Alþýðublaðið - 26.11.1977, Blaðsíða 7

Laugardagur 26. nóvember 1977
7
allra landsmanna!
Ferðafélag Islands var stofnað
27. nóv. 1927 og er þvi 5Ö ára.
Helzti hvatamaður að stofnun
félagsins var Björn Ólafsson,
stórkaupmaður, en hann var þá
einhver mesti áhugamaður um
innanlandsferðir, ekki sizt
gönguferðir i óbyggðum, og fór
einatt i slikar ferðir með félog-
um sinum, m.a. Tryggva
Magnússyni og Helga frá
Brennu.
Hugmyndin um stofnum
Ferðafélags íslands mun upp-
haflega verið komin frá Sveini
Björnssyni, sendiherra, siðar
forseta íslands. Sveinn hafði
kynnzt slikum félögum á
Noröurlöndum, og hvatti ein-
dregið til að stofnað yrði félag
hér, sem hefði svipað hlutverk
og slik áhugamannafélög.
Mánudaginn 7. nóv. komu 8
mennsamaná skrifstofuBjöms
til að undirbúa stofnun félags-
ins, og viku seinna var haldinn
annar fundur á sama stað þar
sem gengið var frá drögum að
félagslögum, og ávarpi til al-
mennings um þann fund. Efnis-
lega var ávarpið á þessa leið: A
siðari árum hefur áhugi manna
aukizt mjög á að ferðast um
landið, kynnast óbyggðunum og
öðrum litt kunnum landshlut-
um, svo og náttúru þess, sögu og
þjóðháttum. Hér á landi er éng-
in félagsskapur, sem beitir sér
fyrir landkynningu hvorki á ts-
landi né útlöndum. A Norður-
löndum og viðar eru slik félög
mjög öflug, og hafa það hlut-
verk að auka þekkingu manna á
náttúru landsins og greiða
fyrir ferðalögum. Það er álit
undirritaðra aö I æskilegt • sé
að slikur félagsskapur yröi
stofnaður hér á landi. Undir
ávarpið rituðu: Björn Ólafsson,
Niels P. Dungal, Einar Péturs-
son, Haraldur Arnason, Jón
Þorláksson, Skúli Skúíason,
Tryggvi Magnússon, Stefán
Stefánsson, Valtýr Stefánsson,
Helgi Jónasson frá Brennu og
Geir G. ZoBga. Stofnfundurinn
var siðan haldinn sunnudaginn
27. nóv. i Kaupþingissalnum.
Stofnfélagar voru 63. Bráða-
birgðalög voru samþykkt og
skyldu gilda til næsta aöalfund-
ar. Sumar gr. þeirra eru
óbreyttar enn i dag, svo sem:
1. gr. Nafn félagsins er Ferða-
félag tslands.
2. gr. Tilgangur félagsins er
að stuðla aö ferðalögum á Is-
landi og greiða fyrir þeim.
2. gr. segir tilgang félagsins,
hún er stytzta grein félagslag-
anna en þó ein hin markverð-
asta.
Aöalstarf félagsins hefur frá
upphafi verið að kynna Islend-
ingum sitt eigið land. Ber þar
hæst útgáfa á árbókum félags-
ins, Utgáfaá Islandskortum og á
seinni árum vegakorti, bygg-
ingu sæluhúsa i óbyggðum og
ferðalög um landið.
Strax á árinu 1928 kom út
fyrsta árbók F .1. og var hún um
Þjórsárdalinn. Þá þegar er
mörkuð sú stefna, sem undan-
tekningarlitið hefur verið fylgt
siðan, þ.e. aö aðalefni bókarinn-
ar sé um ákveðið svæði eða leið.
Ýmislegt annað efni hefur verið
til viöbótar i árbókunum, eink-
um fyrstu árin, svo sem um út-
búnað i ferðalögum, umgengni
ferðamanna og ferðaþættir,
ennfremur minningargreinar
um ýmsa merkismenn á sviöi
ferðamála og forustumenn
Ferðafélagsins.
AÍÍs eru árbækur félagsins
orðnar 50 talsins og eru þær ein-
hver sú bezta lýsing, sem nú er
fáanleg af Islandi.
'' Arið 1943 hóf Ferðafélagið út-
gáfu á lslandskorti i mælikarða
1:750 þús. Agúst Böðvarsson
hafði teiknað kortið, en það var
prentað i Ameriku. Frá 1945 var
kortið prentaö i Danmörku hjá
Geodætisk Institut i Kaup-
mannahöfn, en 1961 keypti fé-
lagið filmurnar, og 1962 var
fyrsta kortið prentaö hér, og
hefur svo verið siðan, hafa
Landmælingar tslands endur-
skoðað kortið hverju sinni.
1964 var vegakortið gefið út i
fyrsta sinn og siðan hefur það
verið prentað á bakhlið Islands-
kortsins. Eru kortin orðin 17,
sem Ferðafélagið hefur gefið
út, eða staðið að útgáfu á. Eitt
af aðalverkefnum félagsins
hefur verið bygging sæluhúsa i
óbyggðum, fyrsta húsið var
reist 1930 i Hvitárnesi við Hvit-
árvatn. Var það mikið stórræði
fyrir ungt félag, fámennt og fé-
litið. Nú á félagiö og deildir þess
á Norður- og Austurlandi 19
sæluhús, viðs vegar um landið.
