Vísir - 12.07.1969, Blaðsíða 7

V í S I R . Laugardagur 12. júlí 1969.
Ávextir andans
Gal.: v. 22: „En ávöxtur and-
ans er: kærleiki, gieði, friður,
langlyndi, gæzka, góðvild, trú-
mennska, hógværð, bindindi."
Framar í þessum kafla var
Páll að brýna það fyrir Galata-
mönnum að framganga í andan-
uro, en láta ekki holdi$ leiða sig
á villigötur. En þessi andstæða
milli andans og holdsins er mjög
áberandi í kenningu hans. Og
raunar er það auðskilið, hvað
Páll er að fara, þegar hann er að
ræða þá andstæðu. Holdið eða
maður holdsins er maðurinn eins
og honum er gjarnt að vera:
sneyddur öðrum hugsjónum en
aö pota sjálfum sér sem ræki-
legast áfram og njöta hins jarð-
neska Mfs eins ríkulega og unnt
er. En maður andans er sá, sem
er altekinn af kristilegri hug-
sjón og helgar líf sitt og starf
þjónustu við hana. Við getum
minnzt þess í þessu sambandi,
að Jesús sagði eitt sinn, að hver
sá, er vildi fylgja sér, yröi að
afneita sjálfum sér og taka upp
kross sinn og fylgja sér eftir. 1
þeim orðum kom það fram eins
og víöar í kenningu Jesú, að
kristindómurinn er meira en það
að samsinna með vörunum á-
kveðnu kenningakerfi en hafast
sfðan litt eða ekkert að. Hann
er fyrst og fremst hugsjón, sem
brenmir í mannlegri sál og breyt
ir nrati manna á hlutunum og af
stððunni til þeirra.
Orðin, sem PáH skrifaði Gal-
atamönnum um ávexti andans
jninna Kka á önnur orð Jesú, þeg
ar hann var að tala um, að af
ávöxtunum væri bezt að þekkja
þá, sem kæmo fram í hans nafni
jwd að skemi.it tré gæti ekki
borfð gðða ávexti.
Það er auðskilin upptalning
PSfs á ávöxtum andans: „Kær-
teiki gleði friður...“ Síðasta orð
ið í upptahringunni — bind-
indi — er að vísu ekki nákvæm
þýðing á því orði, sem PáH not-
aði í bréfi sínu. I'slenzkan mun
ekkert orð eiga til, sem nær
innihaldi þess en á frummálinu
táknar þetta orð þann eigin-
leika að geta haft hlutina
á valdi sínu í staðinn fyrir
að vera á valdi þeirra —
og felur þar með í sér eitt-
hvað svipaða afstöðu til gæða
lífsins og Páli lýsir í bréfi sínu
til Fflippímanna, þegar hann seg
ir: „Ég hef lært að vera ánægð-
ur með þaö sem ég á viö að
húa. Bæði kann ég að búa við
Títmn kiost. Ég kann einnig að
hafa alls nægtir. Hvarvetna og
í öllum hlutum hef ég lært þann
leyndardóm bæði að vera mett-
ur og vera hungraður, bæði
að hafa allsnægtir og líða
skort. Allt megna ég fyr-
ir hjálp hans, sem mig styrkan
gjörir." Og þetta taldi Páll til-
heyra lásviðhorfum hins kristna
manns að láta ekki hin svoköll-
uðu jarðnesku gæði á neinn hátt
raska sálarrö sinni — þiggja þau
með þökkum, þegar þau berast
manni að höndum, en geta lika
verið jafn glaður og þakklátur,
þó að maður sé ekki sífellt með
fullt fangiö af þeim. Hins veg-
ar táknar íslenzka orðið, sem
þarna er notað til þýðingar, yf-
irleitt í nútimamáli algera afneit
un hlutanna. Bindindi á ein-
hvem hlut táknar, að maður neit
ar sér algerlega um að hafa þann
viðkomandi hlut um hönd. En
það var ekki kenning Páls í þess
um tilvitnuðu orðum, að kristn-
ir menn ættu að fvrirlíta öll
gæði jarðarinnar, heldur aðeins
að gera þau ekki að neinu aðal-
atriði í lífi sínu. Meinlætalifnað-
ur var nefnilega ekki á dagskrá
kristindómsins í öndverðu. Jes-
ús sjálfur fékk hnútur fyrir það
frá sinni samtíð, að hann var
ekki eins ósveigjanlega strangur
við sjálfan sig og lærisveinana
eins og Jóhannes skírari. Það var
ekki fyrr en löngu síðar, að ein
setumenn og munkar fundu upp
á því að ætla sér að vinna hylli
Guðs með því að misþyrma
sjálfum sér og fyrirlíta tíman-
legar gjafir hans svo sem mest
þeir máttu.
