi atvinnuleysis
múrara i Reykjavik. Eins var
talið að kostnaður slikrar
félagsstofnunar myndi að
meginhluta lenda á Múrara-
félagi Reykjavikur. Með
vaxandi atvinnuleysi leist
mönnum ekki á að taka á sig
auknar byrðar, og þvi var
Múrarasambandið ekki stofnað
fyrr en 1973, eins og áður sagði.
Þegar að stofnun lokinni, sótti
landsambandið um aðild að
Alþýðusambandi Islands.
Umsókn þess fékk þó ekki
endanlega afgreiðslu fyrr en i
nóvember sl. á þingi ASl og var
þvi þá synjað um inngöngu.
Merkir áfangar i
sögu félagsins
Hinn 1. mai 1965 gekk 1 gildi
reglugerð fyrir Lifeyrissjóð
múrara. Þetta var merkilegur
áfangi i sögu félagsins, og hefur
sjóðurinn fram til þessa veitt
fasteignalán til félagsmanna,
eins og reglugerð hans frekast
heimilar.
Þá keypti félagið ásamt
Múrarameistarafélagi jörðina
öndverðarnes árið 1968. Hug-
myndin að kaupunum var
meðalannarssú, að gefa félags-
mönnum kost á landi undir
byggingu eigin sumarhúsa, auk
annarrar orlofsaðstöðu sem
félögin hugðust gera á jörðinni.
Hefur verið mikill áhugi hjá
félagsmönnum að nota sér
þessa aðstöðu, og hafa 150
félagsmenn fengið lóðir undir
sumarhús.
A siðástliðnu ári var tekin I
notkun sundlaug, sem félögin
unnu sameiginlega að, auk þess
hefur verð gerður golfvöllur.
Orlofsheimili byggði Múrara-
félagið árið 1973, en auk þess
hefur ibúðarhúsið á jörðinni
verið nýtt sem orlofsheimili,
hafa þau að jafnaði verið full-
setin yfií sumarmánuðina.
—JSS