Vísir - 11.06.1971, Blaðsíða 9

^ÍISIR. FöStuUagur n. jQra nr/I.
■ m ■ -m ——.m, ...■»>»■ r imwi. • ð • C.U c • B C ð • S O • C •• • •»■•••••>•••••••••••••••••••••• •!•••••• O ••••••••••••••••••••• •• • •••••••••••••• «*
Þetta fólk er í sfvaxandi mæli
að komast aö raun um, að
þær umbætur og framfarir, sem
það vonaðist til að kommúnist-
ar myndu færa því, eru fáanleg
ar í hinum herbúðunum, ef
menn aðeins hætta vígaferlum
og snúa sér að plóginum. Þetta
fólk er ekki að hafa fyrir því
að koma opiriberlega fram og
tilkynna að það hættj stuðningi
við kommúnista en styöji stjórn
ina. Það einfaldlega tekur þá
afstöðu, að styrjöldinni sé lok
ið og það hlýðir ekki lengur
kalli kommúnista um að
sprengja upp brú eöa koma I
burðarflokk til að flytja birgðir
fyrir þá. Ég er í engum vafa,
að þetta hefur verið að gerast,
■þó auðvitaö sé ekki hægt að
finna neinar tölur um slíkt.“
4 ð lokum er John Vann spurð-
ur að því, hvernig daglegt
líf hafi breytzt f Mekong-ós-
hólmunum. „Það hefur orðið
feikimikil breyting, segir hann.
á daglegu lífi. Bændurnir eru
hin nýríka stétt í Víetnam. Hvar
sem er á óshólmasvæðinu kem
ur maöur auga á, hvar sjón-
varpsloftnetunum skýtur eins
og gorkúlum upp af torfþekj-
um bændakofanna, Þau eru til
vitnis um það, að bóndinn hefur
nú V fyrsta skipti afgangsfé,
ekkj aðeins til að kaupa sjón-
varp, heldur verður hann líka
að kaupa sér 450 vatta Ijósavél.
Fyrir þremur árum var vél í
einum af hverjum 25 sampön-
um (fljótabátum bænda). Nú
er vél í helmingi bátaflotans.
Samtimis uppbyggingu stjórn
arkerfis í óshólmunum hafa
farið fram geysimiklar vegagerð
ir og skuröir verið hreinsaðir
til að koma á öruggum sam-
göngum við 2 þúsund þorp, sem
áður voru einöngruð á yfirráða
svæði kommúnista. Þetta þýðir,
að samgöngurnar eru nú opnar
á markaðj borganna. Og það
hefur haft veruleg áhrlf til
útþenslu og framfara í landbún
aðinum.
Það er nú ekkert óvenjulegt
að hitta á einstaka bændur, sem
skreppa til höfuðborgarinnar Sai
gon til að kaupa dráttarvélar.
sem þeir borga út í hönd. Aðr-
ir, sem hafa minni efni, stofna
ræktunarfélög til aö kaupa
traktor og greiða hann upp
á 15 mánuðum með því að
ieigja hann út.
A nnað atriöi, sem hefiir mjög
mikil áhrif í Vtetnam er
sú stórkostlega útþensla frétta
miðlunar sem hefur orðið með
útbreiðslu transistora-útvarps-
tækja í landinu. Það má kalla
þetta „transistora-útvarpsbylt-
ingu“.
Breytingin hefur verið sú, að
þetta frumstæða bændaþjóðfé-
lag, sem áður þekkti engar frétt
ir aðrar en þær sem bárust
manna á milli, og hafði sára
litla hugmynd um hvað var að
gerast utan þorpsins síns, fylg
ist nú daglega með fréttum af
hrísgrjónaverðinu á markaðn-
um í Saigon.
Þessar daglegu upplýsingar
hafa gert samningsaðstöðu bænd
anna miklu sterkari gagnvart
hrisgrjónakaupmanninum, sem
áður fyrr gat notfært sér og
grætt á fáfræði bændanna. Þeg
ar bóndinn veit, hvaða markaðs
verð er á hrísgrjónum í Saigon,
þá veit hann um leið, hvað
mikinn gróða milliliðurinn hef-
ur. Ef bóndinn fær ekki nógu
gott. verð hjá kaupmanninum,
þá fer hann einfaldlega og Ieig
ir sér vagn og flytur sjálfur
grjónin sín á markaðinn, og fær
betra verö fyrir framleiðsluna
en kaupmaðurinn bauð honum“.
Þorsteinn Thorarensen
rnennur iðnaður með 10% og
stériðjan 32% af útfSutningi 1980?
Voru rúm 4°/o og 73 % 1 fyrra
ísland mun næstu árin verða iðnaðarríki í sívaxandi mæli.
Þetta kemur fram af greinargerð dr. Guðmundar Magnússonar
prófessors um áform í iðnþróun, stöðu íslenzks iðnaðar, hugs-
anleg markmið og leiðir, sem hann hefur samið á vegum
iðnaðarráðuneytisins. Þar er spáð liðlega 8% aukningu fram-
leiðslu í almennum iðnaði að meðaltali á ári, en yfir 10%
aukningu, ef álframleiðslan er tekin með, sökum stækkunar
álversins.
