Vísir - 08.08.1969, Síða 8

8
VIS IR . Föstudagur 8. ágúst 1969.
VISIR
Otgefandi: ReyKjaprent ö.t.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjóífssoti
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoóarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birjjir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaistræti 8. Sírai 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskrii'ta'rgjald kr. 145.00 4 mánuði innanlands
I lausasölu kr, 10 00 eintakifl
Preutsmiðja Visis — Edda hi.
Tv/JbæW verkefni
Um þaö verður ekki deilt, að allt orkar tvímælis, þá
gert er. Því er það, að menn greinir á og beita ýms-
um rökum málstað sínum til fulltingis, þar sem slíkt
er á annað borð látið óátalið af hálfu ríkisvalds. í slík-
um orðræðum vill oft svo fara, að þeir, sem þver-
móðskufullir eru, geta með engu móti látið af villu
síns vegar, hvort sem þeim er veikleiki eigin mál-
staðar ljós eða ekki. Hitt er sönnu nær, að þeir verða
menn að meiri, sem hafa þá skynsemd að sjá sig um
hönd, verði þeim annað sannara ljóst, og þor til að
breyta samkvæmt því. Enn eru svo þau nöldurmenni,
sem telja sér allt annað skylt en eiga í rökræðum.
Þeirra hlutur er sízt markverður, en þó eru slíkir
því miður um of meðal okkar, ekki síður ungra en
gamalla.
Þau málefni, sem öðrum fremur eru íslenzku þjóð-
inni örlagarík til frambúðar, eru vandkvæði Háskól-
ans. Þar er hornsteinn menningar og andlegs sjálf-
stæðis. Það er fámennum þjóðum ekki síður ógjörn-
ingur en mannmörgum að viðhalda eigin frelsi, verði
brestur á því, sem á er byggt. Háskóli íslands var
í öndverðu aflvaki vanbúinni þjóð og allar götur síð-
an meginstoð sjálfsvirðingar okkar og bjartsýni. En
þó er nú svo komið, að þörf nútímans og nýrra við-
horfa krefur, að enn betur sé að gert, ef ekki á að
stefna til öngþveitis.
Tvennt er þar öllu öðru mikilsverðara. Annars veg-
ar þurfa þeir, sem málefnum skólans ráða, að láta á
hverjum tíma kanna ýtarlega, hver sé í rauninni þörf
þjóðfélagsins á sérmenntuðum mönnum í hverri grein
um sig. Og hins vegar má aldrei svo óhönduglega
fara, að skólinn sem slíkur losni um of úr tengslum
við vaxandi atvinnulíf í landinu, svo sem nú virðist
því miður vera. Þær kennslugreinar, sem nú eru vegna
skorts á öðru mest sóttar, hafa verið burðarás Há-
skólans um langan aldur og sumar frá öndverðu. Það
væri rangt að telja gildi þeirra á nokkurn hátt skert.
En hitt er ljóst, að fleira þarf til að koma, ekki ein-
ungis sakir knýjandi nauðsynjar á ýmsum sviðum
nýrrar uppbyggingar, heldur og vegna hinna gömlu
og gegnu kennslugreina. Það er ekki aðeins, að öng-
þveiti skapist í núverandi deildum Háskólans við
fyllingu eða takmörkun að öðrum deildum, heldur
hlýtur að verða ringulreið á vinnumarkaðnum og því
neiri, sem fram líða stundir að flestu óbreyttu,
Auðvitað er það svo, að mörgu nýtilegu hefur ver-
ið komið til leiðar í málefnum skólans að undanfömu,
enda þótt fjárskortur hafi hamlað. Hitt má eflaust
aegja með nokkrum sanni, að sé of smátt skorið
til lengdar, leiði af. annað verra en sparnað, enda
verður nýting hverrar krónu til muna ódrýgri á þann
veginn.
Cíðastliðið haust meöan menn
stóðu enn á öndinni yfir
innrás Rússa og ofbeldisaðgerö-
um þeirra gegn Tékkum gerðist
sá atburður hér heima á íslandi
í framkvæmdastjóm kommún-
istaflokksins, aö lagt var feróa
bann á íslenzka kommúnista.
