Vísir - 31.08.1970, Blaðsíða 8

viSIR . Mánudagur 31. ágúst 1970
VISIR
Otgefani Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Slmar 15610 11660
Afgreiðsla- Bröttugötu 3b SimJ 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakiS
Prentsmiðja Vfsis — Edda hf.
Neyzla fíkniefno
Talið er víst að neyzla fíknilyfja fari nú mjög vax-
andi hér á landi, og að innan skamms muni þetta
vandamál verða orðið álíka erfitt viðureignar hjá okk-
ur íslendingum og frændþjóðum okkar Dönum og
Svíum. Um þetta var birt athyglisverð grein í Tíman-
um í vikunni sem leið, og mættu fleiri blöð landsins
taka málið til rækilegrar meðferðar oftar en gert er.
Neyzla fíknilyfja er tízkufyrirbrigði, en við þau er
alltaf erfitt að ráða, eins og reynslan hefur lengi sann-
að. Það er allt að því ógerningur að koma að fullu í
veg fyrir að þessum efnum sé smyglað inn í landið,
hversu strangt sem eftirlitið væri. Sú er reynsla ann-
arra þjóða, t. d. Bandaríkjamanna, sem líklega allra
þjóíia mest eiga við þetta böl að stríða, þrátt fyrir víð-
tækt og strangt eftirlit. Hér gerist hið sama og um
önnur tízkufyrirfrigði, að einn apar eftir öðrum. Ungl-
ingar leiðast 'út í þetta, af því að þeir vilja ekki vera
minni menn en hinir, sem byrjaðir eru á því, og jafn-
vel storka þeim til að takaíyrsta skammtinn.
Sumum, eða líklega flestum, sem byrja á neyzlu
fíkniefna, eins og hash og marijuhana, er sagt að þau
séu hættulaus, valdi aðeins notalegum áhrifum, en
ekki vananeyzlu. Fólk geti hætt að nota þau þegar
það vilji. Þetta er vitaskuld mesta blekking, og þarf
ekki annað en minna á, hve erfitt flestum reynist að
hætta tóbaksreykingum. Hér við bætist svo það sem
alvarlegast er, að þessi fyrrnefndu efni eru oftast
blönduð öðrum stórhættulegum, vanabindandi efnum,
einkum ópíum, og þá er ekki að sökum að spyrja um
áframhaldið. Flestir, sem hyrja á neyzlu þess eitur-
lyfs, verða þrælar þess alla ævi.
Rétt og sjálfsagt er að hafa eins öflugar varnir og
unnt cr gc^ri því, að þessum efnum sé smyglað
inn í landið. En en"^- -nmir eru einhlítar, ekkert eftir-
lit svo strangt, ao ekki verði fram hjá því komizt með
ýmsum ráðum. Þess vegna þarf einnig að koma til
almenn fræðsla um skaðsemi fíkniefna, flutt í öllum
fjölmiðlunartækjum og af þeim, sem ungt fólk tekur
mark á. Sennilega væri áhrifamest að fá til þess ein-
hverja af vinsælustu skemmtikröftum unglinganna,
sem vitað er með vissu að ekki neyti þessara efna.
Þeir gætu fengið aðstoð sérfróðra manna við undir-
búning slíkra fræðsluerinda.
I vetur sem leið tók hópur ungmenna hér í borg-
inni sér fyrir hendur að vara við þessari míklu hættu,
og komst þá um stund nokkur hreyfing á málið. En
nú má heita að hljótt sé orðið um það aftur. Við
svo búið má ekki standa. Herferð þá, sem sumir hétu
í vetur. verður að hef ja nú þegar. Það er ekki seinna
vænna, eftir upplýsingum þeirra, sem gerst vita hvert
stefnir.
MÁnUR DREGINN ÚR
SVÖRTUM I S-AFRÍKU
20 vænta líflátsdóms 'i Pretóríu
Upp á ðfðkastið hefur
Suður-Afríka ekki verið svo
mjög i fréttum, eða Öllu
heldur málefni hennar. En
nú eru þó allar líkur á að
kastljós fréttastofnana taki
að beinast þangað suður
eftir.
Ástæður þess eru margar.
Blöð virðast hafa nóg að
gera við að skrifa um mál-
efni ríkjanna fyrir botni Mið-
jarðarhafs, Víetnam stríðið
eða kynþáttabaráttuna í
Bandaríkjunum. Nú hefur
svo Hailie Selassie, keisari
Eþíópíu vakið athygli á ekki
einasta málefnum Suður-
Afríku, heldur málefnum
svertingja um alla Afríku,
eða þar sem hvítir menn i
minnihluta njóta þeirrar að-
stöðu að geta kúgað minni-
hlutann — og notfæra sér
þá aöstööu.
20 meðlimir hins bannaða
kommúnistaflokks Suður-
Afriku voru dregnir fyrir
rétt í síðustu viku í Pretóríu.
