Vísir - 02.04.1970, Blaðsíða 13

13
V1SIR . Fimmtudagur 2. apríl 1970.
Nær 30 afbrigði osta
framleidd hér nú
— / stað nokkurra tegunda áður
Miki’ breyting hefur átt sér
sfað í ostaframleiðslu hér
á landi undanfarin ár. Nú er
hægt að fá hér osta í nær þrjá-
tiu afbrigðum' I stað nokkurra
tegunda áður.
í bæklingnum Ostur og osta-
sala, sem Osta- og smjörsalan
hefur gefið út, eru margar fróð-
legar upplýsingar um osta og
ekki sízt geymslu og meðferð
þeirra.
Þær upplýsingar, sem eru ætl-
aðar kaupmönnum, geta ekki
síður komið neytendum vel,
því geymsla osta í heimahúsum
mun ekki vera mjög frábrugðin
þeirri, sem mælt er með við
kaupmenn. En auk þess getur
neytandinn gert vissar kröfur til
umbúnaðar osta í verzlunum.
Öllum ostategundum má
skipta í tvo höfuðflokka, mjólk-
urósta eða mysuosta. Þegar
mjólkurostur er framleiddur
verður mysan afgangs, en úr
henni hefur frá alda öðli verið
gerður mysuostur. ■
Mjólkurostarnir skiptast í
fasta osta, mjúka osta og
brædda osta, sem gerðir eru úr
tilbúnum osti. Bræddu ostarnir
teljast ýmist smurostar eða
steyptir ostar, eftir því hvort
þeir eru smyrjanlegir eða fastir
viðkomu. Eftir tegund hafa
mjólkurostar ýmist margar en
smáar, óreglulega lagaðar hol-
ur, eða stærri, reglulega lagaðar
holur. Sumar tegundir mjúkra
osta eru þó holulausar. Bræddir
ostar eru alltaf holulausir.
íslenzkir ostar eru ýmist
45% eða 30%, eftir fituinni-
haídinu í þurrefni ostsins, í 45%
ostj er um 25% fita í ostinum.
í 30% osti er um 16% fita í
ostinum. Þegar annað er ekki
tekið fram er venjulega um 45%
osta að ræða.
Af föstu ostunum var brauð-
ostur fyrir nokkrum árum al-
gengasta ostategundin hérlend-
is. Upphaflega fyrirmyndin er
hollenzka ostategundin Edam,
sem fyrst var framleidd í sam-
nefndum bæ skammt frá Amst-
erdam. Brauðosturinn er vax-
borinn með rauöu vaxi.
Gouda (skorpulaus) er nú al-
gengasti osturinn hérlendis. Vin-
sældir hans má trúlega rekja til
þess að ekki þarf að skera frá
neina skorpu, og allur osturinn
er því neytanlegur. Upprunalega
er þessj ostur hollenzkur.
Kúmengouda er framleiddur á
sama hátt en kryddaður með
kúmeni. Hann á sér hliðstæður
í mörgum erlendum ostategund-
um. Kunnust þeirra er e.t.v.
norska ostategundin Nökkelost.
Maribo er ný ostategund hér-
lendis. Fyrirmyndin er dönsk,
samnefnd tegund. Kúmenmaribo
ér gerður á sama hátt.
Schweitserostur dregur nafn
sitt af Sviss. Mikið er fram-
leitt af þessari tegund á hinum
Norðurlöndunum, þar sem hann
er seldur með þessu nafni. Eig-
inlega er þetta afbrigði af hinni
heimsfrægu, svissnesku osta-
tegund Emmentaler, sem vegna
stærðar sinnar hefur verið
nefndur „konungur ostanna",
Schweitserosturinn ei“ þó miklu
minni. en hefur keim af hinu
sætkennda hnetubragði, sem er
sérkenni Emmentalerostsins.
Tilsitterostur er upprunninn í
bænum Tilsit í Austur-Prúss-
landi um miðja siðustu öld, en
er framleiddur í öllum Iöndum,
þar sem ostur er í hávegum
hafður. Venjulega er osturinn
þakinn gulu vaxi.
jpiestar tegundir
ábætisosta eru
svokallaðra
í flokki
hinna mjúku osta. Sumir þess-
ara osta eru svo mjúkir að erfitt
er að skera þá með venjulegum
ostahníf. Heppilegast er að nota
beittan, helzt rifflaðan hníf, eða
þar til gerðan þráðskera, með
grönnum stálþræði.
