Vísir - 13.02.1971, Blaðsíða 7

V t SIR . Laugardagur 13. febrúar 1971.
cTMenningarmál
'I

1
S
\
s
)
\
s
*
V

í
\
!í
*
tfl hitaWog vatnslagna
UN H.F.
R.vih
Brautarhqttr 4
Gunnar Bjömsson skrífar um tónlist:
Á
• •
nni. undir sólinni
Snfóníuhljómsveit ís-
lands,
10. tónleikar — 11. febrú-
ar 1971.
Stjómandi: Bohdan
Wodiczko,
Einleikari: Halldór Har-
aldsson.
Efnisskrá:
Prokofiev: Klassíska
sinfónían, I
Bartok: Píanókonsert
nr. 3,
Albéniz: „Iberia“,
hljómsveitarsvíta.
ar frá er talinn „Pétur og
úlfurinn“ er Klassíska sin-
fótrían ef ti! viil þekktasta verk
Rússans Serge Prokofievs
(1891—1953), sem raunar er
einnig fraegur fyrir að vera eina
tónskáldið í heiminum, sem
samið hefur kvikmyndamúsik,
svo að eittlhvert bragð sé að
(Alexander Nevsky, 1938). Lítið
dálæti Prokofievs á kontra-
punkti ásamt með afskiptaleysi
hans af hefðbundnum tónteg-
undaskiptum fá honum verðug-
an sess meðal tónsmfða 20. ald-
ar; hinn persónulegi tónn hans
er hins vegar fólginn í ósvik-
inni kýmnigáfu hans, sem víð-
ast glæðir verk hans frumleika
og nýjabrumi.
Prokofierv var ungum legið á
hálsi fyrir tónlistarlegan af-
glapahátt (eins og mörgum góð-
um mönnum á undan honum),
og er Klassíska sinfónían við-
leitni ungs höfundar ti! þess að
sýna heiminum kunnáttu sína í
hefðbundnu formi. Hún er í
bezta lagi aðgengilegt verk á að
hlýða og fólki, sem telur alla
tónlist eftir 1850 óyndislegan
aflægishátt, ráðlegg ég ein-
dregið að nálgast þetta verk
með einum eða öðrum hætti.
1 þvi samb. væri gaman að
geta með góðri samvizku mælt
með flutningi Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands á verkinu. En
það er ekki svo vel. Lengj hefur
okkar ágæta hljómsveit ekki
skotið jafn herfilega yfir mark-
ið eða öllu heldur fram hjá þvi.
Hverju er um að kenna? Fiar-
veru konsertmeistarans? Fjar-
veru stjórnandans í andanum?
Mistækur er Wodiczko. Og
samt er hann í rauninni alltáf
samur og jafn í kaldrana sínum
og fljótaskrift. Annars kunna auð
vitað fæstir stjörnendur læknis-
ráð við óhreinum hljóðfæraleik,
eins og t.d. þeim, sem 1. fiðla
viðhafði á vandmeðförnum. ó-
nefndum stað í fyrsta þætti
sinfóníunnar. Hér er spuming
um að líta á röddina sína heima.
Það er ennfremur lítil sanngirni
að ætla stjórnandanum að
blása Mfi í þróttlítið tréverk,
eins og það, sem lauk upp rödd
sinni í finaie-þættinum. En
samt. Þrátt fyrir allt er það nú
einmitt það, sem gerist, þegar
góður dirigent er í brúnni.
llTalIdór Haraldsson bjargaði
' kvöldinu. Ég tel hann tví-
mælalaust fremsta konsert-
píanista landsins. Tónn Hall-
dórs er að vfsu ekki ýkja mik-
ill, en hann er fagur og fegri
hefði hann eflaust verið, ef hol-
ur rómur þessa gjörómögulega
píanós hefði ekki alls staðar
kæft í fæðingunni sérhverja
heiðarlega tilraun til fallegrar
tónmyndunar. En þeim mun
mejra verður afrek Halldórs,
sem sýndi af sér fágun og sam-
vizkusemi, ásamt virðingu fyrir
viðfangsefninu. Mér verður
hann minnisstæðastur í ljóð-
rænum korðum hæga þáttar-
ins, en með þvi er þó engan
veginn sagt. að nokkuð skorti á
tækni Halldórs i hinum þátt-
unum.
Sé óhætt að taka mið af Hall-
dóri, þegar augum er rennt um
raðir íslenzkra einleikara, þá
væri það blindur maður. sem
ekki undraðist hið takmarka-
★ ★ ★
(Peppermint Frappé)
Stjómandi: Carlos Saura
Aðalleikendur: Jose Luis
Lopez, Alfredo May og
Geraldine Chaplin.
Spænsk, danskur texti,
Háskólabíó.
JJelzta huggun þeirra, sem
ánægju hafa af góðum kvik
myndum, eru mándagsmynd-
irnar í Háskólabíói, en með sýn-
ingum þeirra hafa forráðamenn
Háskólabíós sannað. svo að ekki
er um að villast, að í höfuöborg
inni er töluvert stór hópur fólks,
sem hefur áhuga á að sjá góðar
kvikmyndir.
Síöasta mánudag sýndi Há-
skólabíó spænsku myndina
„Græni drykkurinn“ (Pepper-
mint Frappé), en hún verður
einnig sýnd á mánudaginn kem-
ur. Stjórnandi myndarinnar er
Carlos Saura, 38 ára gamall,
einn af helztu leikstjörum hinn-
ar nýju kvikmyndagerðar á
Spáni, en „Græni drýkkurinn"
er fjórða mynd hans.
Þráinn Bertelsson skrifar um kvikmyndir-
urmn
I myndinni segir frá miðaldra
lækni, ógiftum, og æskuvini
hans, sem nýlega hefur gengið
að eiga unga og spræka stúlku.
Læknirinn verður í meira lagi