Framleiösla á kísilgúr mun væntanlega vaxa um 16% á ári.
Álsteypa, hveitimylla og
spónverksmiðja?
Dr. Guðmundur segir, að erf-
iðast sé að spá um alger-
lega nýjar iðngreinar, bæði
hverjar þær yrðu og af
hvaða stærö, og hvenær þær
gætu hafið framleiöslu. Nýjar
iðngreinar mundu að sjálfsögðu
valda þvi. að aukningin yrði
enn meiri en framangreind prós-
enta gefur til kynna.
Ef unnt væri til dæmis að
koma upp 5000 tonna álsteypu,
hveitimyllu og spónverksmiðju
árið 1973 eöa fyrr, gæti aukn-
ingin oröið 12—13% á ári frá
og með 1973 — 74.
Annar möguleiki, sem hljóti
að vera tímaspursmál, sé oliu-
hreinsunin, að minnsta kosti fyr
ir innanlandsmarkað. Ef um
stóra stöð til útflutnings yrði
að ræða. yrði það enn veruleg
lyftistöng fyrir framleiðsluna.
í áætluninni er gert ráð fyrir,
að kísilgúrframleiðslan muni
aukast um 16% á árj og á-
burðarframleiðsla muni aukast
verulega vegna stækkunar Á-
burðarverksmiðjunnar. ■
Vænlegastar vaxtargreinar séu
annars plastiðnaður, leirmuna-
gerð, ullariðnaður alls konar og
skinnaiðnaður ! matvælaiðnaði
megi búast við um 2% aukn-
ingu á ári að jafnaði.
Mikil endurnýjun á sér
stað í iðnaði
Endumýjun vélakosts eöa út-
víkkun eigi sér stað í flestum
iðngreinum. Af stærstu fram-
kvæmdum i almennum iönaði er
fjárfesting í ullariðnaði, veiðar
færaiðnaði og leirmunagerð.
Umsóknir um stuðning frá
Iðnlánasjóði og lánveitingar'
hans gefa til kynna, að endur-
nýjun eigi sér stað á breiðu
sviði í iðnaðinum.
Af athugunum. sem eru eða
hafa verið í gangi, um nýja teg
und framleiðslu á sviði smáiðn
aðar, nefnir dr. Guðmundur
þangiðju, þilplötugerð, brota-
jámsvinnslu, hveitimyllu, spón
verksmiðju leirmunagerð, perlu
steinsvinnslu og góðmálmasmíði
til útflutnings.
Þá hafa skipasmíðar eflzt mjög
innanlands á undanförnum ár-
um.
Flestar Skipasmíðastöðvar
hafa nú samningsbundin verk-
efni allt fram til ársins 1972 eða
lengur, og þær munu varla anna
öllu meira í svipinn.
Hins vegar hefur iðnaður
ekki þróazt hér á landi að ráði
enn sem komið e^ og málmiðn-
aður hingað. til verið að miklu
leyti þjónustugrein við sjávarút
veg, byggingariðnað og fleira.
f greinargerðinni segir að það
sé ekki vansalaust að framleiða
hér næstum engin framleiðslu-
gögn og ætti að vera metnaðar
mál, að hér yrðu framleiddar
ýmsar vélar til sölu heima og
erlendis.
Þannig eru líkur til verulegr-
a,- sóknar á sviði smáiðnaðar á
næstu árum. — Iðnaðurinn mun
taka við sívaxandi hluta fólks-
fjölgunarinnar og eiga sívax-
andi hlut í framleiðslu og út-
flutningi. Er þó enn að mestu
ótalinn orkufrekur iðnaðu,- og
mangt annað.
Áburðarverksmið j an
stækkar í 60 þúsund
tonn
Um árabil hefur verið unnið
að athugunum á möguleikum
sjóefnaiðju á Reykjanesi. Bor-
anir gáfu i fyrra allörugga vit-
neskju um nægilegan jarðvarma
til sjóefnavinnslu í stórum stfl.
Athuganir beinast nú einkum að
saltvinnslu og magnesíum-klór-
framleiðslu, en í greinargerðinni
segir, að af framleiðslu muni
ekki verða fyrir árið 1975. Hið
sama sé að segja um orkufrek
að iðnað almennt, svo sem mögu
leika á málmbræðslum, þunga-
vatnsframleiðslu og þess háttar.
Hins vegár verði að telja það
tímaspursmál, hvenær hag-
kvæmt verði taliö að setja á fót
álsteypu. Menn munu f því sam
bandi minnast þess. að erlend
fyrirtæki sýndu í vetur nokk-
urn áhuga á vinnslu hérlendis
úr áli. Slíkur iönaður yrði vænt
anlega í grennd við álverið í
Straumsvík, og mundi nota mik
ið vinnuafl, 400—500 manns.
Þá stenduT yfir stækkun á
Áburöarverksmiðjunni úr 24
þúsund tonnum I 60 þúsund
tonn. Þeirri stækkun á að verða
lokið á næsta ári.