Ambassador er nákvæm eftir
liking af hinni heimsfrægu
frönsku ostategund Port-du
Salut. Margir íslenzkir neytend
ur munu hafa kynnzt þessari
tegund af dönskum eftirliking-
Camembert hefur verið nefnd-
ur „drottning ostanna" vegna
smæðar sinnar miðað viC „kon-
ung ostanna“ og vegna hinna
miklu vinsælda sinna um heim
allan. Osturinn er mjög mjúkur,
gulur að innan, en yfirborðið er
þakið mjúkri, hvitri myglu-
himnu, sem á einnig að neyta.
Camembert má frysta í skamm-
an tíma til að lengja geymsluþol
hans.
Gráðaostur er íslenzka af-
brigðið af heimsins frægasta
osti, Roquefort-ostinum, sem
kenndur er við héraðið Roque-
fort í Suður-Frakklandi. Þessi
ostategund er ævagömul, og er
almennt talið, að Rómverjar
hinir fornu hafi þekkt hana. —
Til þess að osturinn megi
bera nafnið Roquefort,
þarf hann að vera gerður
úr sauðamjólk eingöngu, enn-
fremur að hafa verið geymdur
og meðhöndlaður í hinum fom-
frægu hellum I Roquefort. Er-
lendar eftirlíkingar þessa osts
uppfylla ekki þessi skilyrði og
bera því ýmis nöfn. Sænska
afbrigðið kallast Ádelost, hið
danska Danablue og norska
Normannaost.
Ostakynningar, sem hafa verið haldnar undanfarin ár, hafa
ýtt undir neyzlu osts hér á landL
Fjölskyldan og tjeimilid
Steyptir ostar eru nýir af nál-
inni hérlendis. Þeir hafa marga
eiginleika smurostanna, en ,eru
þó það fastir að þá má skera
með góðum hnff eða þráðskera.
Þrjár tegundir af mysuostum
eru til hér: mysuostur, rjóma-
mysuostur og mysingur.
4~ksta- og smjörsalan býður
^ nú bitapakkaðan ost. Hver
ostategund fær sérstakan verð-
miða með áletrun, sem segir til
um heiti ostsins og bragðstyrk-
leika, pökkunardag, verð pr.
kfló, þyngd og smásöluverð.
Neytandinn ætti sérstaklega að
veita því athygli, að pökkunar-
dagur er tilgreindur. Samkvæmt
því á hann kröfur á því að fá
upplýsingar um hann í þeirri
verzlun. sem hann kaupir ost-
inn f.
Ef osturinn er orðinn rakur
undir plasthimnunni, sem
hann er pakkaður í hefur hann
verið geymdur of lengi eða við
of hátt hitastig. Þegar geyma á
ost í lengri tfma á hitastigið að
vera á milli 2 og 6 gráður. Hins
vegar er betra að geyma osta,
sem á að neyta strax við meiri
hita til þess að bragðið njóti sin.
Það á að varast að geyma ost
í námunda yið lyktarsterk efni:
síld, hákarl, appelsínur, sápu o.
s. frv., sem auðveldlega geta gef-
ið ostinum bragð.
Eif þarf að geyma’ afskoma
osta er bezt að þekja skurðflöt-
inn með álþynnu eða setja ost-
inn í plastpoka.
í verzlunum eiga neonljós
eða sólarljós aldrej að skína á
óvarinn ost eða aðrar mjólkur-
vörur. Það getur á skömmum
tíma gjörspillt vörunni. Neyt-
andinn ætti því að gæta vel að
þessu atriði, áður en hann káup-
ir þessar vörur.