hrifinn af hinni ungu eiginkonu
vinar sins, en hún gefur honum
undir fótinn annað slagið, og
þess á milli segir hún honum,
að hún vilji ekkert með hann
hafa, og ofan í kaupið fræðir
hún vin hans á því, sem þeim
fer á milli.
I örvæntingu sinni forfærir
læknirinn aðstoðarstúlku sína,
sem er ekki ólfk eiginkonu vin-
arins, enda leikin af sömu leik-
konu, Og sömuleiðis reynir
hann með öllum tiltækum ráð-
um að fá aðstoðarstúlkurra til
að lí'kjast eiginkonu vinarins,
kaupir handa henni snyrtivörur
og hárkollu.
Þetta einæði Iæknisins hefur
skuggalegar afleiðingar. Vinur
hans og eiginkona gera gys að
honum og smána tilfinningar
hans, en hann lætur sem ekkert
sé.’þvi að hann á tromp á hendi,
sem þau vita ékki um .. .
Þessi mynd er ákaflega
skemmtileg, hún heldur athygl-
inni vakandi. og hún er frábær-
lega vel gerð. Leikararnir svna
allir frábæran Ieik, en mesta at-
hygli manns vekur Geraldine
Chaplin, sem leikur tvö hlut-
verk, og skilar þeim báðum með
miklum ágætum
.Peppermint Frappé“ mun vera
gerð á árinu 1966. en 1968 var
hún sýnd á kvikmyndabátíðinni
í Berlín, og þar hlaut .CarJos
Saura verðlaun fyrir bezta leik-
stjörn, og virðist sannarlega
hafa verið vel að þeim kominn.
lausa útlendingadekur, sem
rikir í vali á einleikurum með
Sinfóníuhljómsveit Islands. Á
fyrra misseri núliðandi starfs-
árs komu fram fjórir erlendir
einleikarar í Háskólabíói á móti
einum innlendum, (sem lék í
Háteigskirkju). íslenzkir söngv-
arar fá hagstæðara hlutfall. 1
„stóra“ prógramminu, sem gef-
ið var út i upphafi starfsársins,
birtust nöfn og myndir 20 ein-
leikara og söngvara og skiptist
hópurinn svo: 9 erlendir ein-
leikarar, 4 íslenzkir einleikarar
og 7 íslenzkir söngvarar. Út-
lendingamir eru sjálfsagt góðir
og gegnir listamenn, en þeir eru
dýrt vinnuafl og við vitum, að
íslenzkir einleikarar standa
þeim flestum lítið að baki. Þeg-
ar höfð er í huga frábær frammi
staða Halldórs Haraldssonar á
fimmtudagskvöldið var, fer
varla hjá því að menn spyrji,
hvers vegna íslenzkir fái ekki
fleiri tækifæri en raun ber
vitni. Núverandj skipan mála
veldur því, að landar okkar eru
í rauninni alltaf að ,,debútera“,
þegar þeir koma fram.
Bezt aö gleyma ekki að geta
þess, að Halldór lék Píanókon-
sert nr. 3 eftir Ungverjann Béla
Bartok, sem er eitt af helztu
tónskáldum þessarar aldar.
Austur-evrópsk þjóölög eru oft-
ast kveikjan í verkum hans, en
. Bartok safnaði og rannsakaði
þúsundir þeirra. Að öðru leyti
...fr.^fio i.tnpressionisti undir á-
hrifum Stravinskys og Schön-
bergs. Þriðji og síðasti píanó-
konsert hans er mildara verk
og aðgengilegra en hinir tveir;
hann er lfkt og meira í ætt við
19. aldar tónsmíðar en ýmis
fyrri verk höfundarins.
Ciðast á efnisskránni var
hljómsveitarsvítan „Iberia",
eftir spænska inipressionistann
Isaac Albéniz (1860—1909),
sem var undrabarn í píanóleik
og skrifaði mest fyrir það hljóð-
færi. einnig verkið, sem hér var
flutt. Siðar umskrifaði hann
það fyrir hljómsveit, en þó að
eins 5 þætti af 12. Það hefði
Halldór Haraldsson
hann nú kannskj eins vel látið
ógert, því aö verkið er mun
skemmtilegra leikið á píanó eitt
saman. í hljómsveitarbúningi
verður það glaummikil flug-
eldamúsík, víðast allt of íburð-
armikið. Tvö píanó sýndust mér
notuö við flutninginn og gefur
það tilefni til að hafa orö á
algengum veikleiga meöal pían-
ista: að kunna ekki að fara eftir
silögum hljómsveitarstjórans,
sem er varla heldur von, þvf að
fjöldi píanóleikara veit ekki
nema eitt á jörðunni og undir
sólinni: sjálfan sig og pianöið.
Alvörusamleikut verður þessum
tónlistarmönnum því aldrei sá
veruleiki, sem æskilegt væri.
Annars get ég ekkj stillt mig um
að geta góðrar frammistöðu
flautu og bassa-klarinetts í
Abaicin-þættinum. Svona á in-
tonation að vera! Mér kæmi
ekki á óvart, þótt þeir Jón FI.
Sigurbjörnsson og Þórir Þóris-
son hefðu hitzt fáein lcvöld í
vikunni og stemmt sig saman!
Annars heföi ég lagt til, að
byrjað -hefði verið á svitu Al-
béniz. Hún er upplagt verk fyr-
ir hljömsveitina til þess að hita
sig upp. Glapræöi er hins veg-
ar að byrja á sinfóníu Proko-
fievs, svo erfiðu og viðkvæmu
verki, sem hún er.
Geraldine Chaplin í Græna drykknum.