nær markinu. Nei, jafnvel mitt
í allsnægtunum er gleöin ekki
hið ríkjandi einkenni manna. —
Gleðin verður nefnilega að koma
innan frá, vera sprottin af ein-
hverju sem maðurinn á í sjálf-
um sér. Hún er engan veginn
óbrigðull förunautur hinna ytri
gæða.
Og svo var friðurinn nefndur
sem einn af ávöxtum andans. —
Við þurfum víst ekki langar
vangaveltur um friðinn í mann-
anna heimi, þar sem stanzlaust
er ýtt undir ófrið, þar sem stór
og voldug samtök telja gengi
sínu bezt borgið, þegar styrjaldir
Staðarkirkja I Súgandafirði
Ég hef nú orðiö nokkuð lang-
orður um þetta eina orð, en hjá
því varð ekki komizt að leitast
.við aö draga fram merkingu
textans á þann hátt, sem ég
vissi réttastan.
En gaman væri að geta gert
sér Ijósa grein fyrir hvernig hátt
að er með þessa upptalningu um
ávexti andans í veröldinni á 20.
öldinni. Hver er auðurinn, sem
okkar samtíð getur státað af á
þessu sviði? Kærleikurinn —
hvernig gengui meö ræktun
hans? Eru kannski sterkari og
áhrifameiri þau öfl, sem revna
að ala á tortryggni, sundrungu
og hatri milli þióða? Er kannski
hin harðvftuga barátta um aukin
vfirráð öllu fyrirferðarmeiri en
það bróðurlega samstarf og sam
hjálp, sem stuðlar að velvild óg
skilningi? Við getum sjálf reynt
að lesa svörin út úr þeim fregn-
um, sem hæst ber, af mannleg-
um samskiptum í veröldinni.
Og gleðin? Það liggur vitanlega
í augum uppi, að þar sem örygg
isleysi, ótti oc tortryggni rikja
verður Htið um hina máttugu
gleði í mannlegum hjörtum. —
Margir hugsandi nútimamenn
hafa líka veitt athygli og ritað
um það fyrirbæri, sem þeir telja
sérstaklega áberandi innan alls-
nægtaþjóðfélaganna og nefna
gleðileysi — eða blátt áfram lífs-
leiða. Þetta fyrirbæri telja þeir
setja svipmót sitt að ekki svo
litlu leyti á lif okkar nútíma-
manna í þessum þróuðu lönd-
um og segja, að það sé orðið
eitt versta vandamál nútímans.
Líf margra sé orðið svo innan-
fómt og snautt, að þeir séú'í ’
sifelldu kapphlaupi um að revna
að fylla upp í eyður þess með
alls konar umstangi og glamri —
en virðist bó ekki komast neinu
og vígaferli geisa sem viðast
yfir.
