Alþýðublaðið - 11.11.1977, Blaðsíða 5

aar Föstudagur 11. nóvember 1977
5
SKOÐU
Ég skrifaöi i Alþýöublaðiö 14.
sept. S.l. greinarkorn um próf-
kjör Alþýöuflokksins, vegna i
höndfarandi Alþingis, bæja og
sveitastjórnakosninga, — grein-
in bar heitiö” Aö þora eða lát-
ast.” Grein min, eöa (skoöun)
fór mjög i taugar hr. Odds A.
Sigurjónssonar, en hann skrif-
aði I sama blaö 17. sept. s.l. —
svar við þeim skoöunum sem ég
setti fram, — en grein sina
nefndi hann „Hornskekkja
hugarfarsins.”
Ég, hef af ráðnum hug, beöiö
meö svar mitt viö hans grein, —
ég vildi biða og sjá hvernig próf-
kjik-inu reiddi af, — hvort skoö-
un min á prófkjörs-reglum sem
þar gilda,reyndiströng eöur ei.
Oddur átelur mig fyrir
allskonar „grunsemdir”, alvar-
legar hornskekkjur f ályktunar-
gáfum og brenglað hugarfar.
Hann telur túlkanir minar
rangar, á aödraganda próf-
kjörsins og vinnubrögöum, sem
einstaka menn beita i undirbdn-
ingi og framkvæmd sjálfs próf-
kjörsins (prófkjör opið i báða
enda er fjarstæöa).
Nú þegar, er nokkur reynsla
fengin um undirbúning og fram-
kvæmd þess, — sú reynsla er
alls ekki fjarri þvi sem ég setti
fram i áður nefndrigrein, svo aö
hér er varla um aö ræöa einber-
ar vangaveltur, — eöa óþarfa
grunsemdir og hugarfars-
brenglun, eins og fram kemur i
grein O.A.S. — hornskekkju
hugans læt ég honum eftir.
Skrif einstakra A-lþýðuflokks-
manna i Dagblaöiö, nú aö und-
anförnu, bera þess glögg merki,
aö pólitiskur þroski frambjóö-
enda er ekki i takt viö þá hugs-
un sem OAS. telur vera að baki
opins prófkjörs, — en ég kem
nánar að þvi siöar i þessari
grein.
Þaðer, vissulega nauösynlegt
aö endurtaka þau atriöi úr fyrri
grein minni, sem valda deilum
eöa skoöanamun okkar og orö-
skrúöi Odds sem hann þrykkirá
prent máli sinu til staðfestu.
í grein minni segir m.a.;„Nú
er látiö svo heita, aö framboö til
prófkjörs séu öllum opin og aö
frambjóðendur veröi til fyrir
val fólksins sjálfs, — vinsaddir
og traust ráöi endanlegu valdi
manna, — áróöur einstakra
manna fyrir kjöri sé fyrir bi og
annarlegar hvatir ráöi I engu,
hverjir veljast til kjörs. Þaö
skyldi þóaldreivera aö þessu sé
öðruvisi fariö,— er lýöræöiö
svona fullkomiö innan flokk-
anna?” Þar segir og: „Mér
kemur svo fyrir sjónir, aö próf-
kjör eins og þaö er nú fram-
kvæmt, sé skrípaleikur, sem
ekkert á skylt viö lýöræöi, eins
og almenningur skilur þaö hug-
tak.”
Ég tel aö i þessu prófkjöri
Alþýöuflokksins sé háö óvægin
barátta, — ekki aðeins eöa ein-
vöröungu um baráttumál Al-
þýðuflokksins, öllu heldur, milli
einstakra manna innan flokks-
ins, ef til vill um þaö hvort Al-
þýöuflokkurinn hyggst taka upp
sin gömlu baráttumál og gerast
Garðar Viborg, skrifar
N
á ný baráttuflokkur verka- og
launafólks, — eða vera áfram
,,tviátta”og styöjast þó fremur
viö hægri öflin i landinu, — án
þess þó aö vera „hækjulið”
ákveöins stjórnmálaflokks, eins
og stundum var sagt, meöan
hann átti aöild aö Viöreisnar-
stjórninni.
1 ákafa prófkjörsins, er horft
fram hjá þvi, aö leikurinn eins
og hann er sviðsettur, getur
veikt, — eöa brotiö niöur Al-
þýöuflokkinn innan frá, þótthr.