Auk þess er gert ráð fyrir, og
mikil þörf á, frekari vinnslu
frystra og niðursoðinna sjávar-
afurða. Vonir eru um fiskirækt,
„sjávarbúskap“, og ylrækt.
íslendinga dreymir um út-
flutning iðnaðarvara, sem *enni
traustari stoðum undir efnahag
þjóðarinnar. Þetta var einnig einn
megintilgangur inngöngunnar i
EFTA. Segja má, að tfmamót
hafi orðið á sfðasta ári.
Þá náði útflutningur á iðnað
arvörum því að verða um 17%
af vöruútflutningnum. Þar af
voru rösklega 3% almennar iðn
aðarvörur, aðallega skinna- og
ullarvörur, 1% var kisilgúr og
13% ál.
Tvö- þreföldun útflutn-
ings almennra iðnaðar-
vara
■f^greinargerðinni segir, að
ekki sé óraunhæft að ætla að
útflutningsverðmæti almennra
iðnaöarvara, að kfsilgúr með-
töldum en áli ekki. geti tvö- til
þrefaldazt fram til 1974. Fram
leiðsla kísilgúrverksmiðiunnar á
að aukast um 70% í ár, en það
skapar um 90 milljónir króna
til viðbótap á ári hverju. For
svarsmenn í ullar- og skinnaiðn
aði telja, að framkvæmanleg sé
10—20% aukning á söluverö-
mæti afurða f útflutningi á
næstu árum.
Þá beri að hafa í huga þann
útflutning á umbúðum og veið
arfærum, sem hafinn er. út-
flutning á málningu, skipum og
fleiru. Að öllu samanlögðu sé
gerlegt að auka útflutninginn úr
519 milljónum króna í um 1200
milljónir króna á ári árið 1974
eða yfir 200 prósent.
Þessi aukning getur orðiö
meiri. Verðmæti skinna ætti aö
geta aukizt verulega með því að
fullvinna þau fremur en að selja
saltaðar gærur úr landi. I>á koma
minkaskinnin til. Það ætti að
ölhi satnanlögðu ekki að verða
ofraun að stefna aö því, að út-
flutningur almennra iðnaðar-
vara verði 10% af öllum út-
flutningi, og er þá álið ekki talið
með. Þetta ætti að geta orðið,
þótt verðmæti sjávarafurða yrði
aukið jafnframt og orkufrekur
útflutningsiðnaður efldur.
Stóriðja uop úr 1975
Ef lengra er horft en til árs-
ins 1975 er raunhæft að gera
ráð fyrir ýmiss konar stóriðju —
Dr. Guðmundur segir. að á sviði
stóriðju sé vitað, að stækkun á!
versins í Straumsvík úr 44 þús-
undum í 77 búsundir tonna verði
væntanlegs lokið á næsta ári. —
Ný orkufre'- pmrnToir;‘úíi til út-
flutnina= veti ’jrt orðið fyrr en
árið 1975
Ef ee‘ í■ ráð fvrir. að Sifl
ölduvir!» /' verði iokið árið
1975 og virkjun við Hraunevjar
foss árið 1979, sé ekki óraun-
hæft að reikna með eftirfarandi
stóriðju: 50 þúsund tonna málrn
bræðslu, 70 þúsund tonna álveri,
10 þúsund tonna álsteypu og
talsverðri sjóefnaiðju, svo sem
250 þúsund tonna saltverk-
smiðju, 24 þúsund tonna magn-
esíumverksmiðju og svo fram-
vegis. Líta beri á þessar fram-
kvæmdir þannig, að í stað einn
ar geti komið önnur ámóta orku
frek áform. (Til dæmis þá, að
í stað magnesíumverksmiðju
kæmi önnur ámóta af öðru
tagi). Margs konar orkufrekur
iðnaöur kemur hér til greina ann
ar en þessi og þá ekki sízt olíu-
hreinsunarstöð og þungavatns-
verksmiðja.
Niðurstaða slfkrar spár gæti
orðiö sú að hlutdeild stóriðju
í útflutningi gæti vaxið úr 13%
1970 i 32% árið 1980. Hlutur
smáiðju gæti vaxið úr 4% f 10%
áriö 1980. Þessi aukning iðnað-
arins mundi valda minnkun á
hlutdeild sjávarafurða í útflutn
ingi, þó að gert sé ráð fyrir
verulegri verðmætaaukningu i
sjávarafurðum. Hlutur sjávaraf
urða í útflutningi gæti þá minnk
að úr 78% f fyrra niður í 56%
árið 1980. Þá má gera ráð fyrir,
að hlutur landbúnaðarafurða af
útflutningi minnki smám saman
niður f 20% árið 1980.
Þa-rna er ekki gert ráð fyrir
samdrætti í sjávarútvegi, þvert
á móti auknum verömætum. —
En samt minnkar hlutdeild hans
í útfl.utningi vegna gífurlegs
vaxtar iðnaðarins. Ætti hverj-
um manni að vera ljóst að þessi
þróun leiöir til mjög bættra lffs-
kjara í landinu. —HH
■••••>aa«*asa«aaaaaaaaa*a«oca>««aac