Vísir - 12.12.1969, Blaðsíða 9

VlSIR . Föstudagur 12. desember 1969.
esku kommúnistarnir hafa
gerzt sekir um enn meiri glæpa
verk en þýzku nasistarnir.
jþannig hafa Bandaríkjamenn
lifað í rómantískum og
hræsnisfullum heimi um eigin
hreinleik og frelsisást. Það er
ekki fyrr en nú á síðustu árum,
sem nýr skilningur virðist vera
að vakna fyrir staðreyndum
lífsins fyrir fjölda fólks vest-
anhafs. Þaö hefur brotizt út
með mótmælagöngum og óeirð-
um og háskólum. TilefniS sem
notað hefur verið er þessi styrj
öld í fjarlægu landi sem ein-
angrunarhugsandi almenningur
Bandaríkjanna hefur ekki skil-
ið, en bak við það býr sterkur
uppreisnarhugur gegn öllu
stjórnarfyrirkomulagi landsins,
gegn þeim skorti á mannúð og
félagsþroska sem hvarvetna er
ríkjandi í landinu.
Og svo dynja nú yfir hinar
óhugnanlegu fréttir um fjölda-
morðin í þorpinu Mæ Læ. Þær
koma eins og reiðarslag yfir
þjóðina, splundra hinni róman-
tísku sælu, og í fyrsta skipti
neyðir það allan almenning til
að horfast í augu við, hvað styrj-
aldir eru. Þær eru í eðli sínu
sjaldnast neinn dýröarsöngir,
heldur miskunnarlaus og ógeðs
leg manndráp.
Tjað sem bandariska þjóðin
stendur nú andspænis er að
gera sér grein fvrir, hvernig
hin sameiginlega eða kollekt-
íva ábyrgð þjóðarinnar er á þess
um hryðjuverkum. Allt í einu
þurfa þeir sjálfir að gera upp
við sig það, sem þeir kenndu
Þjóðverjum og Japönum um á
sfnum tíma, að þjóðin í heild
verði að bera kollektíva ábyrgð
á slíkum hryðjuverkum. Þetta er
mijtið og djúpt sálrænt vanda-
mál. Viö vitum að þetta hefur
orðið feimnismál í Þýzkalandi
eftir styrjöldina og sama er uppi
á teningnum í Bandaríkjunum.
Menn brynja sig þar gagnvart
ábyrgðinni og reyna að finna út
leiðir og afsakanir úr ógöngun-
um.
Það er fróðlegt að fylgjast
með skrifum bandarískra blaða
um þetta vandamál síðustu vik
umar. Þar var til dæmis mjög
athyglisvert, að vikublaðið
Time birti langa „ritgerð" sem
þeir kalla um hið illa og góða
i manninum. Þar vitnuðu þeir í
ótal spekinga og jaínvel biblíuna
sjálfa um villidýriö i mannin-
um. Hugmyndin virtist sú, að
það væri allt mannkynið með
eiginleikum ills og góðs, sem
bæri ábyrgðina á hryðjuverk-
unum í MæLæ. Að sjálfsögðu
er það rétt hugmynd, en hitt
er annað mál, að þannig var
ekki ritað í bandarísk blöð, þeg
ar Þjóðverjar voru hinir seku.
Þrátt fyrir allt er það merki-
legt við þessar umræður í Banda
ríkjunum, að nú hefur það gerzt
eiginlega í fyrsta skipti, að op-
inberar umræður fara fram hjá
þjóð sem sjáltf er sökuð um aö
hafa drýgt hryðjuverk. Slíkar
umræöur fóru að vísu fram í
Frakklandi á dögum Alsírstyrj
aldarinnar, en hér ná þær al-
gerlega nýju stigi. Þær eru sann
arlega til þess fallnar að hreinsa
nokkuð andrúmsloftið hjálpa
hinni rómantísku þjóð til að horf
ast í augu við staðreyndirnar.
|7n viðbrögð manna eru marg-
vísleg. Eitt algengasta svar-
ið hefur verið að lýsa því, hve
margfalt verri og svívirðilegri
hryðjuverk kommúnista hafa
yerö i vletnam. Gripuí hefur
verið til þess ráðs aö iýsa ýtar-
lesa hinum ofboöslegu grimmd
arverkum kommúnista í Hué í
Tet-sókninni um Ukt leyti og
hryðjuverkin hafa verið framin
m—> 10. sfða
■wawwMtemBsacaKaCTar" RSsasraisEt
Gunnar J. Friðriksson, form.