Og þannig gætum við haldiö
áfram að fara í gegnum upptain
ingu Páls lið fyrir lið og bera
sa-man við mannanna heim eins
og hann er í dag. Og líkast til
fyndist okkur ekki mikið til um
ávexti andans á þessari jörð okk
ar, er hefðum ihugað málið ræki
lega. Það er kannski ekki von,
. kynni okkur að detta í hug:
Heimurinn er ekki nema að litlu
leyti kristinn, og skorturinn á
þessum ávöxtum andans hefur
löngum fylgt hinum heiöna
heírrií. Jesús kom til þess að
leiða menn inn í guðsríkið, þar
sem þeir nytu ávaxtanna í rík
um mæli. En ákaflega er ég
hræddur um, að þar sem kristin
trú hefur þegar verið viður-
kennd öldum saman, séu ávext-
irnir heldur ekki orönir full-
þroskaðir. Ég er ákaflega hrædd
ur um, aö þær kristnu þjóðir,
sem telja sér óhjákvæmilegt að
hella sprengjum og eldi yfir borg
ir og býli manna í öðrum heims
hornum, yrðu varla taldir hafa
náð fullri vaxtarhæð kærleikans,
jafnvel þótt þetta væri gert I
nafni hagsmuna fleiri þjóða en
þeirra sjálfra eða reynt að láta
heita svo, að þetta sé óhjá-
kvæmilegt vegna velferðar allra
barna jarðarinnar. Eða þeir vald
hafar, sem líta á ákveðin brot
þjóða sinna sem réttindalítil
vinnudýr í landinu — og svo all-
ar hinar þjóðirnar, sem leggja í
reyndinni blessun sína yfir slíkt
atferli. ýmist með vfirlýstri
stefnu sem telur þetta óhjá-
kvæmilegt eða með samþykki
þagnarinnar.
En ef hvarflað er frá hinum
stöfá heimi að smærri heildum,
myndi þá t.d. ekki landið okkar
mega stæra sig af allmikiiii vaxt
arhæð á mælikvarða kristilegs
siðgæðis? Ekki á íslenzka þjöðin
þátt í hervirkjum eða nýlendu-
kúgun eða kynþáttamisrétti. Við
höfum lengi hælt okkur af að
vera friösöm þjóð, sem enga
hlutdeild vill eiga í hernaöi og
manndrápuni. En einhvern veg-
inn hefur þó þeirri hugsun skot-
ið upp hjá ýmsum, að sú afstaða
standi frekar i sambandi við
smæð og getuleysi en göfuga
hugsun. Ég veit hreint ekki,
hvort það verður talið stórvægi-
legt framlag til friðar- og menn
ingarmála heimsins þó íslending
ar undirriti samkomulag um
takmarkað bann við kjarnorku-
vopnatilraunum, ef þeir að öðru
Ieyti lýsa yfir trausti sínu á
valdi vopnanna. eyðingartækj-
anna. Mér finnst, að Kristur
myndi segja viö fslenzka þjóð
jafnt og aðrar kristnar þjóðir að
þrátt fvrir það, sem kristindóm
urinn hefur þokað okkur áfram,
vanti enn mikið á, að ávextir
andans finnist hér fullþroskaðir.
Kristin kirkja heldur því hik-
laust fram, að endurnýjunar sé
þörf — endurnýjunar okkar
mannanna miklu fremur en end-
urnýjunar og umbóta í umhverfi
okkar og aðbúð. En eru mennirn
ir ekki oft haldnir þeirri villu,
að ef þeir breyta þessu eða hinu
í umhverfi sínu, þá sé svo ákaf-
lega mikið fengið? Sú öld, sem
við lifum á hefur fært okkur
miklar og stórstígar ytri fram-
farir á landi hér. Og enn ber-
ast raddir um meira og meira.
Ég las nýlega í einu af dagblöð-
unum okkar, að það, sem mest
væri aðkallandi fyrir okkur í dag
væri farsæl laujn efnahagsmál-
anna og brýnasta þörf framtíð-
arinnar væri að leysa landheig
ismálin á þann veg, að I'slending
ar ættu landgrunnið allt. Og svo
er bent á annað, sem koma
þarf. Jú, víst er það, að margt
af því er gott og æskilegt. En
myndi það öruggt að fólkið
sjálft vrði að sama skapi ham-
ingju nara, farsælla og betra,
þegar slíkir hlutir væru fengnir?