Skemmtiferðirhafa frá fyrstu
tiö verið stór þáttur i starfsemi
félagsins. A fyrstu árum félags-
ins var vegakerfi landsins harla
ófullkomið, flestar ár óbrúaðar,
og bifreiðar ófullkomnar, og
ferðalög þar af leiðandi háð
ýmsum takmörkunum. Fyrsta
skemmtiferð félagsins var farin
21. april 1929, var farið á
Reykjanes og voru þátttakend-
ur 31, allt félagsmenn. Ferðin
var með svipuðum hættiog slik-
arferðirhafa veriðsiðan, ekiðá
bilum á áfangastaö, gengið um
og skoðaö landslag og náttúru-
fyrirbæri. A þeim 50 árum, sem
F.l.hefur starfað, hafa ferðir og
farþegafjöldi aukizt jafnt og
þétt úr 2 ferðum með87 farþega
1929 I 230 ferðir með um 8 þús-
und farþega á árínu 1977. Alla
tið hefur veriö lögð rik áherzla á
gönguferðir i feröum félagsins
og veröur þvi haldið áfram.
Siðastliöiö sumar var efnt til
Esjuferða og urðu þátttakendur
liðlega 1700 og er það eflaust
met i gönguá eittog sama fjall-
ið á einu sumri. Til að auðvelda
landsmönnum og öðrum að
kynnast landinu hefur félagiö
komið upp hringsjám (útsýnis-
skffum) á nokkrum stööum á
landinu og hafa ýmsir fl. aöilar
einnig sett upp nokkrar hring-
sjár aö fordæmiFerðafélagsins.
Félagatalan hefur aukizt jafnt
og þétt úr 63, sem gengu i fé-
lagið á stofnfundinum, i rúml.
7300 nú i nóv. 1977. Félagsgjald-
inu hefur ávallt verið stillt I hóf
og árbókin alltaf verið innifalin i
þvi, en þær eru eins og áöur seg-
ir einhver sú bezta lýsing á ís-
landi, sem tiltæk er, og ættu þær
aö vera til á hverju heimili á
landinu, þvi flestir vilja vita
eitthvað um landið sitt.
Stjórnfélagsins hefurfrá upp-
hafi verið skipuð 10 mönnum
auk forseta og varaforseta.
Fyrsti forseti Ferðafélagsins
var Jón Þorláksson. Alls hafa 9
menn gengt forsetaembættinu,
mismunandi lengi. Lengst var
Geir G. Zoega forseti eða i22ár.
Núverandi forseti er Davið
Ólafsson, seðlabankastjóri.
Félagið hefur staðið fyrir
ýmiss konar landkynningu,
m.a. kvöldvökum, þar sem flutt
hafa verið erindi og sýndar
myndir sem varða náttúru
landsins, dagskrárþáttum i
Rikisútvarpinu, þáttum, sem
birzt hafa i Morgunblaðinu
undir nafninu ,,A slóöum Ferðá-
félagsins”, og nú á seinni árum
myndakvöldum, svo nefndum
Eyvakvöldum, þar sem ýmsir
félagsmenn hafa komiö með lit-
skyggnur sinar til sýningar, oft-
ast úr ferðum Feröafélagsins.
Þá voru haldnar nokkrar sýn-
ingar á ljósmyndum og feröa-
vörum á árunum milli 1933 og
1953.1 Blefniaf50 ára afmæli fé-
lagsins verður sýning I Norræna
húsinu, sem sýnirsögu félagsins
i stórum dráttum, einnig veröur
þar sýndur ýmis ferðabúnaður,
bæöi gamall og nýr. Nokkur
fyrirtæki, sem eru framarlega á
þessu sviði sýna það, sem er á
markaðinum af ferðabúnaöi,
einnig eru nokkur félög, sem
kynna starfsemi sina þar.
Arið 1931 var rætt á stjórnar-
fundi um stofnun deilda utan
Reykjavikur, sem störfuðu ,á
sjálfstæðum grundvelli innan
F.l. Fyrsta deildin var stofnuð á
Akureyri 1936. Alls hafa verið
stof naðar 9 deildir utan Reykja-
vikur, en sumar hafa lagzt niður
aftur. Núna eru 5 deildir starf-
andi, allar á Norður- og Austur-
landi. Félagið hefur haft um-
boðsmenn, viðs vegarum landið
og hafa þeir unnið mikið og gott
starf við dreifingu Arbókar-
innar.
Það hefur ætíö verið stefna
Ferðafélags Islands, að fara
ekki út á svið atvinnurekstrar,
heldur væri starf félagsins þjón-
usta, fyrirgreiðsla sem stuðlaöi
að þvi, að landsmenn kynntust
sinu eigin landi.
Ferðafelagið er félag allra
landsmanna. Þessi orð geröi
Ferðafélag Islands að ein-
kunnarorðum sinum fyrir
löngu. Má segja að ærið djarft
sé af einu félagi að fullyrða að
stefnumál þess séu svo góð að
allir Islendingar gætu fylkt sér
undir merki þess. En reynslan
hefur sýnt að fleiri og fleiri aö-
hyllast stefnumál félagsins,
hvort sem þeir eru félagsmenn
F.l. eða ekki. Þeir eru æ fleiri
sem vilja kynnast landinu. SI-
fellt fjölgar þeim sem skilja
nauðsyn þess aö koma fram
með vinsemd og skilningi viö
hvern blett landsins, alla nátt-
úru landsins, hvort sem hún
kallast dauð eða lifandi. Þetta
var stefna félagsins i upphafi,
og þessi er hún enn.
Hvitárnes, elsta hús Ferðafélags Islands