Félags ísl. iðnrekenda.
ið út, sem ekki hafi tekizt að
komast í samband viö rétta að-
ila innan Háskólans. Það væri
sjálfsagt auðvelt aö koma
tengslum á, ef réttu aöilarnir
hittust, sagði Gunnar, en slfkt
hefði þó reynzt mikill þröskuid-
ur. Hann hvatti því stúdenta
til að koma á þessum tengslum,
gerast milligöngumenn.
Gunnar lýsti í stórum drátt-
um uppbyggingu iðnaðar hér á
landi. Islenzkur iðnaður er enn
svo ungur, að brautryðjendur
inn að sjá íslenzku atvinnulífi
fyrir.
Jón Sveinsson ræddi m. a.
um kynni sín af tækniháskól-
anum í Þrándheimi, þar sem
stúdentar og prófessorar glímclir
við verkefni fyrir atvinnulifið,
sjálfum þeir. og atvinnulífinu
til góös. Þessir stúdentar leit-
uðu út í atvinnulífið að skóla-
göngu lokinni, í stað þess að
F ramleiðir
áskólinn
Pétur Sigurjónsson, forstjóri
Rannsóknarstofn. iðnaðarins.
hískólamönnum hefur ekki ver-
ið sinnt. Skólakerfið sjálft og
skortur á tæknimenntuðum há-
skólamönnum leiddi til þess að
hér ríkti ekki nægjanlega hag-
rtenn skilningur á átvinnulífinu,
Skólakerfið og Háskólinn þuna
að breyta uppbvggingu sinni.
Pétur sagðist álíta, aö „Science
fiction“-bókmenntir þær, sem
unglingar leituðu nokkuð í væru
þeim mikilsverðari en margar.
þær bækur, sem yfirstjórn
menntamála ætlaði þeim að
nema í skólunum.
Hann ræddi um mismunandi
afstöðu atvinnulífsins í Banda-
ríkjunum og Evrópu, sem ylli
miklu tæknigapi á milli þessara
tveggja heimsálfa. Bandarísk
framleiðslufyrirtæki koma á
markaöinn 60% allra nýrra upp
finninga í heiminum, þó að hlut
fall nýrra uppfinninga í Banda-
ríkjunum væri miklu lægra.
Þetta stafar af því, að vísindi og
„íláskólinn fór á mis við hlutverk sitt í atvinnuuppbygg-
ingu landsins“.
„Káskólinn hefur aldrei reynt að koma á tengslum við
atvinnulífið, hefur aldrei reynt að hafa samband við iðn-
fyrirtæki Iandsins“.
„Háskölinn er að framleiða ö.eigastéttir framtíðarinnar og
þessar stéttir munu draga landslýðinn niður í örbirgðina“.
J3,annig féllu dómar fjögurra
frummælenda, Gunnars J.
Friðrik^.onar, formanns Félags
ísl. iðnrekenda, Jóns Sveinsson-
ar, framkvæmdastjóra Stálvík-
ur, Péturs Sigurjónssonar, for-
stjóra Rannsóknarstofnunar iðn
aðárins og Sveins Bjömssonar,
framkvæniídastjöra Iðnaðdfihála
stofnunarinnar um Háskólann
á umræðufundi, sem Stúdenta-
félag Háskólans efndi til um
málefnið: „Menntunarþörf iön-
aðarins, tengsl hans við Há-
skólann og rann-óknarstofnan-
ir“, i fyrrakvöld í Norræna hús
inu. Þennan fund, sem er einn
af almennum borgarafundum í
sambandi við kjörorð stúdenta
1. desember s.l., þ. e. „Bókvitið
verður í askana látiö“, sóttu
allmargir iðnrekéndur, nokkur
hópur stúdenta og tveir prófess
orar. Þar sem prófessorarnir
voru aðeins tveir er sjálfsagt
að geta þeirra sérstaklega.
Þetta voru þeir Magnús Magn-
ússon, forstöðumaöur Raunvís-
indastofnunarinnar og dr. Guö-
mundur Eggertsson, erfðafræð-
ingur.