Þeir eru allir ákærðir fyrir
að hafa virt að vettugi að-
skiinaðarlögin, en refsing
við því broti er tíðast lífláts-
dómur.
IIIEIIIIIHI
im mm
Umsjón: Gunnar Gunnarsson.
Meðal hinna áfcærðu er 35 ára
gömuil kona, Winnie Mandela,
tveggja barna móðir og gift
Nelson Mandela, sem hefir set-
iö í refsivist á Robbeneyju síð-
an 1964. Nelson var varaforseti
og aðalritari Sam-afríkönsku
nefndarinnar, þegar hann var
handtekinn 1963 og ákærður
fyrir að virða að vettugi lög um
skemmdarverkastarfsemi. Leið-
togi flokksins, Walter Sisulu
var ásamt Nelson dæmdur í Mfs-
tíðarfangelsi og hefði ekki ver-
ið fyrír harða gagnrýni erlend-
is frá, hefðu þeir eflaust verið
teknir af Mfi.
Undarlegt réttarfar
Réttarh&ldin yfir hinum 20
eru ekki síður alvarlegt mál, þó
ekki hafi mál þeirra verið jafn-
mifcið til umræðu i blöðum og
mál Nelsons og Walters. Núna
eru talsvert færri hópar f Suð-
ur-Afríku sem stunda neðan-
jarðarstarfsemi gegn apartheid
stefnunni, en voru 1964 — og
einhvern veginn hefur siðferðis-
legur styrkur erlendis frá
minnkað upp á síðkastið.
Forleikur máls hinna 20
verður að teljast heldur
lélegur vitnisburður um rétt-
arfar Suður-Afríku, eða öllu
heldur stjórn landsins undir
forystu Vorsters.
19 hinna 20 sem nú standa
fyrir rétti voru handtekin í maí
1969, og ákærð fyrir að Mýðn-
ast ekki löngum sem banna starf
semi kommúnista. Eftir að fólk-
inu hafði verið haldið 6 mánuði
í einangrunarkllefum, og það
orðið að þola margsháttar
pyndingar af hendi lögreglunn-
ar, var það dregið fyrir rétt. í
Pnetóríu. Þann 16. febröar sL
lögum: 20 fengu æviilangt fang-
étei, 29 langa fangelsisdóma.
Tveir dóu meðan málið var fyr-
ir rétti, 8 fengu safcaruppgjöf
og 9 fengu míftniháittar dóma.
Listinn yfir þá sem dáið hafa
í fangelsum Suður-Afrfku bend-
ir hreinskilnisilega á hvílfka
meðtferð pólitískir fangar fá þar
f landi. Prá því í september
1963 þar til I september 1969
létust 14 fangar vegna pynd-
I Suður-Afríku eru yfirvöld ekki í vandræðum með að út-
búa lög til þess að koma „óæskilegu" fólki undir lás og slá.
var fólkinu sleppt: Akærandinn
tilkynnti réttinum afllt f einu að
hann hefði fallið frá málinu!
Síðan var fólkið formlega dæmt
saklaust af dómaramuim, Simon
Bekker.
Fangar píndir
Sakaruppgjöfin kom öl'lum á
óvart, og ekki hvað sízt sak-
borningunum. Fyrst f stað var
gleði mikil yfir fengnu frelsi,
en kátínan hvarf fljótlega þegar
lögreglan rak alla áheyrendur
að réttarhöldunum út úr róttar-
salnum og færði sfðan sakborn-
ingana í einangrunarklefana
aftur.
Ákærunni hafði nefnilega ver-
ið breytt úr brotum á kommún-
istalögunum I brot gegn öryggi
rikisins ; og fyrirætlanir um að
steypa stjórninni. Hingað tíl
hafa alls 68 menn verið dæmdir
samkvæmt þessum frumilegu
inga — skýringar þœr sem lög-
regla landsins gefur á þessum
dauðsföllum eru yfirleitt á bá
lund aö viðkomandi hafi dottið
á gölfið og hálsbrotnað eða þá
að hann hafi framið sjálfsmorð.
Og ákærur á hendur þessum
mðnnum eru yfirleitt fremux
frumlegar. Til dæmis eru suimir
ákærðir fyrir aö fara inn á járn-
brautarstöð með það I huga að
sprengja hana f loift upp, eða að
hafa rætt samninga við skæru-
liða f öðrum Aifríkurlkjium.
Sennilega hafa réttindamál
svartra í Suður-Afrfku aldrei
staðið eins illa að vígi og nú.
Hundruð leiötoga eru f fang-
eisum og aðrir hafa verið rekn-
ir úr landi. Lögreglukerfi lands-
ins er svo umfangsmikið, að
leynilögreglan hefir komið út-
sendurum sínum inn f alar
hreyfingar sem máli skipta.
— GG