Vísir - 15.10.1971, Qupperneq 7

» »
V í S IR . Föstudagur 15. október 1971.
cTVIenningarmál
Um gesti
og
leiki
TjjöðarbaSlett Senegals dansar
hér í næstu viku, og er
sagt að þegar hafi allir miðar
seizt á sýningar dansflokksirrs
sem verða þrjár í Þjóöleikhús-
mn. Heimsöknir af þessu tagi
eru langsamlega aígengustu
gestaleikir, eða réttar sagt: einu
gestaleikirnir sem þar koma
nokkum veginn reglulega og
ganga má aö vísum frá ári til
árs. I afmælisriti Þjóðleikhúss
ins á 20 ára aftnælí þess 1970,
em taldir 12 erlendir gestaleikir
áratuginn 1060—70, þar af níu
danssýningar af ýmsu tagi, ein
söngskemmtun þýzks barnakórs
og tvær sýningar franska lát-
bragösieikarans Marcels Marce-
au. Engin erlend leik- né óperu-
sýnmg í heimsókn allan þann
áratug! En áhugi sá sem bein-
ist aö heimsókn Senegal-balletts
ins fyrirfram sýnir að gestaleik
ir af þessu tagi hafa unnið sér
hefö í iandi og ganga að mark
aöi nokkurn veginn vísum.
Leikár Þjóðleikhússins var í
fyrra tilbreytilegra en einatt áð-
u-r aö viðfangsefnunum til. Þá
kom skozkur óperuflokkur í
heimsókn með tvær ópemr eft
ir Benjamin Britten. Og síðar
tim veturinn Bayanihan, dans-
flokkur frá Filippseyjum, sem
eins og Senegalsmenn mun hafa
dansað fyrir nokkurn veginn
fuiisetnu Þjóöleikhúsi. Það var
meira um dans: Helgi Tómas-
son kom í heimsókn og dansaði
ásamt íslenzkum ballettdönsur-
um, og undir vor var árleg dans
sýning ballettskóla Þjóðleik-
hússins. En þar sem 1184 áhorf
endur sáu gestaleik Filippsey-
inga komu aðeins 280 til að
horfa á eigin verk Þjóðleikhúss
ins á þessu sviði.
T fyrrahaust var þráfaldlega frá
því sagt að von væri á
mexíkönskum þjóðarballett,
Aztlan-ballettinum sem mikiö
þætti til koma. en aldrei varð
úr þeirri heimsókn. Engin skýr-
ing gaf‘-t á.því — en vera má
aö Filippseyingar hafi komið
í Mexikana stað. Undir vor var
á hinn bóginn tilkynnt að meö
haustinu væri loks von á er-
lendri leiksýningu á gestaleik:
Dramaten í Stokkhólmi, þjóð-
leikhús Svía ætlaði að sýna hér
eitt af síðustu verkum Strind-
bergs. Branda tomten, undir
stjórn Alf S.jöbergs, eins hins
mikilhæfasta ieikstjóra í Svi-
þjóð. Nú mátti hlakka til að
fara í leikhús! En haustið kom
og leikár hófst og enginn nefndi
Iengur þessa leiksýningu á
nafn, svo rækilega sem þó var
frá henni skýrt í vor. Er það
til of mikillar kurteisi mælzt að
þegar slíkar sýningar falla af
óviðráðanlegum ástæðum niöur
sé þeim að minnsta kosti form-
lega aflýst?
Þetta er meöal annarra orða
fjarska algengur ljóður á ár-
legri leikskrá Þjóðleikhússins
þegar hún er birt að haustinu:
að þar séu boðaðir leikir iog
sýningar sem aldrei verður úr,
aliir mega kannsfci vita .að
aldrei verði úr. Ráðagerðir
leikhússins um að sýna Eirík
XIV eftir Strindberg urðu á
sinum tíma að skrýtlu. I hitti-
fyrra var boðað nýtt leikrit eftir
Kristján Albersson, fyrra nýtt
leikrit, Víxlarnir, eftir Agnar
Þórðarson, en hvorugs hefur síð
an heyrzt getið. Eru báðir þess
ir leikir alfarnir í óminnisdjúp
eða má kannski vænta þeirra á
ný á komandi verkefnaskrám?
|7rlendir gestir koma eins og
endranær einatt við sögu á
leikskrá vetrarins sem hófst með
færeyskum gestaleik í Iðnó, þar
sem írskur leikstjóri sfetti Plóg
og stjörnur síðan á sviö. Leik-
myndin í Höfuðsmanninum í
Köpenick er eftir Þjóðverja,
Ekkehard Kröhn sem aðdáun
vakti í fyrra með leikmynd
Fásts í Þjóðleikhúsinu. Dania
Krupska, dansstjóri úr Zorba, er
hér stödd til að undirbúa sýn-
ingu leikhússins á söngleiknum
Oklahoma sem hún setur á
svið sfðar í vetur. Hún hefur þeg
ar gefið leikurum Þjóðleikhúss
ins þá einkunn að þeir séu bezt-
ir í heimi, og má þá líklega
vænta nokkurs af sýningu Okla
homa þegar að henni kemur.