57
iað annríki og flaustur, sem þar
virtist ríkjandi í sambandi við
herflutningana um allar þær göt-
ur, sem voru nægilega breiðar til
þess að vélknúin farartæki gætu
ekið þar um. Þeir settust við
borð á litlum veitingastað, á meö
an Assine hélt í könnunarleiðang-
ur og þegar hann kom aftur
kvaðst hann hafa fundið fylgsni,
þar sem þeim væri óhætt,
Hann fór því næst með þá upp
í rústir af fomri byggingu efst á
lítilli hæð, og sá þaðan yfir höfn
ina. Þegar Douglas svipaðist þar
um, sá hann strax, hvers vegna
Þýzkaramir höfðu ekki tekið rúst
imar til eigin nota, þær voru
'fyrst og fremst þaklausar, en auk
þess voru múrveggimir svo hrör-
legir, að ekki var annað sýnna
en að þeir mundu hrynja, ef
sprengja félli í grennd við þær,
og græfist þá undir þeim það,
sem innan þeirra væri, menn eða
birgðir.
Enda þótt þetta væri hinn á-
kjósanlegasti útsýnfsstaðnr, var
svo myrkt, að þeir gátu lítið séð,
hvað fram fór við höfnina, en
hins vegar. máttj heyra, að þar
var annríki mikið. Þeir gátu
greint flutningabílana af deyfð-
um ökuljósum þeirra, séð, að
þeim var öllum ekið að sama
stað þar sem þeim var snúið við
og ekið aftur á bak, áður en
þeir námu staðar, bersýnilega til
fermingar, og að lftilli stundu
Iiðinni ekið aftur af stað sömu
leið og þeir höfðu komið. Tviveg
is heyrðu þeir í rústunum til
ferða skriðdreka meðfram strönd
inni, virtust allmargir f lest i
bæði skiptin eftir því að dæma,
hve lengi það tók þá að fara
fram hjá, og nokkru síðar heyrð-
ist skothríð í fjarska. Douglas
lagði við eyrun og reyndi að gera
sér nokkra grein fyrir þvf, sam-
kvæmt þeim fáu upplýsingum,
sem hann hafði áður fengið, hvað
þau átök myndu merkja. Hann
þóttist mega ráða það af þeim
miskunii
miklu olíuförmum, sem hann
hafði unnið að móttöku á sfðustu
vikurnar, áður en hann var send
ur í þennan leiðangur að stórfelld
sókn af hálfu Breta á hendur
Rommel væri í aðsigi, enda þótt-
ist hver maður í Áttunda hem-
um finna það á sér — en enginn
hafði hins vegar minnstu hug-
mynd um, hvenær sú sókn skyldi
hafin.
Sadok var settur á vörð, Ass-
ine hélt út fyrir borgina aftur
til að verða sér úti um þær upp-
lýsingar, sem föng reyndust á.
Hinir héldu kyrru fyrir, gengu
frá föggum sínum og fáguðu
vopnin á milli þess sem þeir
gengu út að raufunum á múm-
um og reyndu að fylgjast með
því sem fram fór við höfnina.
Douglas og Leech sátu hlið
við hlið hölluðu baki að vegg og
töluðu fátt. Þeir biðu þess að
dagaði, svo þeir gaetu gert sér
• grein fyrir þvf, sem fram fór
f þessari litlu arabísku borg og
þó einkum, hvað væri að gerast
við höfnina.
1 grálýsu morgunsársms höfðu
þeir báðir komið sér fyrir þar,
sem rústimar bar bæst, og biðu
þess, að fyrstu geisferr sólarinnar
EFTIR ZENO
lýstu yfir höfnina. Höfnin var
svo skammt undan, að þeir
þurftu ekki að gríþa til sjónauka
sinna, lega hennar, umhverfi og
öll mannvirki við hana blöstu við
augum þeirra jafnskýrt og greini
lega og þeir hefðu fyrir framan
sig eitthvert af þeim lfkönum af
landslagi og stöðum, sem notuð
voru við undirbúning og skipu-
lagningu hemaðaraðgerða.
Þetta var mjög lítil borg, en
mannvirkin við höfnina mjög
fullkomin og tæki og öll aðstaða
nýtízkuleg, enda höfðu Bretar
stækkað höfnina og bætt á með
an þeir héldu borginni áður.
Fjöldi arabískra báta og skipa lá
f höfninní og Leeoh athugað; þá
farkost; eins vandlega og honum
var unnt þaðan, sem hann stóð,
og mátti sjá það á faooum, að
.honum leizt ekki sériega vel á
sjóhæfni þeirm yfirleitt.