Vísir - 07.07.1971, Blaðsíða 8

8
VÍSIR. Miðvikudagur 7. júlí 1971,
Otgefandi: KeyKJaprenr ní.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R EyjðKsson
Ritstjöri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Sköli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Slmar 15610 11660
Afgreiðslsf Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 llnur)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mánuöi tnnanlands
f lausasölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðia Vtsis — Edda U.
Sérstaða viðurkennd
Efnahagsbandalag Evrópu er nú að marka stefnu sína
gagnvart þeim EFTA-rfkjum, svo sem íslandi, sem
ekki óska eftir inngöngu í bandalagið heldur vilja
gera við það viðskiptasamninga. Með íslandi í þess-
um hópi ríkja eru hlutlausu ríkin Svfþjóð, Finnland,
Austurríki og Sviss auk Portúgal, sem er í Atlants-
hafsbandalaginu.
Fyrir íslendinga er mikilvægast, að sérstaða okk-
ar verði viðurkennd og í viðskiptasamningi við Efna-
hagsbandalagið njóti íslenzkar sjávarafurðir ekki
minni fríðinda en þær hafa haft í EFTA.
Fráfarandi ríkisstjórn lagði málið þannig fyrir Efna-
hagsbandalagið, að íslendingar óskuðu í öllum aðal-
atriðum eftir sömu fríðindum gagnvart Efnahags-
bandalaginu og þeir höfðu haft innan EFTA.
Ekkert hefur enn komið fram, er bendir til þess,
að þessari stefnu verði breytt, þegar ný ríkisstjórn
tekur við.
Nú eru horfur á, að Bretland gangi í Efnahags-
bandalagið. Tvö önnur EFTA-ríki hafa sótt um inn-
göngu, Noregur'óg. Danmörk.
í ráði er, að þjóðaratkvæði verði látið skera úr í
þessum tveimur löndum, þegar opinberir aðilar hafi
náð samkomulagi. Ekki er á þessu stigi unnt að segja
fyrir, hver verði úrslit þjóðaratkvæðagreiðslu í Nor-
egi og Danmörku. Talsverð andstaða er við aðild-
ina, einkum í Noregi.
Hitt er sýnt, að fríverzlunarbandalagið EFTA mun
ekki halda áfram í núverandi mynd. Þess vegna hafa
öll ríkin í EFTA, með einum eða öðrum hætti, leitað
eftir samningum við Efnahagsbandalagið.
Framkvæmdastjórn Efnahagsbandalagsins hefur
nú eftir könnunarviðræður við EFTA-ríkin lagt
skýrslu sína fyrir ráð bandalagsins. í skýrsiunni er
sérstaða íslands viðurkennd og lögð áherzla á náuð-
syn þ23s„ að í viðskiptasamningi milli íslands og
bandalagsins verð: 2ðin nægllcg íríðindi fyrir ís-
lenzkar sjávarafurðir.
Framkvæmdastjórnin bendir að öðru leyti á tvær
leiðir, sem til greina komi gagnvart þeim ríkjum í
EFTA, sem ekki ganga í bandalagið. Fyrri möguleik-
inn er að bandalagið geri viðskiptasamninga við
hvert einstakt þeirra. Seinni möguleikinn gerir ráð
fyrir, að málinu verði skotið á frest. EFTA-rfkin haldi
áfram óbreyttri fríverzlun sín á milli næstu tvö árin
eftir stækkun Efnahagsbandalagsins og á þeim tíma
verði sámlö um framtíðarlausn. EFTA-ríkin telja sig
Gkki geta sætt sig við slfka frestun.
Verði fyrri leiðin farin, munu nánari viðræður um
viðskiptasamninga væntanlega hefjast á hausti teom-
anda.
fslendingar geta unað þessum niðurstöðum fram-
lcvæmdastjómar Efnahagsbandalagsins eftir atvikum
vel. Viðurkenning á nauðsynlegu tilliti til sérstöðu fs-
iands eykur vonir um hagkvæma niðurstöðu.