Ennfremur kemur brezkur leik-
stjóri, John Fernald til að
stjórna sýningu leikhússins á
Óþelló. En ekki verður minna
vert um gestaleik í aðalhlut--
verkinu: Jón Laxdal Halldórsson
sem mikið orð. hefur fariö af
ferli hans í Þýzkalandi mörg
undanfarin ár. Og það hefur
flogið fyrir að hann muni einnig
leika engan minni mann en
Garðar Hólm { fyrirhugaðri
þýzkri kvikmynd eftir Brekku-
kotsannál, sem gerð verði hér
á landi.
Hitt er verra ef hann Róbert
Arnfinnsson verður svo mikil
músikal-hetja í Þýzkalandi eft-
ir sigurinn í Lúbeck á dögunum
Erlendir dansflokkar eru tíðir gestir í Þjóð Ieikhúsinu, næst flokkur frá Senegal, og
hafa þá gestir úr öllum heimsálfum nema Ástralíu sótt leikhúsið heim að sögn þjóóleik-
hússtjóra. Myndin er úr sýnlngu Bayanihan-flokksins frá Filippseyjum í fyrra.
að hann snúi seint eða ekki
heim aftur, Upphefðin kemur að
utan hér á landi sem kunnugt
er. En ekki ætti að þurfa þýzk
ar umsagnir til að mönnum verði
Ijóst i Þjóöleikhúsinu, staðar-
mönnum og áhorfendum þess,
hversu mikilhæfur leikari Ró-
bert Arnfinnsson er. Með allri
virðing, aðdáun á músikal-verk
um Róberts er það samt í stór-
um eiginlegum leikhlutverkum á
sviöi Þjóðleikhússins sem áhorf
endur hans eiga hans mestu og
beztu verka að vænta, Á hann
völ slíkra viðfangsefna annars
staðar en hér?
T fyrrnefndu afmælisriti Þjóð-
leikhússins er getið 42ja er-
lendra gesta í Þjóðleikhúsinu
áratuginn 1960—70 sem lang-
flestir hafa komið hingað til
einnar eða í hæsta lagi tveggja
sýninga. Af þessum hóp hafa
15 komið ti! að stjórna óperum
og öðrum söngleikjum í Þjóð-
leikhúsinu, leikstjórar, dans- og
hljómsveitarstjórar, 10 Voru list
dansarar f tveimur söngleikjum
leikhússins, My Fair Lady og
Fiðlaranum á þakinu, 7 söngvar
ar { aðalhlutverkum í óperum
og söngleikjum, 7 leikstjórar
annarra verka og 3 leikmynda-
höfundar. Af gestunum komu að
eins tveir til samfelldra starfa í
leikhúsinu um nokkurt skeið.
Kevin Palmer og Una Collins
sem hér dvöldust á árunum
1966-67.
Tjað hefur margsinnis verið
rakið aö erlendir, aðfengnir
leikstjórar leysa aldrei vanda
innlendrar, nýskapandi leikfor-
ustu. Ekki heldur á sviði óperu-
flutpings, dans og söngleikja:
þær tölur sem nú voru taldar
mega einmitt verða til marks
um það hvernig Þjóðleikhúsið
hefur færzt undan vanda þess
að koma á fætur eigin starfs-
flokkum á þessu sviði. Þótt eggj
un og uppörvun, ýmiskonar hag
nýtur lærdómur geti stafað af
vérkum erlendra leikstjóra, eru
annmarkarnir á störfum þeirra
einnig auðsénir. Þeir skilja ekki
máliö, þekkja ekki leikhópinn
sem þeir eiga að starfa með,
hafa einatt skamman tíma til
verka — allt aðstæöur sem bjóða
þeim kærulausri og óvándlegri
vinnu. Þar fyrir geta erlendir
leikstjórar vitaskuld komið að
verulegu gagni, sér í lagi ef
ráðnir væru til lengri tima en
einnar sýningar, til þess hremt
og beint að þjálfa og kemia inR-
lendum leikstjóraefnum. Og gest
ir geta vitaskuld notazt til fleiri
verka en leikstjórnar og söng-
leikjasýninga: leikmyndahöfund
ar, tónlistairnenn og dansfólk
þar sem það á við, gestaleikar-
ar í einstök hlutverk — en sliks
heyrist aldrei getið nema í söng
leikjum. Þaö væri t. a. m. efcki
ónýtt að fá stöku sinni mikils
háttar norska eða sænska leik-
ara til Ibsen eða Strindberg-
sýninga hér. Og það er vita-
skuld fráleitt að erlendar leik-
sýningar skuli öldungis afræfct-
ir gestaleikir í Þjóðleikhúsinu
— að þegar loks var til slikrar
sýningar boðað falli hún þegj-
andi niður.
Byggingatæknifræðingur
eða maður vanur tæknistörfum óskast til
starfa hjá Vegagerð ríkisins.
Uppl. um nám og fyrri störf óskast sent til
Vegamálaskrifstofunnar fyrir 1. nóv. 1971.
Vegamálastjóri.