Það virðist eftir ýmsum öðrum
sólarmerkjum hæpið að ætla
manninn færan til að skapa sjálf
ur sitt guðsriki. Páll postuli
sagði eitt sinn, að guðsriki væri
ekki matur og drykkur, heldur
réttlæti friöur og fögnuður í heil
ögum anda, eða með öðrum orð
um, að það yrði aðeins hön "-’ð
með því að þiggja það að gjöf.
Hér er engan veginn verið að
gera Iítið úr mannlegum fram-
kvæmdum. — Þær mega bara
engan veginn skyggja á hitt: að
vort tön býr í oss sjálfum —
Það býr í því, áð hið innra með
okkur dafni þeir ávextir andans
sem Páll talaði um. Guö gefi ís-
lenzku þjóðinni og eesku þessa
lands sérstaklega náð til at>
finna þessa leið til farsældar og
lifshamingju. Guð gefi okkur öll
□m trúmennsku við vilja hans
og vaxandi vilja til aö lúta hon-
um einum.
Drottinn Guö, við þökkum þér
fyrir það, aö þú tekur í kærleika
á móti hverju barni þfnu, sem
til þín leitar, þó að það hafi lát-
iö sína eigin duttlunga leiöa sig
burt frá þér um hríð. Og við biöj
um þig að opna augu okkar sí-
fellt betur og betur fyrir því, að
hjarta mannsins verður alltaf ó-
rótt, unz það finnut hvild I þér
og styrkinn frá þinni föður-
hönd.
Kæri lesandi.
Enda þótt hún sé j Iengra lagi
hugvekja Kirkjusiöunnar i dag,
þá skaltu ekki láta það aftra þér
frá því að lesa hana með athygli.
Lestu hana meö sjálfan þig í
huga. Hvernig er nieð þinn kær-
leika? Hvernig er með þina
gleði? Hvernig er með þinn frið?
Þessi ágæta hugvekja er eftir
sóknarprest Súgfirðinga sr. Jó-
hannes Pálmason á Staö. Hann
er Eyfirðingur að ætt fæddur í
Kálfagerði 10. jan. 1914, stud-
ent á Akureyri 1936, tók kenn-
arapróf 1939 og guðfræðipróf
1942. Hann var vigöur að Stað
17. maí 1942 og hefur verið þar
prestur síðan. Hann hefur stund
að kennslu og skólastjórn, mlk-
ið unnið að félagsmálum í presta
kalli sínu og s'rifaö greinar í
blöð og tímarit.
Prófastur Vestur-lsfirðinga
varð sr. Jóhannes í nokkur ár eft
ir að sr. Jón Ólafsson í Holti
lét af því starfi árið 1963. —
Kona sr. Jóhannesar á Stað er
Aöalheiður Margrét Snorradóttir
útgeröarmanns í Vestmannaeyj-
Ég hef reynf...
Oft voru beztu íormennirnir og sægarparnir varkárir
og nærgætnir, þótt þeir væru hugrakkir fullhugar.
Aldrei vildu góðir sjómenn hlusta á sjálfhælna menn,
sem þóttust hafa bjargaö sér úr lífsháska með einhverj-
um snillibrogðum og ótrúlegri hreysti. Sjómenn eru yf-
irleitt forlagatrúar og þökkuðu oft æðri handleiðslu
undraveröa björgun úr sjávarháska.
Sagt er frá því, að einhvern tíma hafi Snæbjörn í
iergiisey átt tal við mann, sem hældi sér af hugrekki
og snjallræði í sambandi við lífshættulega atburði.
Þá mælti Snæbjörn fram þessa vísu:
Ég hef reynt í éljum nauöa
jafnvel meira þér.
Á landamerkjum lifs og dauöa
leikur enginn sér.
_____________(Heima er bezt).