Eru „fcrnardýrin44 sek?
— Glæpafræðingar rannsaka sálarlif fórnardýra afbrotamanna
Eftir að Robert Kenn
edy var myrtur, gaf sál-
fræðingur við Houston-
háskóla Kennedyunum
þá einkunn, að „þeir
væru fómardýr í leit að
morðingjum**. Richard
Evans sálfræðingur legg
ur mikið upp úr þessari
kenningu. Hann segir,
að fórnardýrin „bjóði
Kennedyanna sem „ofbeldi gagn
vart sér“.
Velji hættulegt lífsstarf
vegna bældra hvata
Glcepafraeðingurinn Amir, sem
skipulagöi kennslu 1 þessari
grein I Berkeleyhásköla álítur,
að stundum sé dulin „þrá
manna til að þola kvalir“ undir-
rót þess, hvert lífsstarf þeir
kjósa sér. í erlendum stórborg-
um eru sumar atvinnugreinar
einkum hættulegar og nægir
þar að nefna lögregluþjóna og
bifreiðarstjóra almenningsvagna
Eru Kennedyamir „í leit að morðingjum"?
oft heim“ og aðstoði við
glæpi, sem eru drýgðir
gegn þeim. Þessi skoðun
átti annars ekki miklu
fylgi að fagna fyrir þrem
ur árum.
„Eins og lambið hænir
til sín úlfinn“
Kenning Evans hefur eignazt
fleiri fonmælendur síðan, Á síö-
ustu ráðstefnu samtaka, sem
rannsaka glæpi, var sérstakur
fundur látinn fjalla um þetta
efni. í fyrsta sinn bjóða þrír
háskólar V Bandaríkjunum nú
rannsóknir á hegðun fórnardýra
glæpamanna sem sérstakt fag.
Þetta eru Kaliforníuháskóli,
Boston háskólinn og Northsvest-
em háskólinn í Illinoisfy'.ki.
Fræðirit um efnið er að koma
út og eftir tvö ár er í ráði
að halda í Jerúsalem alþjóðlega
ráðstefnu um efnið. hina fyrstu
sinnar tegundar.
Hegðunarfræðingar eru yfir-
leitt sama sinnis og glæpafræð-
ingurinn Fattah. sem kennir við
háskólann í Montrea! og heldur
því fram, að „sumt fólk hæni
tfl stn glæpamenn, etas og lamb
ið hænir til sín úlfinn“. Margt
þetta fólk sé masókistár, það
er að segja það njóti þess að
icveljast. Þetta fó'lk „þrái i und
irmeðvitund sinni beinlínis aö
þola kvalir". Schafer kennari í
Northwestem segir, að samt
teljist Kennedyarnir ekki til
þessa flokks m^nna. Hins vegar
hafi þeir persónuleg sérkenni,
svo sem metorðagimd, sem veki
reiði hjá ofbeldismanninum. Of-
beldismaðurinn h'ti á atferii
eru menn sér ef til vill sjaldnast
meðvitandi um þessar langanir
sínar.
Rannsókn, sem gerð var um
öli Bandaríkin fyrir tveimur ár
um á morðum á strætisvagna-
bílstjórum, sýndi, að þrír þeirra,
sem myrtir voru það ár, höfðu
einmitt „svarið, að þeir skyldu
ekki láta neina pörupilta ræna
sig“, og þess vegna reyndu þeir
að beita byssum i trássi við fyr-
irmæli atvinnurekenda sinna.
Sjálfsmorðshneigð hefur greini
lega oft verið orsök morða.
Fórnardýr þurfi
endurhæfingu?
Fræðimenn eru nú yfirleitt
sammála um að taka beri tillit
tii þessara atriða bæði við rann-
sókn glæpamála og eins við
tilraunir tfl að stemma stigu
við glæpum, sem eru ört vax-
andi meinvættur í Bandarfkjun-
um og víðast hvar. Þeir eru þó
engan veginn sammáia um
nauögunarmdl.