Þar var samþykkt ályktun um
að banna ferðir og yfirhöfuð öll
samskipti flokksins við hin
kommúnísku árásarríki, meðan
ekki yrði breyting til batnaðar
í þeim og lýðræðisstjórnarhætt
ir teknir upp.
Þetta var að sumu leyti eðli-
leg ákvörðun. Það er ekki nema
von, að menn vilji forðast sam-
skipti við morðingja, þegar þeir
koma með blóði drifnar hendur
frá ódæðisverki sínu. Það er
ekki nema sjálfsagt, að menn
vilji komast hjá vondum féiags-
skap. En á hinn bóginn ber því
ekki að neita að þessi ákvörðun
var í sjálfu sér talsvert ráðrík
og einræðiskennd. Það er tals-
vert óeðlilegt að ætla sér að
setja slfkt algert ferðabann á
stóran hóp manna, hefta för
þeirra þangað hvert í veröldinni,
sem hugur þeirra gimist að fara.
Og því vafasamara var þetta ein
kennilega ferðabann, að þeir at-
burðir sem þama gerðust juku
störkostlega þörf manna á að
fá að vita, hvað væri að gerast
f Austur Evrópu, hvernig stæði
á þessum ógnum og skelfingum,
fá svar viö þeirri spurningu m.
a. hvort Rússar ætluðu sér hrein
iega að steypa öllum heimmum
út í gereyðingarstríð óg tortým
ingu.
Á þessari stundu hefði einmitt
verið þörf fyrir allt annað
en feröabann. Hinn islenzki
kommúnistaflokkur hefði ein-
mitt þurft að notfæra pau
tengsl, sem hann átti við Rússa
óg senda sem flesta fulltrúa
austur þangað til að beita áhrif
um sínum, jafnvel hversu lítil
sem þau áhrif voru, til að reyna
að koma í veg fyrir að hinir
rússnesku tóvarishar fram-
kvæmdu þetta glappaskot.
Og þá hefði einnig veriö tími
fyrir kommúnistabjaðiö hér að
senda ritsjóra sína og blaða-
menn sem víöast til Austur
Evrópu, til að leita upplýsinga
og skýringa um, hvemig stóö
á þessum óvæntu og ótrúlegu
viðburðum, sem allur heimur
stóð á öndinni út af. Engir hefðu
átt þar auðveldari leið inngöngu
tll frumheimilda, en fréttamenn
kommúnistablaðsins, sem þar að
auki þekkja vel allar aðstæður
þar af tíðum kynnisferðum þang
að. Hugsið ykkur t. d. hvað það
hefði þá verið mikilvægt, að
Magnús Kjartansson hefði flog
ið í skyndi austur til Moskvu
og fengið tækifæri til að eiga
persónuleg samtöl við rússneska
valdamenn og leggja fyrir þá
brennandi spumipguEðaefhann
hefði komið að í Kreml, þegar
verið var að leiða Pubcek blá-
an og bólginn eftir misþyrming
ar inn á skrifstofu Breshnevs.
Þá hefði Magnús komizt í feitt
að geta spurt þá og rakið úr
þeim gamirnar af sinni alkunnu
skarpskyggni, hvemig allt þetta
hefði getað gerzt, vopnabeiting,
ofbeldi, misþyrmingar, morö
meðal elskulegra vopnabræðra í
sósíalismanum.
En æ og ó, þvl miður fór eng
inn fulltrúi íslenzka kommún-
istaflokksins þá austur til að
beita áhrifum slnum og enginn
ritstjóri né blaðamaður af
kommúnistablaðinu austur til
Mosksm að leita upplýsinga. Það
var þvert á móti sett á ferða-
bann og reynt að þagga vanda-
málíð rnður.
