Alþýðublaðið - 04.04.1978, Blaðsíða 6

ppp'
SKEMMUVEGUR

Alþýðublaðinu þykir
ástæða til að birta þessa
grein sovézku APN-frétta-
stofunnar/ þar eð hún gef-
ur einkar eftirtektarverða
mynd af stöðu kvenna i
Sovétríkjunum. I henni
segir meðal annars, að í
Sovétríkjunum hafi menn
ekki langa lengi efast um
hæfileika og gáfu kvenna,
og má það kallast nokkur
uppgötvun. Annars koma
staðhæfingar í greininni
ekki alveg heim og saman
við aðrar heimildir um
stöðu konunnar í Sovétríkj-
unum. —
Þurfa sovéskar konur að taka
þátt i öllum störfum til jafns við
karla, þar sem þær hafa öðlast
jafnrétti við þá?
Konur eru helmingur vinnuafls
i Sovétrikjunum. En af hverju eru
þær að vinna? Finnst þjóðfélag-
inu e.t.v. hagkvæmt að ráða þær
til starfa, sem ekki krefjast sér-
stakrar verkkunnáttu, og greiða
þeim lægri laun en körlum?
Ég hef lagt stund á að rannsaka
störf kvenna og oft heyri ég slikar
spurningar frá útlendingum, sem
koma til Sovétrikjanna. Ég mun
leitast við að svara þessum
spurningum, bæði frá lagalegu
sjónarmiði og með tilliti til stað-
reynda.
„1 Sovétrikjunum hafa konur
og karlar jafnan rétt,” segir i 35.
greinsovésku stjórnarskrárinnar.
Beiting þssa réttar er tryggð,
fyrst og fremst með þvi að veita
konum jafna aðstöðu og körlum
til menntunar, starfsþjálfunar,
starfs og stöðuhækkana, með þvi
að greiða sömu laun fyrir sömu
vinnu, með þvi að veita þeim
jafna hlutdeild i félagslegri,
stjórnmálalegri og menningar-
legri starfsemi, svo og með sér-
stökum ráðstöfunum til vinnu- og
heilsuverndar konum.
í sambandi við jöfn tækifæri til
menntunar er rétt að benda á það
fyrst og fremst! að allir sovéskir
borgarar, án tillits til kynferðis,
þjóðernis eða þjóðfélagsstöðu
eiga kost á að menntast. Menntun
er ókeypis á öllum stigum, allt frá
barnaskólum til æðri skóla.
'Stjórnskipulegur réttur allra
sovéskra borgara til þess að velja
sér iðn eða starf i samræmi við
vilja sinn og hæffleika á sinn þátt i
þvi að þorska persónuleika og
sköpunargáfu kvenna. Samt er
þarna ein takmörkun á. Af um
1200 höfuðstarfsgreinim, sem
ungt fólk er þjálfað til, eru aðeins
975 sem standa konum opnar.
Hinar eru annað hvort skaðlegar
heilsu eða krefjast mikils likam-
legs erfiðis og þvi hafa rikis-
stjórnin og verklýðssamtökin
bannað konum aðgang að þeim.
A árinu 1977 þjálfuðu sovéskar
starfsþjáifunarstofnanir 2.1
miljón verkafólks til hinna ýmsu
starfa, þar af var þriðjungurinn
konur. Meirihluti kvenna hlýtur
þó starfsþjálfun. J>etta náms-
þjálfunarkerfi er svo aukið og
bætt með námskeiðum fyrir fólk i
starfi, skólum, sem veita kennslu
i sérhæfðum framleiðsluaðferð-
um, og með þjálfun til sérstakra
eða skyldra starfa.
En konur, einkanlega mæður,
hafa vart tima til þess að stunda
nám eftir vinnu, þótt börn þeirra
séu i gæslu á vöggustofum og á
barnaheimilum. Stjórnendur
fyrirtækja og fjöldasamtaka hafa
þetta i huga og veita konum, sem
vilja auka starfshæfni sina, sér-
stök tækifæri til þess. Vélaverk-
smiðjan Kransni Proletari i
Moskvu, sem ég heimsótti nýver-
ið, hefur þannig skipulagt
framhaldsþjálfunarnámskeið
fyrir konur sem eiga litil börn,
sem dagnámskeið. Meðan á
námstimanum stendur fá kon-
urnar greidd meðaltalslaun. Hjá
oliuvélaverksmiðju i Vlogograd
sækja verkakonur framhalds-
starfsþjálfunarnámskeið, sem
hefjast tveim timum fyrir lok
vaktartímans. Eitt sinn ræddi ég
við hóp verkakvenna við verk-
smiðju i Kiev sem framleiðir
sjálfvirkar vélar, en þær höfðu
áður unnið störf, sem ekki kröfð-
ust starfsþjálfunar. Þær vildu
læra einhverja iðngrein og hófu
að sækja þriggja mánaða dag-
námskeið á fullum launum.
Agreiningurinn var sá, að þær
lærðu vellaunaða iðn á kostnað
fyrirtækisins.