Ö.A.S. — telji þá ályktun mina
ranga, — hættan er samt fyrir
hendi, mörg teikn benda til
þess. Skrif og deilur tveggja
frambjóöenda Alþýöufldcksins,
— þeirra Björgvins Guðmunds-
sonar og Vilmundar Gylfasonar
i kjallaragreinum Dagblaösins,
benda ótvirætt til aö slíkt geti
gerzt, — og sé jafnvel aö gerast,
— ef heldur áfram sem horfir.
En vegna þessara skrifa
sinna, hvors um annan,— ættu
þeir sóma sins vegna, aö draga
sig I hlé og hætta framboðum til
Alþingis og borgarstjórnar und-
ir merkjum Alþýöuflokksins, —
en leyta kjörfylgis, sem óháöir,
—einireöa saman, þá gætu báö-
ir spriklað aö geöþótta. Ég tel
aö innan Alþýöuflokksiris séu
þeir vafa samarstyrktar stoöir,
— meö hliösjón af þvi sem á
undan er gengið, — trúlega
verður þetta aðeins óskhyggja,
sómi og félagshyggja liggja trú-
lega utangarös.
Hr. O.A.S. — segir i sinni
grein: „Frjálsar umræöur eiga
ails ekki aö bera svipmót af ein-
hverjum einstefnuakstri. Þar
eiga menn aö bera bækur sinar
saman og hver að röskstyðja
sinar niðurstöður eftir þvi sem
getan leyfir. Allt annars eölis
er, þegar menn taka að skrifa
um mál, sem þeir sjáanlega
hafa ekki áttaö sig á, og er viöa
vaðinn reykurinn. Þetta kemur
æöi glögglega fram i greinar-
korni Garðars Viborg. „Telur
þá hr. Oddur, skrif Björgvins og
Vilmundar, — séu þaö sem kall-
ast frjálsar umræöur. Nei, hér
skiljast leiöir, — framgangs-
máti þeirra er ranghverfa
frjálsræöis, sem styrkir hvorki
stjórnmálamenn eða flokka, —
heldur hiö gagnstæöa, — heiöar-
leiki er e.t.v. þaö sem fortiðinni
tilheyrir. Það er aö visu æöi
margt I greinarstúf hr. Odds, —
sem þarft væri að ræöa öllu
nánar, þegar séö er hvemig
prófkjörsmálin hafa þróazt, —
en samkvæmt þeim prófkjörum
sem þegar hafa farið fram,
mætti ætla að uppgangur Al-
þýðuflokksins sé meö þeim
glæsibrag, aö forystumenn hans
þurfi ekki aö kviöa úrslita I hönd
farandi Alþingiskosninga. En
verst er þó aö minar „hrak-
spár”, hafa fram að þessu
reynst réttari en hr. Oddur
hugði, þegar hann reit sinn
greinarstúf, málskrúö það sem
hann breytir, vegna minnar
greinar.minnirmjögáað hér er
á ferö gamall barna fræöari, og
veit gjörla hvaöa oröum skal"
beitt, þegar óþekktar angar
eiga i’hlut, sem tala án þess aö
skylja rétt tungu-tak.
Ég, nenni þó ekki aö eltast viö
öll þau atriöisem hr.Oddurtel-
ur vanhugsuö hg rangtúlkuö I
grein minni um prófkjöriö og
aðdraganda þess. Þóereittatr-
iöi úr greinarstúf hr. O.A.S. —
sem rétteraö leggja huga aö,—
þaö er um þessi fjárans „inn-
rásarlið” sem hann kallar svo.