það var ekki fyrr en núna,
að það upplýstist að Magn-
ús Kjartansson ritstjóri komm-
únistablaösins hafi nýlega fariö
í heimsókn til Austur-Þýzka-
Iands. Það er að vísu sagt, að með
þessu sé hann sjálfur að rjúfa
ferðabannið og virða að vettugi
ákvarðanir síns eigin flokks,
sem hann þó sjálfur átti þátt
í, og talað um að hann sé lítils
igldur aö standast ekki freist-
ingar og lystisemdir gestaboös,
en samkvæmt framansögðu er
ég^ ekki sömu skoðunar. Ég tel
þvert á móti, að samskipti
íslenzkra kommúnista við of-
beldismennina í Austur-Evrópu
gætu gegnt gagnsamlegu hlut-
verki, ef þau væru notuð drengi
lega og einarðlega á réttan hátt.
Kjartansson
Kjartansson og
Kutsnetso v

Kutsnetsov
En undir þvi er árangurinn af
förinni kominn. Hafi hann fariö
til að leita svara við hinum
brennandi spurningum samtím-
ans um sósialismann þá réttlæt-
ir það, að hann rjúfi ferðabann
flokks síns.
En æ og ó, enn sjást því mið
ur engin merki þess að förin
hafi verið farin í þeim tilgangi,
með ppnum og leitandi huga til
að fá svör við hreinskilnum
spurningum.
¥jað vildi nú einmitt svo til,
að á sama tfma og hinn ís-
lenzki ritstj. var f heimsókn hjá
Ulbricht, þá tóku austur-þýzk
yfirvöld rögg á sig og létu fara
að vinna við hækkun og eflingu
manndrápsmúrsins i Berlfn. Þaö
virtist því einstaklega heppilegt,
að ritstjórinn var þarna einmitt
viöstaddur. Hann átti nú auð-
velt um vik að kryf ja þetta vanda
mál til mergjar, sem stendur eins
og rotta fast í kokinu á sósíal-
istum um víða veröld. Hvers
vegna var múrinn reistur þama
og hvers vegna stendur hann
enn sem talandi vottur hinnar
mestu smánar og svívirðu fyrir
hin sósíalísku ríki, sem niður
drep fyrir hugsjón sósfalismans
um heim allan? Var nú ekki ein
mitt tækifæri fyrir íslenzkan
blaðamann að kryfja þetta mál
til mergjar, leggja nokkrar vd
valdar spumingar fyrir austur-
þýzka ráðamenn, sama þö þær
yrðu nærgöngular, því að hér
dugir sannariega ekki minna en
heiðarleg og undandráttarlaus
hreinskilni til að upplýsa þetta
mál.
En æ og ó, í blaði ritstjórans
sést ekki svar við neinni af þess
um brennandi spurningum.
J^u hefur maöur að vísu heyrt
það stundum, að bygging
múrsins hafi á sínum tima verið
af efnahagslegri nauðsyn fyrir
Austur-Þýzkaland, þar sem flótt
inn frá landinu var að setja allt
atvinnulff landsins gersamlega í
rúst. Sérstaklega var það baga-
legt fyrir framleiðslukerfið
hvemig unga fólkið, duglegasta
og kraftmesta vinnuaflið flykkt
ist út úr landinu eins og djöf-
ullinn væri á hælum þess. Og
það má vel vera að nokkuð sé
til f þessu, að Berlínar-múrinn
hafi verið einhvers konar afsak
anleg nauðvörn, til að hindra
landauðn f Austur-Þýzkalandi.
Það mætti eins hugsa sér, að
flótti frá dreifbýlinu hér á landi,
Austurlandi eða Vestfjörðum
yrði svo uggvænlegar að lægi
við landauðn og það yrði þjóð-
hagsleg nauðsyn, að girða þessa
'andshluta af meö rammgerðum
og margföldum gaddavírsgirð-
ingum, ekki til sauðfjárveiki-
vama, heldur til ?ð króa fólkið
inni og hindra að það kæmist
f hinn spillandi glaum höfuðstað
arins.
P’n jafnvel þó maður viður-
kenni þessa nauðsyn, þá er