Vísir - 04.03.1969, Blaðsíða 9

V1SIR . Þriðjudagur 4. marz 1969.
„STEMNINGIN VEGNA ALVERS-
INS HEFUR BREYTIT GEYSILEGA"
— Rætf við Halldór H. Jónsson, stjórnar-
formann ISAL um „stórkapifaliska" Islands-
vini, álverksmiðjuna o.fl.
■ Ég heyri aldrei neitt frá íslandi, þannig að allt hlýtur að
ganga þar vel, sagði Emanuel Meyer, stjórnarformaður
Alusuisse og aðalstjórnandi þess mikla fyrirtækjahrings viö
Halldór H. Jónsson, stjórnarformann íslenzka álfélagsins,
þegar Halldór var á fundi í Sviss sl. september. — Þetta lýsir
kannski betur en nokkuð annað hvernig bygging álversinssuð
ur í Straumsvík gengur og hvemig undirbúningur fyrir ál-
framleiösluna stendur, sagöi Halldór Jónsson í viötali við
Vísi nýlega. - Ég fæ ekki betur séð, en allt líti mjög vel
út, engin ský á himni sjáanleg, bætti hann síðan við. Nú fer
senn að líða að því að fyrstu vélamar veröi reyndar í verk-
smiðjunni, sennil. í þessum mánuði, og því vel viðeigandi að
ræöa við Halldór um þetta mikla ævintýri í íslenzku efnahags-
og atvinnulífi.
Tjað kann að hljóma undar-
lega í eyrum margra, að
Emanuel Meyér skuli ekki fylgj
ast með því daglega hvernig
framkvæmdunum miöar áfram
við Straumsvík, Bygging verk-
smiðjunnar getur varla talizt
neinn hégómi, jafnvel ekki á ál-
þjóðlegan mælikvarða, en hún
mun kosta um 4,5 milljarða ís-
lenzkra króna þegar hún er full
byggð, en um 3 milljarða miöaö
við fyrsta áfanga.
Ekki má þó gleyma, að Alu-
suisse hringurinn svissneski á yf
ir 60 verksmiðjur af ýmsum
gerðum i fjórum heimsálfum,
Tjað er nú ljóst að álframleiðsl-
an við Straumsvík getur
hafizt af fullum krafti 1.
október, en Landsvirkjun
hefur sent ISAL bréf um
að Búrfellsvirkjunin veröi til-
búin þá, segir Halldór. Við
fyrsta áfanga verksmiðjunnar
mun hún framleiöa 33 þúsund
tronn af hrááli á ári og verða
útflutningstekjurnar af því 792
milljónir króna. Verulegur hluti
þessarar upphæðar verður eft-
ir i landinu, því ISAL verður að
greiða 36 milljónir króna í fram
leiöslugjald, 148 milljónir fyrir
rafmagnið og um 100 milijónir
meðaltali í fyrra. — Allt þetta
ýtir frekar undir stækkun verk
smiðjunnar við Straumsvík og
allt útlit fyrir þaö nú að verk-
smiöjan verði fullbyggð a.m.k.
innan 3ja ára í stað sex eins og
samið var upphaflega um við
íslenzku ríkisstjórnina, segir
Halldór.
Það er því trúlegt, að verksmiðj
an muni ná fullri stærð fyrir árs
lok 1972 og muni þá afkasta 66
þúsund tonnum á ári. — Útflutn
ingsverðmætið við fulia stærð
miöað við núverandi gengi verð
ur 1618 milljónir íslenzkra
króna eða u.þ.b. þriðjungur heild
arútflutningsverðmætanna í
fyrra. Verksmiðjan mun þá
greiða 117 milljónir í framleiðslu
gjald, 248 milljónir fyrir raf-
magnið og um 140 milljónir í
vinnulaun. Aðeins þessir þrír
liðir munu því bæta um 515
milljónum króna viö þjóðarfram
leiðslu íslendinga, en þegar á
heildina verður litið mun þessi
upphæð að sjálfsögðu verða
verulega hærri.
Um enn frekari stækkun verk
smiðjunnar vildi Halldór litlu
spá, — persónulega tel ég þó,
að ef rekstur verksmiðjunnar
gengur vel og árekstralaust, sé
eðlilegt aö þessi verksmiðja
stækki ekki sfður en aðrar verk
smiðjur, sagði hann.
Er hugsanlegt, að Alusuisse
vilji reisa hér aðrar verksmiðj
ur til aö vinna frekar úr álinu?
sínum tíma, að við íslendingar
hefðum hlaupið á okkur í samn
ingum við Alusuisse.
Ég álít þetta mikinn mis-
skilning og þessar raddir heyr
ast raunar varla lengur. Ég tel
samninginn hafi verið okkur
mjög hagstæðan fyrir þjóðar-
heildina. Hann hefur gefið okkur
möguleika til að nýta vatns-
orkuna, sem annars hefði runn
ið til sjávar ónýtt. Aukin ál-
framleiösla hér getur orðið til
þess að nýta orkulindir lands-
ins, sem ekki væri hægt aö nýta
á heppilegri máta.