Mikil vélvæðing og sjálfvirkni i
framleiðslunni auðveldar störf
kvenna og gera það að verkum að
konum bjóðastný störf i stað þess
að vinnandi konum verði ofaukið.
Og i Sovétrikjunum hefur ekki
þekkst atvinnuleysi i langan
tima. Afleiðingin er sú, að af
starfsfólki rafmagnsiðnaðarins
eru 52% konur og allt upp i 67% I
útvarpstækjaiðnaðinum.
Reglan um sömu laun fyrir
sömu vinnu er i heiðri höfð i
Sovétrikjunum og útborguð laun
verkafólks fara sihækkandi. Arið
1977 námu útborguð laun verk-
smiðju- og skrifstofufólks 155
rúblum á mánuði, eða 212 rúbí-
um, ef greiðslum úr opinberum
neyslusjóöum (slíkar greiðslur
standa straum af ókeypis mennt-
un, heilbrigðisþjónustu,
o.s.frv.) eru taldar með.
55% stúdenta við sérhæfða
framhaldsskóla eru konur og um
það bil 50% við æðri menntastofn-
anir.
Tölfræðilegar upplýsingar
sýna, að konum eru tryggð störf i
samræmi við starfsþjálfun sina
til jafns við karla. T.d. eru 59% af
starfsliði æðri og sérhæfðra
menntas t o f nana konur.
Þriðjungur allra verkfræðinga og
lögfræðinga er konur, helmingur
allra tæknifræðinga og hönnuöa
og 75% allra lækna og kennara.
1 Sovétrikjunum hafa menn
ekki langa lengi efast um hæfi-
leika og gáfur kvenna. Þær hafa i
reynd tækifæri til að reyna hæfi-
leika sina á sérhverju sviði, hvort
heldur um er að ræða svið
framleiðslu, visinda eða stjórn-
unar. Konum er tryggöur starfs-
frami, annars vegar með náttúr-
legum gáfum þeirra, hins vegar
af hinu siðferðilega andrúmslofti,
er rikir i þjóðfélaginu. Við þessar
aðstæður er það fullkomlega rök-
rétt, að yfir 500 þúsund konur
starfa sem yfirmenn á vinnustof-
Frh. á 10. siðu
Allterþá þrennter!
NÝ SMURSTÖÐ
«tó StórahíaUa í Kópavogi
\m Á síðastliönu ári opnaði Esso
nýja og glæsilega bensínstöð og verslun
við Stórahjalla í Kópavogi.
2. Einnig var tekin ínotkun stórgóð
þvottaað8taða á bifreiðum.
3. Nú laugardaginn 1. apríl kemur
8vo rúsinan, sem er ný smurstöð á sama
8tað.
MEÐ ÞESSARIÞRENNINGU
ERUM VIÐ STAÐRÁÐNIR ÍAÐ VEITA
ÞJÓNUSTU SEM VIÐ ERUM STOLTIR
AF OG GERIR ÞIG ÁNÆGÐAN.
VERTU VELKOMINN
Þriðjudagur 4. apríl 1978.
bia£M>'Þriöjudagur 4. apríl 1978.
Konur í Sovétríkjunum:
Hvaða þýðingu hefur jafri-
Hrydjuverkin eru alþjoðleg
og baráttan
gegn þeim
líka
Ástandið á ítalíu, og þá
sérstaklega nú síðustu
daga — í kjölfar ránsins á
Aldó Moro, er stöðugt
í kastljósi fréttamiðla.
Bette de Fine Licht, f rétta-
ritari danska blaðsins
Aktuelt í Róm skrifaði á
dögunum stutta grein um
itölsk þjóðfélagsmál i blað
sitt og fara stuttar endur-
sagðar glefsur úr því hér á
eftir.
„Umræðan um það, hver
standi að baki „ Rauðu her-
deildarinnar" á italíu
verður stöðugt ríkari af
hugmyndum. Kommúnist-
arnir eru sannfærðir um að
það sé bandariska leyni-
þjónustan, CIA, Hægri
menn staðhæfa að það sé
sú sovéska, KGB, og einn
italskur þingmaður er viss
um að það sé hægri vængur
Kristilega demokrata-
flokksins, sem gengið hafi
i bandalag við Franz Josef
Strauss. Frá Sovétrikjun-
um heyrist að það séu Kín-
verjar sem séu potturinn
og pannan i þessu! En
meðan samsæriskenning-
arnar blómstra situr Aldo
Moro áfram i „Fangelsi
alþýðunnar". Innanríkis-
ráðuneytið rannsóknarlög-
reglan og herinn standa
ráðalaus. Og nú hefur
Rauða herdeilin enn látið
til skarar skriða og skotið á
fyrrum borgarstjóra í Tor-
ino, Giovanni Picco, án
þess þó að drepa hann og
samtimis birt opinberlega
yfirlýsingu. Plagg þetta er
mun forvitnilegra en allar
getgáturnar um það hverj-
ir togi í þræðina bak við
tjöldin. Plaggið er meira
politískara en fyrri hlið-
stæðar yfirlýsingar, og
italska blaðið Avanti
(kratablað) birti eftirfar-
andi umsögn um það:
„Það sem er sláandi er, að
Rauða herdeilin getur breytt
brjálæðislegri aðgerð í pólitiska
og hugmyndafræðilega yfirlýs-
ingu, sem er ruddaleg en samt
rökfræðileg að innihaldi.”