Hann talar um aö unnt væri fyr-
ir stærri flokka að hafa grund-
vallaráhrif á prófkjör, með þvi
aö skipuleggja einskonar „inn-
rásarliö”, — þaö er fræöilegur
möguleiki. Hér sannast þó að
hans ályktun er röng, — þessi
hætta getur alstaöar gilt, I opnu
prófkjöri, stærö flokka^ræöur
ekki, eins og þegar hefur sann-
azt. 1 prófkjörinu í Reykjanes-
kjördæmi, var kjörsókn, — at-
kvæöi i Hafnarfiröi 1232, en i
bæjarstjórnarkosningu hlaut
Alþ.flokkur 908 atkv., aukning
raunveruleg, — eöa „innrásar-
lið”? 1 Noröurlandi eystra, —
Alþfl. 1092, — I bæjast.kosningu
927,—atkv.á Akureyri, —en nú
iprófkjöri rúml. 1600 á Akureyri
eraukning þar raunveruleg —
eöa „innrásarliö”? Nei, hér er
um „innrásarliö”, aö ræöa frá
stærri og öðrum flokkum, — svo
persónulegar smalanir, langt út
fyrir raunverulegt flokksfylgi á
báðum þessum stööum, — hér
þýöir ekkert aö bera fyrir sig
hástemd orö, um heiöarleik og
þessháttar oröagjálfur, — þegar
um er aö ræöa galopiö prófkjör.
Prófkjör opin i báöa enda, er
skri'paleikur, eins og ég hef oft
sagt, — en prófkjör innan
sjálfra flokkanna eru mark-
tæk. Hr. Oddur, — segir þó I
sinum greinarstúf, — vegna
* „innrásarhættunnar” þeirra
stóru. En þessa áhættu taka
flokksmenn á sig ókviönir. Þaö
mun lika sannast, aö fólki er
langtum betur treystandi til
hehöarlegra viöbragöa en
þeirra, aö láta haf a sig út i slika
hluti. Viö teljum aö þessi áhætta
sé I reynd hverfandi, þó hér sé á
hana minnzt vegna ýmislegra
vangaveltna annarra flokka
manna. Ekki vantar kokhreyst-
ina, — þaö er vandalaust aö
tala, en stundum reynist erfitt
aö finna oröum sinum staö. En
hvaö um prófkjöriö hér I
Reykjavík, — er ef til vill hætta
á þvi, sem hr. O.A.S. kallar
„innrásarlið”, ja, nú er spurt”?
Eins og vitaö er eru fjórir
frambjóöendur um fyrsta sæti
Alþýöuflokksins til Alþingis-
kosninga hér í Reykjavik, — hér
er og verður hart barizt, um
kjörfylgiog það mun sannast aö
kjöri loknu aö fylgi flokksins
veröur meö miklum glæsibrag,
— hér i' borg, — þá langt yfir
þaö sem flokknum hefur hlotn-
azt i' Alþingiskosningum og
borgarstjórnarkosningum, —
jafnvel allt til upphafs hans.
Ég tel, aö hér sé I uppsiglingu
sorgarleikur um stefnumál, inn-
viöi og framtlö Alþýöuflokksins
eöa tilvist, — þá meö tilstyrk
annarra flokka fólks sem sér
sér leik á borði, meö verkum
sinum, aö mala flokkinn niöur
til grunna, eða svo gott sem, —
þetta er umhugsunarvert.
Þaö er löngu vitaö, aö draum-
ur margra er sá, — aö hér á
landi verði aöeins þriggja-
flokka-kerfi, — hér þá opinn
leikur á borði, þaö má kanske
segja aö þaö veröi stærsti sigur
hugmyndarinnar um opiö próf-
kjör. Þetta er ekki einber svart-
sýni, — hér er blákaldur veru-
leiki, þvi mega allir trúa og
hugleiða þetta i fullri alvöru, án
hleypidóma.
Svo langt er þessi sorgarleik-
ur kominn i dag, — aö minnsta
kosti þrir frambjóöenda Al-
þýöuflokksins um fyrsta sæti
hans hér I Reykjavik hafa þegar
sett upp sinar eigin kosninga-
skrifstofur, — meö sérgóöum
akitatorum innan flokks og ut-
an, — en þeir fara aöeins meö
meiri gát, — leynd er þeim
hyggilegri, — þótt prófkjöriö sé
opiö.
Hér mun þaö koma sér vel, aö
prófkjöriö er opiö öllum og þaö
er og veröur fullnotaö, — þvi
megum viö öll trúa og er þegar
ljóst. Þetta minnirokkur aö visu
á prestkosningar þegar þær eru
líflegastar, — en þær hafa þó
þaö fram yfir þetta prófkjör Al-
þýöuflokksins, — aö prestarnir
trúa þó á einn og sama Guö og
tilbiðja hann og sameinast þar.