Raunar hefur stemningin hér
í sambandi við verksmiðjuna
breytzt geysilega mikið. Allir,
sem maöur ræðir við nú, hvar
í flokki, sem þeir standa, líta
með miklum velvilja til fyrir-
tækisins og það hefur t.d. kom
ið fram í þeim samningum, sem
við höfum átt við hin ýmsu
verkalýðs- og stéttarfélög, um
ýmis sérmál, sem eru í sam-
bandi við álframleiðslu.
Við íslendingar höfum lengi
verið hræddir við útlendinga, og
margir virðast telja aö ýmsir
stórkapítalistar úti í heimi
bíði stöðugt eftir færi til að
plata okkur hér á íslandi. —
Hvernig hafa viðskipti ykkar
ISAL-manna við forráðamenn
Alusuisse verið?
Einstaklega góð og ánægju-
leg. Ég hef ekki fundiö neinn
mun á því að tala við þá, heldur

í þessum mánuði fara fyrstu hjólin að snúast suður í Straumsvík, en verksmiðjan er nú að fá
og sjá má á húsunum aö baki Halldóri H. Jónssyni stjórnarformanni ÍSAL.
á sig endanlega mynd eins
ýmist einn eða að verulegum
hluta.
Um tuttugu þúsund manns
vinna í þjónustu Alusuisse víös
vegar um heiminn og heildar-
sala hringsins er um tveir millj
arðar svissneskra franka á ári
eða sem samsvarar 40 milljörð-
um íslenzkra króna (heildarút-
flutningur íslendinga í fyrra
voru rúmir 5 miUjarðar króna,
en það sýnir glögglega stærð
Alusuisse, þó að sl. ár hafi ver-
i8 okkur einstaklega erfitt í út-
flutningsverzluninni).
í vinnulaun, en gert er ráð fyrir
því að 360 manns muni vinna
í verksmiðjunni í fyrsta áfanga.
Auk þess mun svo ISAL greiöa
ýmis önnur gjöld, t.d. hafnar-
gjöld og fyrir ýmsa þjónustu, en
erfitt er að áætla heildar fjárút
lát verksmiðjunnar.
Allt hráálið, sem framleitt
verður á þessu ári er þegar selt
og engir söluörðugleikar áls eru
fyrirsjáanlegir, segir Halldór.
Notkun áls í heiminum fer stöð
ugt vaxandi og verðið hækkar
sömuleiðis lítillega, um 5% að
-pMns og er veröur svariö nei.
Það lítur ekki út fyrir, að
hagkvæmt sé að hafa mörg stig
framleiöslunnar hér, t.d. plötu-
og prófílagerð. En ef tollar er-
lendis á vörum héðan veröa felld
ir niður gæti það opnað nýja
möguleika. I sambandi viö ál-
verksmiðjuna gæti þó sem bezt
sprottið upp innlend framleiðsla
á áXi fyrir innanlandsmarkaö og
er það nú í athugun. Frunjaí-
huganir virðast hafa leitt í ljós,
að þetta gæti orðiö hagkvæmt.
Það var mikið talað um það á
en t.d. þig eða aðra á Islandi,
og man raunar ekki eftir i nein
um samskiptum mínum við er-
lenda menn, aö þeir hafi neinn
áhuga á því að hlunnfara okkur
í viðskiptum. Forráöamenn
Alusuisse hafa sýnt mikinn á-
huga á íslandi, — áhuga, sem
er miklu viðtækari en viðskipta
legur. Ég myndl t.d. vilja kalla
Meyer IslandsviD, ef ekki væri
búíS að skemma það orð.
vj.
Teljið þér æskilegt að
byggð verði önnur ál-
verksmiðja í náinni
framtíö?
Lárus Kristjánsson bifreiðastj.:
— Ekki kannski endilega álverk-
smiðja heldur einhvers konar
iönfyrirtæki.
Helgi Eggertsson, fulltrúi hjá
Skýrsluvélum: — Það er svo
sem ekkert á móti því, ef ís-
lendingar geta sjálfir eignazt
slíka verksmiðju í stað þess að
láta erlenda aðila um aö byggja
hana.
Stella Ragnarsdóttir: — Því
ekki þaö, ætli veiti af fleiri verk-
smiðjum, ef næg atvinna á að
haldast.
Svava Guðmundsdóttir: — Jú,
jú, ég hefði ekkert á móti ál-
verksmiðju, gæti alveg eins hugs
að mér að vinna i slikri verk-
smiðju.
Erlingur Guðmundsson, Stýri-
mannaskólanum: — Ætli sé ekki
rétt að bíða þangaö til einhver
reynsla er fengin af þessari
fyrstu.
Eyjólfur Vilbergsson, Stýri-
mannaskólanum: ■— Mér finnst
að við ættum að faxa hægt í
þær sakir. Etód hleyp ég í land
þótt önnur verksmiðja yrði
byggð.