Háskólinn á að sjá iðnaðinum
fyrir hæfum stjómendum, en
það er frumskilyrði, að skólinn
viti hvar þörfin er, hvar skór-
inn kreppir að, sagði Gunnar J.
Friðriksson, sem var fyrsti frum
mælandinn, en hann fjallaði aö-
allega um þörf menntunar í
stjóm og sölutækni. „En hvern-
ig getur skólinn rækt það hlut-
verk sitt, ef tengsl hans við
atvinnulífiö eru ekki til?“
spurði Gunnar. Hann lýsti þvf,
að iðnaðurinn hafi reynt að
koma á tengslum við Háskól-
ann, en þar hafi verið komið að
luktum dyrum eða svo hafi lit-
Jón Sveinsson, framkvæmda-
stjóri Stálvíkur.
eru enn víða við stjórn iðnfyr-
irtækjanna. Þessum fyrirtækj-
um fjölgaði ört í skjóli hafta,
en vegna þeirra ríkti hér fram
á síðasta áratug raunverulegur
vöruskortur. Iðnfyrirtækin áttu
því ekki við söluerfiðleika að
stríða. salan var tryggð' en uþp-
bygg'iiig'- fyfirtækjanna var háð
leyfum um kaup á vélum, tækj
um og byggingu fasteigna.
Vandamál iönrekenda voru á
þessum tíma því að mörgu leyti
ólík því, sem nú gerist og þeir
hæfileikar, sem þeir þurftu að
hafa ólíkir því sem nú þyrfti.
Margir þeirra voru góðir „lobby
istár“, sem er mikilsverður
hæfileiki í slagnum við nefndir,
ráð og „bankavesenið", eins og
Gunnar kallaði bankakerfið aö
skandinavískum sið seinna í um
ræðunum. Háskólamenntun
gerði menn ekki endilega færari
sem „lobbyista".
Við stofnun viðskiptaháskóla
1939, sem varð deild í Háskól-
anum 1941, varð mikil breyting
til batnaðar, sagði Gunnar. Ekki
vegna þess að þeir hafi leitað
í iðnaðinn, heldur vegna þess,
að aukin menning þjóðarinnar í
hag- og viðskiptafræði gerði um
ræöur um efnahagsmál mál-
efnalegri og þá ekki sízt stjórn-
málin. Fullyrðingar gegn stað-
reyndum áttu síður upp á pall-
borðið. Vegna haftastefnunnar
urðu fyrirtækin lítil og mörg,
sem aftur varð til þess, að ekki
var pláss fyrir háskólamennt-
aða menn, en öryggisleysiö í
afkomu fyrirtækjanna fældi
menntamenn einnig frá.
Skilningur iðnrekenda á
stjórnun og sölutækni hefur far
ið mjög vaxandi á seinni árum,
en iðnrekendur gera sér nú
grein fyrir mikilvægi fjármála-
stjórnar, markaðsleitar, áætl-
unargeröar og sölumennsku.
Sá hængur hefur þó verið á
því að notfæra kunnáttu
manna, sem hefðu þetta á valdi
sínu, að skattalögin hefðu leitt
til þess, að þeim fyrirtækjun',
sem sýndu góöa afkomu, væri
refsað. Við breytt viðhorf munu
fyrirtækin sjá sér hag i því að
afla sér menntaðra stjórnenda,
sem er ein veigamesta for-
senda góðrar afkomu fyrirtækj-
anna. Þessa menntun á Háskól-
leita á ofhlaðna jötu embættis-
mannakerfisins. Hér væri ekk-
ert gert til að vekja áhuga stúd-
enta á atvinnulífinu og sáralít-
ill áhugi á stærðfræði og nátt-
úrufræðigreinum M heföi ekk-
ert verið gert til aö kanna,
hvaöa sérgreinum væri þörf á
að koma upp við Háskólann.
Jón sagði, að stjórnun heföi
ekki verið vanrækt aðeins á ís-
landi heldur væri þetta almennt
evrópskt vandamál. í Bandaríkj
unum hefði hins vegar verið
lögö geysimikil áherzla á þessa

:í; ,
Sveinn Björnsson framkvstj.
Iðnaðarmálastofnunarinnar.