Hér skiljast leiöir. 1 prófkjöri
Alþýöuflokksins, er aöeins
spurt um veraldleg gæöi og
skiptingu þeirra og um þaö er
barizt. Ég trúi þvi fyllilega, aö
allir þessir frambjóöendur,
vilja allir öllum vel. — Þá grein-
ir ef til vill um leiöir, — sumir
vilja aöeins fara örlitiö lengra
til hægri, — og sumir eilítiö
lengra til vinstri, en I dag er
ekki stund til aö þrátta um þaö,
—heldur hitt, aö Alþýöuflokkur-
inn komi heiU og óskiptur til
leiks, — að kosningum loknum.
Hér kemur óvart fleira til, —
sem þó er stærra mál en margur
hyggur I hita þessarar orustu, —
hér er lika formaöur Alþýöu-
flokksins i þessu baráttu sæti, —
trúlega fellur hann ekki öllum i
geö, þaö er i hæsta máta eðli-
legt, en það má ekki ráöa ferö-
inni i dag, eöa i þessu prófkjöri.
A aö fórna honum, meö tilstyrk
pólitiskra andstæöinga og láta
aö sköpum, hver við tekur, — er
þaö ekki djarfur leikur?
Er þaö virkilega rétt, aö láta
fólki úr öðrum stjórnmálaflokk
um þaö eftir aö ráöa hver verö-
ur formaöur Alþýöuflokksins aö
prófkjöri loknu? Allir þeir sem
taka þátt i þessu prófkjöri gefa
svör viö þessum spurningum.
En þessi spurning er of stór til
aö láta hana liggja utan garös.
Hér er jafnframt spurning um
þaö, aö ganga frá flokknum i
reifaböndum og gefa upp öll
gömul og ný baráttumál, — þaö
yröi sjónarsviptir og mörgum
stór vonbrigöi aö ég hygg. Ein
spurning enn — er þetta rétti
timinn til aö láta hinum flokk-
unum eftir (þriggja flokka-kerf-
inu) — stjórn lands og þjóðar?
Hér er i fullri alvöru, ekkert
gamanmál á ferö, — nýr vegur
framundan og ný tækifæri til
skrafs og ráiðageröa,- löngun til
áhrifa veröur aö liggja utan
vegar, um sinn, — þegar opið
prófkjör eru mælistikan sem
ræöur fcröinni og ef til vill um
tilvist Aiþýöuflokksins um
langa framtiö, — næsta helgi
ræöur örlögum Alþýðuflokksins,
— þaö má ekki gleymast.
Ranghverfa
prófkjörs
Minningarkvöld um tvo dómorgan ista
Á sunnudagskvöld 13.
nóvember klukkan 20.30
verður minningarkvöld i
Dómkirkjunni um tvo
fyrrverandi organleik-
ara kirkjunnar þá Pétur
Guðjohnsen og Sigfús
Einarsson. í ár eru liðin
100 ár frá andláti Péturs
Guðjohnsen og 100 ár frá
fæðingu Sigfúsar Ein-
arssonar, og þykir hlvða
að minnast þessara
mætu manna i Dóm-
kirkjunni sem þeir helg-
uðu svo mjög krafta
sina.
Pétur gerðist organ-
isti við Dómkirkjuna ár-
ið 1840 og gegndi þvi
starfi til dauðadags og
Sigfús varð organisti við
kirkjuna árið 1913 og
gegndi þvi starfi einnig
til dauðadags.
A minningarkvöldinu mun
Haukur Guðlaugsson söngmála-
stjóri flytja erindi um Pétur Guð-
johnsen og Sigriður Gisladóttir
erindi um Sigfús Einarsson, en
hún hefur skrifað bók um ævi Sig-
fúsar.
Þá mun Dómkórinn flytja
nokkur verka Sigfúsar Einars-
sonar undir stjórn Ragnars
Björnssonar dómorganista, en
einsöngvari með kórnum verður
Elin Sigurvinsdóttir. Auk þess
mun Rut Ingólfsdóttir leika á
fiðlu við undirleik Ragnars
Björnssonar tvö lög eftir Sigfús,
Sigfús Einarsson.
en flest verkin sem flutt verða á
minningarkvöldinu heyrast sjald-
an flutt opinberlega. —GEK
Tilraunastöðin Keldum
Framvegis verður afgreiðsla tilrauna-
stöðvarinnar á Keidum opin kl. 9 — 16.30,
frá mánudegi til föstudags.
Pétur Guöjohnsen