Aldo Moro er nú frammi fyrir
„Dömstól alþýðunnar” og þrjár
af þeim ákærum er á hann eru
bornar hljóða svo: 1. Að hafa ven-
ið ráðherra 1957 i rikisstjórn sem
fasistar studdu.
2. Að hafa gefið sósialdemókrati-
inu undir fótinn i þvi skyni aö
sundra verkalýðshreyfingunni.
3. Að hafa breitt yfir de Lorenzo
úr öryggisþjónustunni og valda-
ránsfyrirætlanir hans á sinum
tima.
Þetta eru allt gamalkunnar
ákærur sem hinn „hefðbundni
vinstrivængur” hefur haldið á
lofti gegn kristilegum demókröt-
um, bæði sósialistar, kommúnist-
ar og róttækir. Samt leita her-
menn Rauðu herdeildarinnar
ekki til „flokks Berlinguers” eða
sósialista, og liklega yrði þaö til
einskis. En ef til vill leita þeir til
þeirra sem trúa á slagorð Ber-
linguers-manna um „byltingu”,
slagorð sem endað hafa i „sögu-
legri málamiðlun” — sem orðið
hefur mörgum efni til vonbrigða
og skilið eftir autt rúm til vinstri
við flokk Berlinguers. Jafnframt
viðurkenna félagar RH — i fyrsta
sinn i nýrri yfirlýsingu — að hlið-
stætt þvi sem þýskir, israelskir og
italskir sérfræðingar hjálpa
itölsku lögreglunni þessa dagana,
þá verði að „meta byltingaröflin i
alþjóðlegu samhengi”. Það er
visað til IRA, RAF, palestinu-
manna og skeruliða i Suður-
Ameriku. Lagt er til að öll öfl i
Evrópu sem berjast vilja gegn
„ófreskju heimsvaldastefnunn-
ar” verði samstillt. Hingað til
hefur Rauða herdeilin starfað
sjálfstætt, en nú er opnuð leið
fyrir „Evrópu-hryðjuverkasam-
tök.”
Þá er þvi fram haldið, að sam-
tökin hafi „traustar rætur i
italskri öreigastétt”, sem er
fjarri sanni. En enginn getur sagt
nema það verði raunveruleiki i
framtiðinni.
Rauða herdeilin vanmetur ekki
þýðingu þess aö á Italiu eru „tvö
samfélög”. Annars vegar skipu-
lagöir verkamenn, reyndir i fag-
legri og pólitiskri baráttu. Hins
vegar samfélag stúdenta og at-
vinnuleysingja sem á sér óljós
framtiðarmarkmið. Það er áþeim
slóðum sem Rauða herdeilin leit-
ar sér félaga og bandamanna.
Samtökin eru enn einangruð og
fordæmd af samtökum sem eru
lengst til vinstri á ítaliu og einnig
af anarkistum.
En það er ekki gefið mál að
Rauða herdeilin verði einangruð
lengi, ef Berlinguer-flokkurinn og
Kristílegir demókratar láta gjána
milli „samfélaganna tveggja”
víkka áfram. Avanti skrifar einn-
ig i umsögn sinni:
„Við getur ekki lengur látið
sem við stöndum andspænis litl-
um hópi ráðalausra, einangraðra
manna, sem lokaðir eru inni i eig-
in fáfræði. Við lestur siðustu
skeyta frá þeim fær maður — þvl
miður — annað álit á þeim, og
þess vegna finnst manni mátt-
leysi rikisvaldsins enn meira auð-
mýkjandi.”
Siðasta setning skjalsins, sem
Avanti talar hér um hljóðar svo:
„Við heiðrum minningu félaga
Lorenco Janucci og Fausto Tine-
lei, sem myrtir voru af leigu-
morðingjum stjórnarklikunnar.”
Þessir tveir ungu menn voru
skotnir á götu I Milanó á dögun-
um, liklega af fasistum. Þeir voru
grafnir að viðstöddum 100.000
manns, nærri þvi allir voru i
yngra lagi. Meðal slagorða sem
heyra mátti við útförina, var
þetta: „Ekki niður með Rauðu
herdeilina, ekki heldur niður með
rikið”. Félagar Rauðu herdeild-
arinnar vanmeta ekki þýðingu
þess að safna i kring um sig slik-
um fjölda manna, manna sem
ekki enn eru stuðningsmenn, en
gætu orðið það fyrr en siöar...”
Þessari mynd af Aldo Moro við fána Rauðu herdeildarinnar var dreift til fjölmiðla, en f mörgum k
itölskum dagblöðum er þvf haldið fram að myndin sé marklaus fölsun og sanni hvorki eitt eða neitt. f
rétti í starfi fyrir konur?