Til eru þeir sérfræðingar, sem
telja, að konur, sem nauðgað hef
ur verið, hafi boðið hættunni
heim með tfl dæmis kæruleysi,
eða kynörvun. Amir, sem er
helzti fræðimaður i Israel á
þessu sviði, telur þetta þó að-
eins eiga við um fimmtung aHra
tilfefla. Sálfræðingurinn John
Peters í Filadelfíu segir, að
fómardýr nauðgara séu sjaldn-
ar „sek“ en almennt sé talið.
Petens og starísbræður hans
vilja skera úr þessu. Þeir hafa
þess vegna tekizt á hendur að
og leigubifreiða sem oft verða
fyrir árásum. Enn fremur gjald
kera f bönkum og næturverði
ýmiss konar. Þó að allur þorri
þessa fólks velji væntanlega lífs
starf sitt af öðrum sökum, tel-
ur fræðimaðurinn Amir, að und
irrótin sé oft hin.bælda löngun
til að verða fómardýr eða þá
tilraun til að „ögra skapanom-
unum“.
Síðan halda glæpafræðingar
áfram röksemdafærslu sinni
og benda á, að aðstæður við
marga glæpi bendi f þessa átt.
Tfl dæmis sé þjófnaöur oft til
kominn vegna hirðuleysis þess,
sem fyrir hionum verður. Fjár-
svik eiga ósjaldan rætur í á-
gimd fórnardýrsins. Fjárkúgun
orsakist af sekt manna. Sumum
sálfræðingum er ekki grunlaust,
að I undirmeðvitund fómardýr-
anna f sumum þessara tilvika
hafi hrærzt löngunin til að
verða einmitt fómardýr og þess
vegna hafi þeir boðið hættunni
heim.
Verða afbrotamenn til
að látp refsa sér
.Alkunna pr að menn fremja
oft einhver afbrot vegna sektar
tilfinningar, og má nefna hið
fræga dæmi um flugmenn og
stri'ðshetjur sumar hverjar, sem
framið hafa afbrot af því að
þeim hefur fundizt það eina leiö
in til að hljóta refsingu fyrir
manndráp sín í strfðinu, og er
þekktast dæmið um flugmann
flugvélarinnar, sem varpaði
kjarnorkusprengjunni á Híró-
síma, en hann gerðist síðan at-
vinnuafbrotamaður af sektar-
kennd að áliti sálfraeðinga, sem
ura hann önnuðust.
Svo sem um aðrar sálarflækjur.
llllllllllll
MD MFM
Umsjón: Haukur Helgason
rannsaka öli nauðgunamiál í
Fíladelfíu næstu fjögur árin og
leggja spumingar fyrir fömar-
dýrin.
Hversu mikið sem harft er í
öllum bessum staðhæfingum er
glæpafræöin að beinast í vax-
andj mæli inn á slfkar brautir.
Vfða er nú unnið að athugunum
á réttmæti þessara kenninga, og
eru niðurstöður þeirra Ifklegar
til aö breyta ýmsu bæði vlo
rannsóknir mála og varnir gegn
glæpum en jafnframt geta þær
rutt braut fyrir nýjar aðferðlr
til að „Iækna“ bæðj hina glæpa
hneigðu og þá, sem bjóða glæp
um heim. Reynslan sýnir, að
sumt fólk er „alltaf að verða af-
brotamönnum að bráð“. Þeim,
sem fremur einn glæp, hættir
ti’l að fremja annan, að minnsta
kosti sýna fangaskýrslur það 6-
bvírætt. Nú segja sumir að
ekki nægi að sfcofnsetja haeli til
að endurhæfa afbrotamennina.
Sum af fómardýrum þeirra
þurfi einnig endurhæfingar við.