Fjörugar umræður
um tengsl háskóla
og atvinnuljfs á
stúdentafundi
fræöigrein, meö árangri, sem
færi ekki fram hjá neinum.
Danir sáu þetta upþ úr 1950,
sem varð. til þess. að- þeir fóru
aö sþrhæfa menn í stjprnun.
Árangufinn hefði ekki látið á
sér standa. Þessir menn,' sem
fyrst voru sendir til Bandaríkj-
anna í þe'ssu skyni, eru nú meö-
al hæstlaunuðu manna í Dan-
mörku, enda eftirspurnin eftir
starfskröftum þeirra mikil. Jón
Sveinsson lagði í þessu sam-
bandi áherzlu á, aö rekstrar-
fræðideild yrði komiö upp við
verkfræðideild Háskólans og aö
meiri áherzla yrði lögð á mennt
un viöskiptafræöinga og aukin
sérhæfing tekin þar upp.
Pétur Sig’iriónsson sagði, að
fslendingar hefðu verið hráefnis
F—imleiðendur til þessa. Landið
"ði hins vegar að mestu leyti
þær forsendur, að risið gæti
upp háþróaður iðnaður, þ. e.
hefði varanlega orku og nokkra
tækniþekkineu. Hér ríkir ekki
skortur á hámenntuðum visinda
mönnum í grundvallarvísindum,
en menntun á tæknimenntuði'm
tækni uröu fljótt vinsæl i
Bandaríkjunum, sem aftur haföi
áhrif á skólakerfið og atvinnu-
lífiö. Pétur taldi, að fjölga
þyrfti mjög námsgreinum í Há-
skólanum og efla tengsl hans
við atvinnulífið og taldi að rann
söknarstofnanir atvinnuveg-
anna gætu þar veriö heppilegur
tengiliður.
Sveinn Björnsson sagöi, að
þaö væri þekking og kunnátta,
en ekki fjármagn og vinnuafl,
sem úrslitum réði í uppbygg-
ingu atvinnulífs. Hann ræddi
sérstaklega kynni sín af Banda-
ríkjunum, og þá breytingu, sem
þar hefur orðið á undanförnum
tveimur áratugum, sem hann
taldi vera öðrum til fyrirmynd-
ar.
Fyrir tveimur áratugum
höfðu hin einstöku fyrirtæki
frumkvæöið í framförum í iön-
aði og atvinnulífinu almennt og
leituðu á háskólana til að leysa
ákveðin verkefni í því sam-
bandi. Nú hefur þetta snúizt
við. Menntastofnanir hafa tekið
frumkvæðið í tækni g vísind-
indum og stjórnendur fyrir-
tækja eiga í vök að verjast gegn
framfarasinnuðum ungum mönn
um, þegar þeir koma út í at-
vinnulífiö.
Þá heföu menntastofnanir í
Bandaríkjunum sérstakt lag á
því að aðlaga sig umhverfi sínu,
þannig að þær leituðust jafnan
við að taká til meðferðar vanda
mál, sem standi nálægt atvinnu
lífinu á hverium stað. Þá væri
menntakerfið þar þannig byggt
upp, að þaö kæmi til móts við
breýtilegar þarfir atvinnulífs-
ins, svéigjanleiki menntakerfis-
ins er jmr r’T'rir en annars stað-
ar, vegna þess ' að námið er
hyggt upp á stuttum einingum,
önnum, sem auðvelt væri að
breyta. eftir kröfum þjóðfélags-
1 ins.
Sveinn sagði það áberandi,
hversu fáir háskólamenntaðir
menn væru í atvinnulífinu hér
á landi. Þannig væru aöeins 40
verkfræðin”ar í : "‘ --?ii eða um
12% af öllum verkfræöingum
og 14 viðskiptafræðingar 'eða
um 8%. Skortur á þessum
mönnum í atvinnulífinu gæti í
náinni framtið blátt áfram ver-
ið hemill á framförum hér á
landi, sérsr-i1-if.>»a eí við göng-
um í EFTA. Okkui vantar til-
finnanlega iðnaðarverkfræðinga
sem hafa þekkingu á verkfræöí
og heof'-æði. sér«,t'»!-’oga í fisk
iðnfræði og matvælaverkfræði,
því að það er ljóst, að ísland
er fyrst og fremst matvælafram
le’ðsluland. i
öreisiastétt framtíðarinnar?